Έχουμε μπει στον Ασιατικό Αιώνα και δεν υπάρχει επιστροφή

Τον δέκατο ένατο αιώνα, ο κόσμος εξευρωπαϊστηκε. Τον εικοστό αιώνα, αμερικανοποιήθηκε. Τώρα, ασιατικοποιείται – και πολύ πιο γρήγορα από ό,τι ίσως νομίζετε.

Η άνοδος της Ασίας έχει υπάρξει γρήγορη. Έδρα περισσότερων από τους μισούς πληθυσμούς του πλανήτη, η περιοχή έχει αναρριχηθεί από χαμηλού σε μεσαίου εισοδήματος μέσα σε μία μόνο γενιά. Μέχρι το 2040, είναι πιθανό να δημιουργεί περισσότερο από το 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ και θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει σχεδόν το 40% της παγκόσμιας κατανάλωσης.

Η νέα έρευνα του McKinsey Global Institute δείχνει την έκταση στην οποία το παγκόσμιο κέντρο βάρους μετατοπίζεται προς την Ασία. Σήμερα, η περιοχή έχει αυξανόμενο μερίδιο του παγκόσμιου εμπορίου, του κεφαλαίου, των ανθρώπων, της γνώσης, των μεταφορών, του πολιτισμού και των πόρων. Από τους οκτώ τύπους παγκόσμιων διασυνοριακών ροών, μόνο τα απόβλητα ρέουν προς την αντίθετη κατεύθυνση, αντανακλώντας την απόφαση της Κίνας και άλλων χωρών της Ασίας να μειώσουν τις εισαγωγές σκουπιδιών από ανεπτυγμένες χώρες.

Η Ασία σήμερα αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τρίτο του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών, από περίπου ένα τέταρτο πριν από δέκα χρόνια. Κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου περίπου, το μερίδιό της στους παγκόσμιους ταξιδιώτες αεροπορικών εταιρειών αυξήθηκε από 33% σε 40% και το μερίδιό της στις κεφαλαιακές ροές αυξήθηκε από 13% σε 23%.

Οι ροές αυτές τροφοδότησαν την ανάπτυξη στις πόλεις της Ασίας. Η περιοχή φιλοξενεί 21 από τις 30 μεγαλύτερες πόλεις στον κόσμο και τέσσερις από τις δέκα πιο πολυάριθμες. Και ορισμένες από τις λιγότερο γνωστές πόλεις της Ασίας βρίσκονται τώρα και στο ραντάρ των επενδυτών. Στην Yangon, εμπορική πρωτεύουσα της Μιανμάρ, οι άμεσες ξένες επενδύσεις σε τομείς που σχετίζονται με τη γνώση ανήλθαν σε 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2017, από σχεδόν μηδενικές το 2007.

Ομοίως, η Bekasi, μια μικρότερη πόλη κοντά στην Τζακάρτα, έχει αναδειχθεί στο Ντιτρόιτ της Ινδονησίας – το κέντρο της βιομηχανίας του αυτοκινήτου και της μοτοσικλέτας της Ινδονησίας. Κατά την τελευταία δεκαετία, οι άμεσες ξένες επενδύσεις στη μεταποιητική βιομηχανία της πόλης έχουν αυξηθεί κατά μέσο όρο 29% ετησίως. Και η Χαϊντεραμπάντ – η οποία παρήγαγε πάνω από 1.400 διπλώματα ευρεσιτεχνίας το 2017 – μειώνει γρήγορα τη διαφορά με τη Silicon Valley της Ινδίας, την Μπανγκαλόρ.

Αλλά δεν είναι μόνο εξωτερικές ροές που διοχετεύονται στην Ασία. Τα δυναμικά ενδοπεριφερειακά δίκτυα οδηγούν επίσης στην πρόοδο. Περίπου το 60% των συνολικών συναλλαγών αγαθών των ασιατικών χωρών πραγματοποιείται εντός της περιοχής, διευκολύνοντας τις ολοένα και πιο ολοκληρωμένες ασιατικές αλυσίδες εφοδιασμού. Η ενδοπεριφερειακή χρηματοδότηση και οι επενδυτικές ροές αυξάνονται επίσης, με πάνω από το 70% της χρηματοδότησης σε ασιατικές start-up εταιρείες να προέρχεται από την περιοχή. Οι ροές ανθρώπων – το 74% των μετακινήσεων εντός της Ασίας πραγματοποιείται από Ασιάτες – βοηθούν επίσης στην ενσωμάτωση της περιοχής.

Αυτό που κάνει αυτές τις ροές να λειτουργούν είναι η ποικιλομορφία της Ασίας. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις «Ασίες», η καθεμιά σε διαφορετικό στάδιο οικονομικής ανάπτυξης, παίζοντας μοναδικό ρόλο στην παγκόσμια άνοδο της περιοχής.

Η πρώτη Ασία περιλαμβάνει την Κίνα, την ισχυρότερη οικονομία της ηπείρου, η οποία παρέχει μια πλατφόρμα συνδεσιμότητας και καινοτομίας στους γείτονές της. Το 2013-17, η χώρα αντιπροσώπευε το 35% των συνολικών εξωτερικών άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ασία, με περίπου το ένα τέταρτο των επενδύσεων να πηγαίνει σε άλλες ασιατικές οικονομίες. Αντανακλώντας την ταχύτατα αναπτυσσόμενη ικανότητα καινοτομίας της, η Κίνα αντιπροσώπευε το 44% των παγκόσμιων αιτήσεων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας το 2017.

Η δεύτερη ομάδα – «Ανεπτυγμένη Ασία» – παρέχει επίσης τεχνολογία και κεφάλαια. Με συνολικές εξωτερικές άμεσες ξένες επενδύσεις ύψους 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων, αυτές οι χώρες αντιπροσώπευαν το 54% των συνολικών εκροών άμεσων ξένων επενδύσεων το 2013-17. Μόνο η Νότια Κορέα παρείχε στο Βιετνάμ το 33% όλων των ροών άμεσων ξένων επενδύσεων. Η Ιαπωνία αντιπροσώπευε το 35% των εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων της Μιανμάρ και το 17% των Φιλιππίνων.

Στη συνέχεια, υπάρχει η «Αναδυόμενη Ασία», η οποία περιλαμβάνει μια σχετικά διαφοροποιημένη ομάδα μικρών αναδυόμενων οικονομιών που παρέχουν όχι μόνο εργατικό δυναμικό, αλλά και προοπτικές ανάπτυξης, λόγω της αυξανόμενης παραγωγικότητας και κατανάλωσης. Οι οικονομίες αυτές είναι βαθιά ενοποιημένες με τους περιφερειακούς γείτονές τους: το μέσο μερίδιο τους στις ενδοπεριφερειακές ροές αγαθών, κεφαλαίων και ανθρώπων είναι 79%, το υψηλότερο από τις τέσσερις Ασίες.

Αντίθετα, η τέταρτη ομάδα – «Μεθοριακή Ασία και Ινδία» – έχει το χαμηλότερο μέσο μερίδιο ενδοπεριφερειακών ροών, που ανέρχεται σε μόλις 31%. Αλλά αυτό το ποσοστό – το οποίο αντανακλά τους ιστορικούς δεσμούς με την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική και τις Ηνωμένες Πολιτείες – πρόκειται να αυξηθεί, καθώς αυτές οι οικονομίες, οι οποίες ιστορικά ήταν λιγότερο ενσωματωμένες, δημιουργούν στενότερους δεσμούς με τους Ασιάτες γείτονές τους. Αυτή η ομάδα έχει πολλά να προσφέρει, συμπεριλαμβανομένου ενός σχετικά νέου εργατικού δυναμικού που αξιοποιεί την αναπτυσσόμενη ασιατική αγορά εισαγωγών και μια αναπτυσσόμενη μεσαία τάξη που μπορεί να χρησιμεύσει ως νέα αγορά περιφερειακών εξαγωγών.

Οι διαφορές μεταξύ των τεσσάρων Ασίων είναι συμπληρωματικές, καθιστώντας την ενσωμάτωση ως ισχυρή δύναμη για την πρόοδο. Για παράδειγμα, καθώς η εργατική δύναμη μιας χώρας γερνά, μια χώρα με νεότερο πληθυσμό καλύπτει το κενό. Η μέση ηλικία του πληθυσμού της Ινδίας ανερχόταν σε 27 το 2015, σε σύγκριση με 37 στην Κίνα και 48 στην Ιαπωνία, και αναμένεται να φτάσει μόλις στα 38 το 2050.

Ομοίως, όταν οι μισθοί – και συνεπώς το κόστος μεταποίησης – αρχίζουν να αυξάνονται σε μία χώρα, μια οικονομία σε προγενέστερο στάδιο ανάπτυξης αναλαμβάνει τις παραγωγικές δραστηριότητες χαμηλού κόστους. Από το 2014 έως το 2017, όταν το μερίδιο της Κίνας σε όλες τις υψηλής έντασης εργατικού δυναμικού εξαγωγές στις αναδυόμενες οικονομίες μειώθηκε από 55% σε 52%, το μερίδιο του Βιετνάμ αυξήθηκε κατά 2,2 ποσοστιαίες μονάδες και της Καμπότζης κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες.

Για χρόνια, οι παρατηρητές συζητούν με κομμένη την ανάσα για το μέλλον των δυνατοτήτων της Ασίας. Το μέλλον έφτασε. Έχουμε εισέλθει στον «ασιατικό αιώνα», όπως το θέτει ο συγγραφέας Parag Khanna. Δεν υπάρχει επιστροφή.