Ποτέ δεν υπήρξε τρισεκατομμυριούχος.

Αν πειράξετε τους αριθμούς – να προσαρμόσετε τα ποσά στον πληθωρισμό και να συγκρίνετε τον πλούτο με το ΑΕΠ – το κοντινότερο που μπορεί να βρείτε είναι μάλλον ο μεγιστάνας του πετρελαίου John D. Rockefeller. 

Ο τεράστιος πλούτος του αντιστοιχούσε μάλλον σε 300 έως 400 δισεκατομμύρια σημερινά δολάρια. Έτσι, ο ιδρυτής και επικεφαλής της Amazon, Τζεφ Μπέζος, ο πλουσιότερος άνθρωπος σήμερα του κόσμου θα πρέπει τουλάχιστον να διπλασιάσει την περιουσία του για να καταλάβει την πρώτη θέση.

Και απ’ ό,τι φαίνεται, πολλοί ανησυχούν κατά περίεργο τρόπο για το ότι ο Μπέζος μπορεί κάποια μέρα να γίνει τρισεκατομμυριούχος. 

Πρόκειται για ένα φαινόμενο των κοινωνικών μέσων για το οποίο έγραψα ένα άρθρο στη νέα μου στήλη στο The Week με τίτλο «Τρία ζήτω για τον πρώτο τρισεκατομμυριούχο του κόσμου». (Ο Μπέρνι Σάντερς διαφωνεί παρεμπιπτόντως). 

Αυτό οφείλεται σε ένα εντυπωσιοθηρικό δελτίο τύπου που υποθέτει ότι η μετοχή της Amazon θα αποδώσει το ίδιο καλά τα επόμενα επτά χρόνια με τα προηγούμενα πέντε. 

Αν αυτό συμβεί, τότε ο Μπέζος θα γίνει τρισεκατομμυριούχος κάποια στιγμή το 2026.

Φυσικά, οι προηγούμενες αποδόσεις δεν εγγυώνται μελλοντικά αποτελέσματα. 

Ένας απλός υπολογισμός ανακεφαλαιοποίησης δεν λαμβάνει υπόψη τις προκλήσεις και τα ρίσκα της επιχειρηματικότητας. 

Ακόμη όμως κι αν δεν είναι ο Μπέζος, κάποια στιγμή στο μέλλον κάποιος άλλος υπερ-επιτυχημένος Αμερικανός – ίσως ένας επιχειρηματίας βιοτεχνολογίας ή ένας τιτάνας διαστημικού εμπορίου – θα γίνει τρισεκατομμυριούχος.

Και αυτό είναι καλό. Είναι μάλιστα παραπάνω από καλό. Ο πρώτος Αμερικανός που θα γίνει τρισεκατομμυριούχος σχεδόν με βεβαιότητα θα έχει φτάσει αυτό το επίπεδο πλούτου ξεκινώντας από το να οικοδομήσει μια εταιρία με απίστευτα μεγάλη αξία. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο πλουτίζουν οι Αμερικανοί. 

(Οι ΗΠΑ έχουν 3-4 φορές περισσότερους δισεκατομμυριούχους επιχειρηματίες ανά εκατομμύριο πολιτών απ’ ό,τι άλλες μεγάλες ανεπτυγμένες οικονομίες). 

Και αυτή η εταιρία θα έχει γιγαντωθεί μέσα στο πλαίσιο μιας ευρύτερης ανάπτυξης της αμερικανικής και της παγκόσμιας οικονομίας (και όχι, για παράδειγμα, σε έναν ρημαγμένο από πανδημία κόσμο). 

Οι επιτυχημένες, ανεπτυγμένες οικονομίες παράγουν πολλούς πλούσιους ανθρώπους. Οι χώρες με πολλούς δισεκατομμυριούχους κατά κεφαλή τείνουν επίσης να έχουν υψηλά επίπεδα ευημερίας.

Γιατί λοιπόν η ιδέα ενός τρισεκατομμυριούχου αναστατώνει κάποιους ανθρώπους; Πράγματι πολλοί απ’ αυτούς έχουν απέναντι στους πλούσιους την στάση «κάθε δισεκατομμυριούχος είναι μια αποτυχία πολιτικής». Να κάποιες από τις πιο συχνές ανησυχίες που αλίευσα από πολλά εχθρικά σχόλια στο twitter, 

Καθώς και οι απαντήσεις μου σε αυτές:

– Κάποιοι Αμερικανοί είναι φτωχοί επειδή κάποιοι άλλοι Αμερικανοί είναι πλούσιοι. Όχι ακριβώς. Η φτώχεια στις ΗΠΑ μειώνεται δραματικά από τις δεκαετίες του 1960 και 1980, και συγκεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στις μεταξύ των «νοικοκυριών του ενός ατόμου χωρίς παιδιά και όχι στις οικογένειες» όπως επισημαίνει ο Economist. Μπορεί εδώ κάποιος να θέλει ένα μεγαλύτερο δίχτυ ασφάλειας, αλλά δεν υπάρχει κάποια ένδειξη ότι κάτι τέτοιο είναι ασύμβατο με την ανισότητα του πλούτου και την ύπαρξη πολλών δισεκατομμυριούχων – άλλωστε και τα δύο αυτά υπάρχουν στις σοσιαλδημοκρατικές σκανδιναβικές χώρες. Πιστεύω επίσης ότι οι άνθρωποι που διατυπώνουν αυτό το επιχείρημα μηδενικού αθροίσματος δεν συνειδητοποιούν ότι τόσο τον Μεγάλο Πλουτισμό, όσο και την πραγματικά μαζική μείωση της παγκόσμιας φτώχειας που συνέβησαν τις τελευταίες δεκαετίες.

– Η ύπαρξη δισεκατομμυριούχων ευνοεί μόνο τους δισεκατομμυριούχους.  Όχι ακριβώς. Ας αφήσουμε στην άκρη τις θέσεις εργασίας που δημιουργούνται από εταιρίες που χρηματοδοτούνται από μελλοντικούς δισεκατομμυριούχους, όπως οι τεχνολογικοί γίγαντες. Τα περισσότερα και τα σημαντικότερα οφέλη της καινοτομίας περνούν στους καταναλωτές αντί να τα καρπώνονται αποκλειστικά οι ίδιοι οι δισεκατομμυριούχοι καινοτόμοι. Ακόμη και αν δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει μια τεχνική μελέτη, αυτό φαίνεται και διαισθητικά σωστό, αρκεί να σκεφτεί κανείς εταιρίες όπως η Google, η Amazon, και η Apple.

  • Αν κατασχέσουμε τον υπερπλούτο ή εμποδίσουμε τη δημιουργία υπερπλουσίων, δεν θα υπάρξουν αρνητικές συνέπειες. Όχι ακριβώς. Ακόμη και μια γρήγορη εξέταση αυτού του επιχειρήματος καταδεικνύει τα αδύναμα σημεία του, όπως για παράδειγμα το πώς η ανακύκλωση του τεράστιου πλούτου τροφοδοτεί το επιχειρηματικό μας οικοσύστημα, το οποίο το ζηλεύει ολόκληρος ο κόσμος. 
  • Όπως μου είπε άλλωστε ένας επενδυτής της Silicon Valley: «Το να ξεκινήσει κανείς μια εταιρία είναι ουσιαστικά ένα λαχείο – οι πιθανότητες αποτυχίας είναι απίστευτα μεγάλες. Χρειάζεται να είσαι κάπως ανορθολογικός για να ξεκινήσεις μια εταιρία, αλλά μπορεί να το κάνεις γιατί το μέγεθος του κέρδους στην περίπτωση της επιτυχίας είναι τόσο υψηλό σε σχέση με την πιθανότητα της επιτυχίας, που η προσδοκώμενη αξία το καθιστά εύλογο. 
  • Όσο περισσότερο περιορίσει κανείς αυτό το άνω όριο, τόσο χαμηλότερο θα είναι το προσδοκώμενο αποτέλεσμα και συνεπώς τόσο λιγότερες θα είναι οι προσπάθειες για την ίδρυση νεοφυών εταιριών».

Ο James Pethokoukis είναι αρθρογράφος και μπλόγκερ στο American Enterprise Institute (ΑΕΙ).

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 18 Μαΐου 2020  στο American Enterprise Institute. Συνεργασία  ΚΕΦίΜ – Μάρκος Δραγούμης.