Η Ελλάδα μεταξύ των χωρών που γερνάνε πιο γρήγορα στον κόσμο

Ο κόσμος αντιμετωπίζει μια δραματική δημογραφική μετατόπιση και καμία χώρα δεν έχει ανοσία στις επιπτώσεις της.

Αν και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και η μείωση των ποσοστών γεννήσεων θεωρούνται σημαντικά επιτεύγματα στη σύγχρονη επιστήμη και την υγειονομική περίθαλψη, θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις μελλοντικές γενιές.

Το σημερινό γράφημα βασίζεται σε στοιχεία του ΟΟΣΑ για να δείξει πώς ο λόγος μεταξύ ηλικιωμένων και ατόμων σε παραγωγική ηλικία θα αλλάξει μέχρι το 2060, επισημαίνοντας μερικές από τις ταχύτερα γηράσκουσες χώρες στον κόσμο.

Δημογραφική κρίση

Μέχρι το 2050, θα υπάρχουν 10 δισεκατομμύρια άνθρωποι στη γη, συγκριτικά με 7,7 δισεκατομμύρια σήμερα – και πολλοί από αυτούς θα ζουν περισσότερο. Ως αποτέλεσμα, ο αριθμός των ηλικιωμένων ανά 100 άτομα σε παραγωγική ηλικία θα τριπλασιαστεί σχεδόν από 20 το 1980, σε 58 το 2060.

Οι πληθυσμοί γερνούν σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, ωστόσο υπάρχουν σαφείς διαφορές στον ρυθμό της γήρανσης. Για παράδειγμα, η Ιαπωνία κατέχει τον τίτλο του γηραιότερου πληθυσμού, με το ένα τρίτο των πολιτών της να είναι ήδη άνω των 65 ετών. Μέχρι το 2030, το εργατικό δυναμικό της χώρας αναμένεται να μειωθεί κατά 8 εκατομμύρια – γεγονός που οδηγεί σε σοβαρή έλλειψη εργατικού δυναμικού.

Σε ένα άλλο παράδειγμα, αν και η Νότια Κορέα διαθέτει σήμερα έναν πληθυσμό νεότερο από τον μέσο όρο, θα γεράσει ραγδαία και θα καταλήξει με τον υψηλότερο λόγο ηλικιωμένων προς νέους μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών.

Μειώνεται το εργατικό δυναμικό

Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο πληθυσμός σε παραγωγική ηλικία θα μειωθεί κατά 10% έως το 2060. Θα μειωθεί δραστικά κατά 35% ή περισσότερο στην Ελλάδα, την Ιαπωνία, την Νότια Κορέα, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία. Στο άλλο άκρο του φάσματος, θα αυξηθεί κατά περισσότερο από 20% στην Αυστραλία, το Μεξικό και το Ισραήλ.

Η αξιοσημείωτη αύξηση 67% του Ισραήλ οφείλεται στο υψηλό ποσοστό γονιμότητας της χώρας, το οποίο είναι συγκρίσιμο με τους ρυθμούς του «baby boom» που παρατηρήθηκε στις ΗΠΑ μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Καθώς οι χώρες προετοιμάζονται για τις επόμενες δεκαετίες, οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού είναι μόνο μία από τις επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού που ήδη αισθάνονται.

Διαχείριση των κινδύνων

Υπάρχουν πολλοί άλλοι κοινωνικοί και οικονομικοί κίνδυνοι που μπορούμε να αναμένουμε καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός συνεχίζει να μεγαλώνει:

• Η πιεσμένη μεσαία τάξη: Καθώς περισσότεροι άνθρωποι διεκδικούν συνταξιοδοτικές παροχές, αλλά λιγότεροι άνθρωποι πληρώνουν φόρους εισοδήματος, το συρρικνούμενο εργατικό δυναμικό ενδέχεται να αναγκαστεί να πληρώσει υψηλότερους φόρους.
• Αυξημένα έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης: Οι μεγαλύτερες ζωές δεν είναι απαραιτήτως και υγιέστερες ζωές, ενώ οι άνθρωποι ηλικίας άνω των 65 ετών είναι πιθανότερο να έχουν τουλάχιστον μία χρόνια ασθένεια και να απαιτούν δαπανηρή, μακροχρόνια περίθαλψη.
• Οικονομική επιβράδυνση: Η αλλαγή του εργατικού δυναμικού ενδέχεται να οδηγήσει κεφάλαια μακριά από τις γηράσκουσες χώρες και προς νεότερες χώρες, αλλάζοντας την παγκόσμια κατανομή της οικονομικής δύναμης.

Η πίεση στα συνταξιοδοτικά συστήματα είναι ίσως το πιο εμφανές σημάδι ενός ραγδαία γηράσκοντος πληθυσμού. Παρόλο που η μέση ηλικία συνταξιοδότησης σταδιακά αυξάνεται σε πολλές χώρες, οι άνθρωποι δεν αποταμιεύουν αρκετά για την αυξημένη διάρκεια ζωής τους – με αποτέλεσμα ένα εκτιμώμενο έλλειμμα 400 τρισεκατομμυρίων δολαρίων μέχρι το 2050.

Συντάξεις υπό πίεση

Η παροχή σύνταξης είναι μία υπόσχεση, αλλά δεν είναι απαραίτητα εγγυημένη. Οποιεσδήποτε αλλαγές στα υφιστάμενα κυβερνητικά προγράμματα μπορούν να μεταβάλουν εντελώς τις ζωές των μελλοντικών συνταξιούχων, αλλά απαιτούνται επειγόντως αποτελεσματικές μεταρρυθμίσεις των συνταξιοδοτικών συστημάτων που θα μειώνουν το αυξανόμενο έλλειμμα.

Προς ένα καλύτερο σύστημα

Ορισμένες χώρες πραγματοποιούν μεγάλες προσπάθειες για πιο βιώσιμα συνταξιοδοτικά συστήματα και ο δείκτης Global Pension Index προτείνει πρωτοβουλίες τις οποίες οι κυβερνήσεις μπορούν να λάβουν υπόψη, όπως:

• Συνέχιση της αύξησης της ηλικίας συνταξιοδότησης
• Αύξηση του επιπέδου των αποταμιεύσεων, τόσο εντός όσο και εκτός των συνταξιοδοτικών ταμείων
• Αύξηση της κάλυψης των ιδιωτικών συντάξεων σε όλο το εύρος του εργατικού δυναμικού, συμπεριλαμβανομένων των αυτοαπασχολούμενων και των συμβασιούχων, για την καλύτερη ενσωμάτωση των διαφόρων πυλώνων
• Προστασία των ασφαλιστικών ταμείων, περιορίζοντας την πρόσβαση σε παροχές πριν από την ηλικία συνταξιοδότησης
• Αύξηση της εμπιστοσύνης όλων των συμμετόχων με τη βελτίωση της διαφάνειας των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων

Παρόλο που το 59% των εργαζομένων αναμένεται να συνεχίσουν να έχουν εισοδήματα και μετά τη συνταξιοδότησή τους, η παροχή καλύτερων κινήτρων και επιλογών στους ανθρώπους ώστε να διευκολύνουν την εργασία σε μεγαλύτερη ηλικία θα μπορούσε να είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της συνεχιζόμενης οικονομικής ανάπτυξης.

Ευημερία για όλους

Καθώς το 2020 σηματοδοτεί την αρχή της Δεκαετίας της Υγιούς Γήρανσης, ο κόσμος αναμφισβήτητα εισέρχεται σε μια κομβική περίοδο.

Οι χώρες σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν τεράστια πίεση για αποτελεσματική διαχείριση του γηράσκοντος πληθυσμού τους, αλλά η έγκαιρη προετοιμασία για αυτήν τη δημογραφική αλλαγή θα συμβάλει στην οικονομική πρόοδο των χωρών και θα επιτρέψει στους νέους και τους ηλικιωμένους να ζήσουν και να ευημερήσουν.