Αισθάνεστε ότι το κόστος ζωής σας αυξάνεται; Αν ναι, δεν είστε μόνοι. Τα χρόνια χαμηλής αύξησης των εισοδημάτων και αυξανόμενων τιμών έχουν καταστήσει τη «συμπιεσμένη μέση» μία πραγματικότητα για πολλούς, σύμφωνα με μια νέα έρευνα που δείχνει ότι οι προοπτικές των νέων είναι από τις πιο σφοδρά πληγείσες.

Η μεσαία τάξη συρρικνώνεται στις περισσότερες χώρες και αντιπροσωπεύει ένα άπιαστο όνειρο για τις νεότερες γενιές, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ «Under Pressure: The Squeezed Middle Class». Μόνο το 60% των millennials – των ανθρώπων που γεννήθηκαν μεταξύ 1983 και 2002 – αποτελούν μέρος των νοικοκυριών μεσαίων εισοδημάτων πριν τα 30 τους, σε σύγκριση με σχεδόν το 70% των baby boomers.

«Η μεσαία τάξη ήταν κάποτε μια φιλοδοξία», αναφέρει η έκθεση. «Ωστόσο, υπάρχουν τώρα ενδείξεις ότι αυτό το θεμέλιο των δημοκρατιών μας και της οικονομικής ανάπτυξης δεν είναι τόσο σταθερό όσο στο παρελθόν».

Μια υγιής μεσαία τάξη έχει σημασία, όχι μόνο για την ισότητα και την ένταξη όλων, αλλά και επειδή προωθεί την αύξηση της κατανάλωσης και τις επενδύσεις και δημιουργεί φορολογικό εισόδημα που βοηθά στη χρηματοδότηση δικτύων κοινωνικής προστασίας.

Ο ΟΟΣΑ ορίζει τη μεσαία τάξη ως μία περιοχή γύρω από το μέσο εισόδημα των νοικοκυριών, που διαφέρει από χώρα σε χώρα. Στις ΗΠΑ, είναι μεταξύ περίπου 23.000 και 62.000 δολαρίων, ενώ στο Μεξικό είναι περίπου από 4.000 έως 10.000 δολάρια.

Αν και τα απόλυτα ποσά διαφέρουν από χώρα σε χώρα, τα παγκόσμια μοτίβα είναι σαφή: η αύξηση του εισοδήματος είναι αργή και το κόστος των αγαθών και των υπηρεσιών που συνδέονται με τον τρόπο ζωής της μεσαίας τάξης αυξάνεται.

Ένα στα πέντε νοικοκυριά μεσαίου εισοδήματος ξοδεύει περισσότερα από όσα κερδίζει και η υπερχρέωση είναι υψηλότερη για αυτά από ό,τι για τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος και υψηλού εισοδήματος, σύμφωνα με την έκθεση. Επιπλέον, η αυτοματοποίηση και η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση έχουν αποσταθεροποιήσει την αγορά εργασίας, δημιουργώντας αβεβαιότητα γύρω από τις προοπτικές απασχόλησης και τις ευκαιρίες για πολλούς ανθρώπους.

Τα θέματα αυτά αντανακλώνται στον Δείκτη Περιεκτικής Ανάπτυξης του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, ο οποίος κατατάσσει τις οικονομίες με βάση τρεις πυλώνες: την ανάπτυξη και εξέλιξη, την ένταξη, και τη διαγενεακή ισότητα και βιωσιμότητα.

Η Νορβηγία βρίσκεται στην κορυφή της κατάταξης, με χαμηλή εισοδηματική ανισότητα και υψηλό βιοτικό επίπεδο, και η έκθεση επικαλείται τα «ισχυρά και γενναιόδωρα προγράμματα κοινωνικής ασφάλειάς της». Το Ηνωμένο Βασίλειο κατέλαβε την 21η θέση και οι ΗΠΑ την 23η.

«Η αργή πρόοδος στο επίπεδο διαβίωσης και η διεύρυνση των ανισοτήτων συνέβαλαν στην πολιτική πόλωση και τη διάβρωση της κοινωνικής συνοχής σε πολλές προηγμένες και αναδυόμενες οικονομίες», αναφέρει η έκθεση. «Αυτό έχει οδηγήσει στην εμφάνιση μιας παγκόσμιας συναίνεσης σχετικά με την ανάγκη για ένα περισσότερο αειφόρο και βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης και εξέλιξης που να προωθεί το υψηλό βιοτικό επίπεδο για όλους».

Κυβερνητικοί μοχλοί

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να αναγνωρίσουν, να δώσουν προτεραιότητα και να μετρήσουν καλύτερα την ανισότητα, ώστε να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη του κοινού και να αυξηθεί το βιοτικό επίπεδο, σύμφωνα με το Φόρουμ. Κατά παρόμοιο τρόπο, ο ΟΟΣΑ αναφέρει ότι οι πολιτικές πρέπει να εξετάσουν τη μετατόπιση της φορολογικής επιβάρυνσης από το εισόδημα από την εργασία προς τα έσοδα από τα κεφάλαια, την περιουσία και τις κληρονομιές, καθώς και να καταστήσουν τους φόρους εισοδήματος πιο δίκαιους.

Το να ακούσουμς τους ανθρώπους που κινδυνεύουν να μείνουν έξω είναι επίσης σημαντικό. Το 2011, ο καθηγητής κ. Klaus Schwab, ιδρυτής και εκτελεστικός πρόεδρος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, ξεκίνησε την πρωτοβουλία Global Shapers Community για να ενδυναμώσει τους νέους και να τους βοηθήσει να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντός τους. Σε μια έρευνα, τα μέλη αυτής της κοινότητας ανέφεραν το εισόδημα ως τον δεύτερο μεγαλύτερο παράγοντα της ανισότητας μετά τη διαφθορά.

Επικίνδυνα νερά

Ο ΟΟΣΑ αναφέρει ότι απαιτείται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης, το οποίο να βελτιώνει την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και να εξασφαλίζει καλύτερη κοινωνική προστασία. Επίσης, συνιστά οι πολιτικές να ενθαρρύνουν την παροχή οικονομικά προσιτών κατοικιών και να προσφέρουν οικονομική στήριξη και επιχορηγήσεις.

«Σήμερα, η μεσαία τάξη μοιάζει όλο και περισσότερο με ένα σκάφος σε επικίνδυνα νερά», λέει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ Angel Gurría. «Οι κυβερνήσεις πρέπει να ακούσουν τις ανησυχίες των ανθρώπων και να προστατεύσουν και να προωθήσουν το βιοτικό επίπεδο της μεσαίας τάξης. Αυτό θα συμβάλει στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς και στη δημιουργία ενός πιο συνεκτικού και σταθερού κοινωνικού ιστού».

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο world economic forum.org και συγγραφέας είναι η Emma Charlton