Πλάμεν Τόντσεφ (διεθνολόγος) στο mononews: Ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ – Κίνας είναι πολύ πιθανός, για να μη πω αναπόφευκτος

«Ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ των δυο δυνάμεων είναι πολύ πιθανός, για να μη πω αναπόφευκτος» αναφέρει στο mononews.gr, ο Πλάμεν Τόντσεφ*, επικεφαλής του Τμήματος Ασιατικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, σχετικά με το ενδεχόμενο ενός σινοαμερικανικού πολέμου.

Από τον σινοαμερικανικό εμπορικό πόλεμο, στο τι θα συμβεί στο ενδεχόμενο σενάριο χρήσης των αμερικανικών ομολόγων που κατέχουν από τους κινέζους, στον ήδη παρόντα τεχνολογικό πόλεμο μεταξύ Αμερικής και Κίνας αλλά και στις ελληνοκινεζικές σχέσεις ο κ. Τόντσεφ, μάς καθοδηγεί εις βάθος σε μια συγκλονιστική γεωπολιτική ανάλυση σε ό,τι αφορά την Κίνα.

Όπως μας αναφέρει «οι περιορισμοί που επιβάλλουν οι ΗΠΑ στην Κίνα ως προς τη μεταφορά μικροτσίπ τελευταίας γενιάς ενδέχεται να λειτουργήσουν ως «μπούμερανγκ»», ενώ παράλληλα μας μιλάει για τους στόχους της Κίνας για το 2049 όπου έχουν σκοπό να είναι το “πιο προηγμένο έθνος της υφηλίου” και εξηγεί γιατί το λιμάνι του Πειραιά «Είναι success story για τους Κινέζους, όχι για εμάς».

Ο Πλάμεν Τόντσεφ μιλά αποκλειστικά στο mononews.gr και τον δημοσιογράφο Τάσο Μπάλκο για το ζήτημα των δασμών του Τραμπ, την κινεζική οικονομία και το πώς επηρεάζει η Κίνα τον παγκόσμιο χάρτη.

Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας

Πως επηρεάζουν την κινεζική οικονομία οι νέοι δασμοί Τραμπ;

Όπως επιβραδύνεται η κινέζικη οικονομία σήμερα, είναι πάρα πολύ εξαρτημένη από τις εξαγωγές προς τις πλούσιες αγορές των Ηνωμένων Πολιτειών και της ΕΕ, παρότι προσπαθεί να στραφεί και προς τον παγκόσμιο Νότο. Το 2023, το εμπορικό πλεόνασμα αγαθών της Κίνας έναντι των ΗΠΑ ήταν γύρω στα 280 δισ. δολάρια και αυτό αποτελούσε το 34% του συνόλου των κινεζικών εξαγωγών εκείνη την χρονιά. Ταυτόχρονα, ξέρουμε από την πρώτη θητεία του Τραμπ όταν ξεκίνησε ο εμπορικός πόλεμος ότι οι Κινέζοι άρχισαν να μεταφέρουν πολλές επιχειρήσεις τους σε τρίτες χώρες, ώστε τα προϊόντα τους που εξάγονται προς την Αμερική να έχουν π.χ. την ετικέτα made in Vietnam και όχι made in China. Είναι μια στρατηγική παράκαμψης των δασμών με την μεταφορά κινεζικών επιχειρήσεων σε άλλες χώρες.

Η Κίνα προφανώς θα υποστεί πλήγμα από τους νέους δασμούς που απειλεί ότι θα επιβάλει ο Τραμπ, αλλά μένει να δούμε κατά πόσο θα φτάσουν εκείνο το τρομαχτικό 60% που έλεγε προεκλογικά. Επειδή είναι απρόβλεπτος ο Αμερικανός πρόεδρος, δεν αποκλείεται αυτή η εξαγγελία να είναι μπλόφα ως διαπραγματευτικό τέχνασμα. Το είδαμε ήδη στη περίπτωση του Καναδά και του Μεξικού, όπου οι πρόσθετοι δασμοί ύψους 25% ανεστάλησαν την επομένη, μόλις φάνηκε ότι οι άλλες δυο χώρες υποχωρούν στις πιέσεις του Τραμπ.

Αλλά είναι σαφές ότι οι Κινέζοι θα ήθελαν να αποφύγουν τον εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ. Βέβαια, η Κίνα «σαν έτοιμη από καιρό» απάντησε αμέσως στο πρόσθετο 10% που επέβαλε ο Τραμπ στα κινέζικα προϊόντα. Απάντησε με αντίποινα 15% σε επιλεγμένα αμερικανικά προϊόντα περισσότερο για να δείξει στον Τραμπ ότι δεν φοβάται και δεν θα υποκύψει σε πιέσεις. Θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή είμαστε ακόμα στη “φάση της αναγνώρισης εδάφους”, για να χρησιμοποιήσω ένα στρατιωτικό όρο. Πάντως, ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ των δυο δυνάμεων είναι πολύ πιθανός, για να μη πω αναπόφευκτος.

Η Κίνα έχει προετοιμαστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό για την δεύτερη θητεία του Τραμπ. Τα αντίποινά της, αν όντως φτάσουμε σε έναν παροξυσμό μεταξύ των δυο χωρών, νομίζω ότι θα είναι άκρως στοχευμένα. Πρώτον, γιατί η Κίνα θέλει να συνεχίσει να εξάγει και, δεύτερον, η σινοαμερικανική γεωπολιτική αντιπαράθεση επιβάλλει στο Πεκίνο να έχει μια εύρωστη οικονομία, συνεπώς οι Κινέζοι θα προσπαθήσουν να περιορίσουν τις επιπτώσεις ενός εμπορικού πολέμου.

Με τους δασμούς της Κίνας ξεκινάει μια κλιμάκωση του σινοαμερικανικού εμπορικού πολέμου, θα υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση; Μπορεί να δούμε την Κίνα να περνάει σε αντίποινα με την χρήση των αμερικανικών ομολόγων που κατέχει;

Κοιτάξτε, μέχρι το 2008 όταν ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση με τους Lehman Brothers, η Κίνα διακατείχε ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου αξίας 2 τρισ. δολαρίων. Εκείνη την εποχή, οι Κινέζοι φοβήθηκαν για τις προοπτικές αυτής της τεράστιας επένδυσής τους και αποφάσισαν να προβούν σε διαφοροποίηση, στρεφόμενοι και προς άλλα χαρτοφυλάκια. Έκτοτε έχουν μειώσει σταδιακά την έκθεσή τους στα αμερικάνικα ομόλογα και σήμερα η αξία τους έχει πέσει κάτω από το 1 τρισ. δολάρια. Πράγματι, δεν αποκλείεται η Κίνα να προβεί στην πώληση αμερικανικών κρατικών ομολόγων που διακατέχει αυτή τη στιγμή με στόχο να αυξηθεί το κόστος δανεισμού για τις ΗΠΑ και να αποδυναμωθεί το δολάριο.

Ταυτόχρονα, όμως, νομίζω ότι η Κίνα θα κινηθεί προσεκτικά. Αφενός διότι η έκθεσή της στα ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου παραμένει μεγάλη και, αφετέρου, γιατί το Πεκίνο θέλει να δει πως θα εξελιχθεί η διαπραγμάτευση με την διοίκηση Τραμπ.

Στο υποτιθέμενο αυτό σενάριο η παγκόσμια οικονομία πως επηρεάζεται;

Ασφαλώς επηρεάζεται η παγκόσμια οικονομία, αυτό το επισημαίνουν όλοι οι οικονομολόγοι και διεθνείς οργανισμοί. Καταγράφεται κατακερματισμός της παγκόσμιας οικονομικής σκηνής και διαφαίνεται μια τάση “περιφερειοποίησης”, με πολλές χώρες να συναλλάσσονται περισσότερο με τους γείτονές τους παρά να έχουμε ένα πραγματικά παγκόσμιο εμπόριο.

Είναι σαφές ότι θα επηρεαστούν οι παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες. Σκεφτείτε για παράδειγμα την Ευρώπη που εισάγει πάρα πολλά προϊόντα από την Κίνα. Εάν έχουμε ευρωκινεζικό εμπορικό πόλεμο, αυτό σημαίνει ότι θα εισάγουμε λιγότερα, αλλά και θα εξάγουμε λιγότερα προς την Κίνα. Οι εφοδιαστικές αλυσίδες θα διαταραχθούν, κάτι που επηρεάζει και την Ελλάδα, διότι στον ελληνόκτητο εμπορικό στόλο αντιστοιχεί σημαντικό μέρος των παγκοσμίων θαλασσίων μεταφορών. Οι επιπτώσεις σίγουρα θα είναι αρνητικές, αλλά μένει να δούμε την ακριβή έκτασή τους!

Ο τεχνολογικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας

Όσον αφορά στο κομμάτι του τεχνολογικού πολέμου ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα, πρόσφατα είδαμε την DeepSeek να μπαίνει στο «στίβο της μάχης». Τι επιπτώσεις και τι προοπτικές υπάρχουν από ένα τεχνολογικό πόλεμο;

Η DeepSeek είναι μια νεοφυής επιχείρηση, για την οποία υπάρχουν ερωτηματικά κατά πόσο είναι αυτόνομη ή μήπως λαμβάνει κάποια κρατική ενίσχυση. Πάντως, τον περασμένο Δεκέμβριο παρουσίασε ένα δικό της γλωσσικό μοντέλο που αναλύει και παράγει κείμενο. Φαίνεται πως το μοντέλο της είναι εφάμιλλο των αντίστοιχων δυτικών προϊόντων, ενδεχομένως και καλύτερο σε κάποιους συγκεκριμένους δείκτες, ενώ έχει απείρως χαμηλότερο κόστος. Αυτό ακριβώς το χαμηλό κόστος προκάλεσε σοκ στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και την απώλεια ενός τρισ. δολαρίων μέσα σε λίγες ώρες.

Η ειρωνεία είναι ότι οι περιορισμοί που επιβάλλουν οι ΗΠΑ στη Κίνα ως προς τη μεταφορά μικροτσίπ τελευταίας γενιάς ενδέχεται να λειτουργήσουν ως «μπούμερανγκ», διότι οι περιορισμοί αυτοί αναγκάζουν τους Κινέζους να αναπτύξουν ενδογενείς τεχνολογίες ή να προσαρμόσουν παλιότερες δυτικές τεχνολογίες, παράγοντας ισάξια ή περίπου ισάξια προϊόντα με χαμηλότερο κόστος. Η Κίνα πάντοτε επιδίωκε να φτάσει τη Δύση μέσω της απομίμησης, αξιοποιώντας παλιότερες δυτικές τεχνολογίες. Φαίνεται πως στην προκειμένη περίπτωση η DeepSeek κατόρθωσε να χρησιμοποιήσει και να «ξεζουμίσει» παλιότερο δυτικό εξοπλισμό. Αμφιβάλλω αν έκανε επανάσταση και προσέφερε κάτι εντελώς καινούργιο, σίγουρα όμως κατόρθωσε να χαμηλώσει το κόστος και αυτή είναι η πιο ενδιαφέρουσα εξέλιξη.

Σε σχέση με τη DeepSeek μπορούν να εξαχθούν δυο σχετικά ασφαλή συμπεράσματα. Πρώτον, είναι αναμφισβήτητο ότι οι Κινέζοι έχουν σημειώσει μεγάλα βήματα προόδου στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Δεύτερον, στις ΗΠΑ έχουν επενδυθεί πάρα πολλά χρήματα σ΄αυτόν τον τομέα, αλλά ταυτόχρονα έχει σημειωθεί και μια χρηματιστηριακή φούσκα. Ο ίδιος ο Τραμπ μίλησε για “wake up call” και κάλεσε τους αμερικανικούς κολοσσούς να προωθήσουν νέα, πιο σύγχρονα και πιο εξελιγμένα μοντέλα, προκειμένου να ανταγωνιστούν τους Κινέζους.

Ο πρόεδρος Τραμπ αναφέρθηκε και σε κονδύλια, τα οποία θα δοθούν για αυτό τον σκοπό;

Πράγματι, έχει εξαγγείλει ένα πρόγραμμα με το όνομα Stargate ύψους 500 δισ. δολαρίων ως ένα πακέτο, στο οποίο θα συνεισφέρουν πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, ένα δίδαγμα από το κραχ στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης είναι ότι δεν έχουν σημασία μόνο τα χρήματα που θα επενδυθούν, αλλά έχει σημασία και το “πώς” θα χρησιμοποιηθούν. Έχει σημασία, λοιπόν, ποιά θα είναι η αποτελεσματικότητα αυτού του προγράμματος Stargate.

Ενα δίδαγμα από το κραχ στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης είναι ότι δεν έχουν σημασία μόνο τα χρήματα που θα επενδυθούν, αλλά έχει σημασία και το “πώς” θα χρησιμοποιηθούν.

Περνώντας στον Παναμά, πως επηρεάζει την Κίνα η απόφαση του Παναμά να θέσει τέλος στη συμφωνία για την διώρυγα;

Κοιτάξτε, οι Αμερικανοί έχουν ασκήσει αφόρητες πιέσεις στον Παναμά, ο οποίος ήδη δεσμεύτηκε να αποσυρθεί από την κινεζική πρωτοβουλία «Μια ζώνη, Ένας δρόμος» (BRI). Το “μήλον της έριδος” είναι η παρουσία κινεζικών εταιρειών σε λιμάνια γύρω από τη διώρυγα. Ουσιαστικά, ο Αμερικανός πρόεδρος λέει σε όλους – στον Παναμά και σε άλλες χώρες της κεντρικής και νότιας Αμερικής, αλλά και στους Ευρωπαίους και κυρίως στους Κινέζους – ότι “το δυτικό ημισφαίριο είναι δικό μας”. Το βλέπουμε αυτό στις εξαγγελίες του Τραμπ σε ό,τι αφορά τον Παναμά, το Μεξικό, τον Καναδά και τη Γροιλανδία. Τώρα, κατά πόσο μπορούν οι ΗΠΑ να απορροφήσουν τον Καναδά, όπως έχει πει ο Τραμπ, και κατά πόσο θα εξαγοράσουν την Γροιλανδία, αυτό μένει να το δούμε, αλλά είναι ολοφάνερο ότι βλέπουμε αναβίωση του δόγματος Monroe με περιτύλιγμα Τραμπ.

Όσο αφορά αυτές τις χώρες, με πίεση υποχώρησαν. Ενώ περιμέναμε εντός της προηγούμενης βδομάδας τηλεφώνημα Τραμπ – Σι, αυτό δεν έγινε. Η Κίνα γιατί δεν μπαίνει στη διαδικασία συνομιλίας;

Νομίζω ότι αυτό εντάσσεται στην λογική της «αναγνώρισης εδάφους», για την οποία μίλησα προηγουμένως. Οι ΗΠΑ δεν έχουν διατυπώσει ακόμα με σαφήνεια την δική τους στρατηγική έναντι της Κίνας και αυτό διότι υπάρχουν και διαφορετικές απόψεις στο στενό περιβάλλον του προέδρου Τραμπ.

Φαίνεται πως ο Αμερικανός πρόεδρος είναι κοντά στην λογική να κάνει μια μεγάλη διαπραγμάτευση με το Πεκίνο. Ταυτόχρονα, όμως, σημαίνοντα στελέχη στο επιτελείο του – όπως είναι ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Μάικ Γουόλτς, είναι ο σύμβουλος για θέματα εμπορίου και μεταποίησης Πίτερ Ναβάρο – όλοι αυτοί έχουν πολύ πιο σκληρή στάση έναντι της Κίνας. Εικάζεται, λοιπόν, ότι για αυτούς τους λόγους ο Λευκός Οίκος θα αργήσει να διατυπώσει μια σαφή στρατηγική για την αντιμετώπιση της Κίνας.

Επίσης, θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή οι προτεραιότητες του Τραμπ είναι κυρίως εγχώριες. Βλέπετε ότι τα περισσότερα εκτελεστικά διατάγματα που έχει εκδώσει αφορούν θέματα εσωτερικά, όπως μετανάστες, μείωση του πληθωρισμού, κ.λπ. Κάποια κινητικότητα υπάρχει και στην εξωτερική πολιτική, σε σχέση με την Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, αλλά η διαπραγμάτευση με την Κίνα, που είναι ο υπ’ αριθμόν ένα αντίπαλος της Αμερικής, θα πάρει χρόνο. Η δε Κίνα περιμένει να δει πως θα κινηθεί ο Τραμπ και προσπαθεί να ανιχνεύσει τις πραγματικές προθέσεις του πίσω από τις δηλώσεις.

Η πιθανότητα ένοπλης σύραξης – Η στρατιωτική ανάπτυξη της Κίνας

Πώς ενδέχεται να εξελιχθεί η αντιπαράθεση ΗΠΑ-Κίνας γύρω από την Ταϊβάν, αλλά και στη Νοτιοσινική Θάλασσα;

Να πάμε ένα βήμα πίσω; Ο Τζο Μπάιντεν έδειχνε έτοιμος να υποστηρίξει την Ταϊβάν σε περίπτωση που δεχθεί επίθεση από την Κίνα. Εκτός από την προφανή γεωπολιτική σημασία της Ταϊβάν, ο προηγούμενος Αμερικανός πρόεδρος ήταν αφοσιωμένος στη προάσπιση δημοκρατικών ιδεωδών και σίγουρα ενέτασσε την Ταϊβάν στη παγκόσμια δημοκρατική κοινότητα.

Ο νυν πρόεδρος έχει τελείως διαφορετική προσέγγιση που είναι καθαρά συναλλακτική και δεν έχει καμία σχέση με αξίες και ιδεώδη. Γι΄αυτό λοιπόν στην Ταϊπέι ανησυχούν ότι, υπό προϋποθέσεις, ο Τραμπ θα θα μπορούσε να κλείσει συμφωνία με το Πεκίνο και να εγκαταλείψει την Ταϊβάν ως αντάλλαγμα για οικονομικές παραχωρήσεις από την Κίνα. Αυτό το ενδεχόμενο είναι μια εικασία, αλλά είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι η Ταϊβανέζοι πράγματι δεν ξέρουν τι να περιμένουν από τον Τραμπ.

Έπειτα, ο Αμερικανός πρόεδρος θεωρεί ότι η Ταϊβάν οφείλει να πληρώσει για την αμερικανική ομπρέλα ασφαλείας και παρομοιάζει τις ΗΠΑ με ασφαλιστική εταιρεία, η οποία μπορεί να προσφέρει υπηρεσίες μόνον εφόσον οι πελάτες της εξοφλούν εγκαίρως τα ασφάλιστρά τους. Το πιθανότερο είναι ο Τραμπ να ζητήσει από την Ταϊβάν να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες της, όπως ακριβώς έχει αυτή την απαίτηση και από τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ. Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ότι οι αυξημένες δαπάνες της Ταϊβάν σημαίνουν αυξημένες πωλήσεις αμερικανικών οπλικών συστημάτων στην Ταϊβάν και αυτό συνάδει πλήρως με τη επιχειρηματική λογική του προέδρου Τραμπ.

Τώρα, κατά πόσο είναι πιθανό η Κίνα να επιχειρήσει απόβαση στη Ταϊβάν; Νομίζω ότι οι Κινέζοι έχουν μια σειρά από επιλογές πριν την απόβαση. Θα μπορούσαν να κάνουν αεροναυτικό αποκλεισμό της Ταϊβάν, το έχουν κάνει άλλωστε, ενώ θα μπορούσαν να ασκήσουν και οικονομικές πιέσεις με στόχο να γονατίσουν την Ταϊβάν. Προσθέστε σε όλα αυτά τις ανακατατάξεις στην ηγεσία των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων λόγω διαφθοράς. Σημειώστε ότι τα τελευταία τρία χρόνια άλλαξε δυο φορές ο υπουργός Άμυνας της Κίνας και υπάρχουν πάντοτε ερωτηματικά για το αξιόμαχο των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων. Έχουν βελτιωθεί πάρα πολύ τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά έχουν να εμπλακούν σε πραγματικές στρατιωτικές επιχειρήσεις από το 1979, από τον πόλεμο με το Βιετνάμ.

Θα έλεγα, επίσης, ότι ο Τραμπ ενστικτωδώς θέλει να χρησιμοποιήσει μόνο οικονομικά μέσα, αν και η γεωπολιτική είναι λίγο πιο σύνθετη εξίσωση. Οι ΗΠΑ έχουν στρατιωτικές συμφωνίες με Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Φιλιππίνες και Ινδονησία, ενώ έχουν πολύ στενή συνεργασία και με την Ταϊβάν. Συνεπώς, θα έλεγα ότι αυτή τη στιγμή δεν είναι πολύ πιθανό να δούμε κάποια σύγκρουση γύρω από την Ταϊβάν. Δεν θα το ήθελαν ούτε οι Αμερικανοί ούτε οι Κινέζοι αλλά κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει σοβαρή επιδείνωση και αύξηση της έντασης γύρω από την Ταϊβάν, όπως και στην Νοτιοσινική Θάλασσα.

 

Οι Κινέζοι δεν κρύβουν τον στρατηγικό στόχο τους μέχρι το 2049, που θα είναι η επέτειος της ίδρυσης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, να έχουν καταστεί το “πιο προηγμένο έθνος της υφηλίου”

Μιλήστε μας για το νέο στρατιωτικό κέντρο στο δυτικό Πεκίνο, γιατί προετοιμάζεται η Κίνα;

Η Κίνα ως μια πολύ μεγάλη δύναμη, ολοένα και περισσότερο και στρατιωτική δύναμη, οπότε προφανώς θέλει να ετοιμαστεί για παν ενδεχόμενο. Ενδεχομένως είναι και θέμα γοήτρου για το Πεκίνο να έχει ένα πολύ σύγχρονο κέντρο επιχειρήσεων. Δεν είναι κάτι εντελώς καινούργιο, γιατί χρόνια τώρα οι Κινέζοι προσπαθούν να το φτιάξουν. Η συζήτηση για το κινεζικό “Πεντάγωνο” στα 30 χλμ δυτικά του Πεκίνου ξεκίνησε την προηγούμενη δεκαετία και δεν είναι κάτι κρυφό.

Σε πρώτη φάση σχεδίαζαν αυτό το κέντρο να έχει βάθος γύρω στα 100 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης. Επειδή, όμως, υπάρχουν αμερικανικά όπλα που θα μπορούσαν να διεισδύσουν σε πολύ μεγάλο βάθος, οι Κινέζοι αποφάσισαν αυτό το νέο υπερσύγχρονο κινεζικό στρατηγείο να το φτιάξουν ακόμη πιο βαθιά. Υπάρχουν δημοσιεύματα ότι έχουν βρει κάποια υπόγεια σπηλιά και μάλιστα με φρέσκο νερό σε βάθος 2000 μέτρων.

Η Κίνα οφείλει να είναι έτοιμη για παν ενδεχόμενο, συμπεριλαμβανομένου και ενός πυρηνικού πολέμου με τις ΗΠΑ. Δεν είναι μόνο η Ταϊβάν το διακύβευμα, είναι η γενικότερη γεωπολιτική αντιπαράθεση μεταξύ των δύο δυνάμεων για την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία. Οι Κινέζοι δεν κρύβουν τον στρατηγικό στόχο τους μέχρι το 2049, που θα είναι η επέτειος της ίδρυσης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, να έχουν καταστεί το “πιο προηγμένο έθνος της υφηλίου” – αυτή είναι η επίσημη διατύπωση σε όλες τις αποφάσεις του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Τώρα, κατά πόσο αυτό είναι εφικτό είναι μια άλλη συζήτηση, αλλά αυτός είναι ο στόχος τους.

Συνέπειες των δασμών ΗΠΑ σε ΕΕ και Ελλάδα – Προοπτικές των ελληνοκινεζικών σχέσεων

Πως θα επηρεάσουν και την Ελλάδα οι δασμοί των ΗΠΑ στην Ευρώπη;

Όπως είπαμε προηγουμένως, επιδράσεις θα υπάρξουν στην παγκόσμια οικονομία και στην Ευρωζώνη προφανώς, άρα και στην Ελλάδα, έστω έμμεσα. Εκτιμάται ότι οριζόντια αύξηση των αμερικανικών δασμών κατά 10% θα μείωνε τις ελληνικές εξαγωγές κατά 1,7% και το ΑΕΠ της Ελλάδας τη διετία ‘25-’26 κατά 0,4%. Κι αυτό, διότι σωρευτικά θα αποδυναμωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση και θα μειωθούν οι ενδοκοινοτικές εξαγωγές μας.

Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ δεν αποτελούσαν παρά μόνο 4,2% του συνόλου το ‘23 και 4,8% το 10μηνο Ιανουάριος-Νοέμβριος πέρυσι. Επομένως, ενώ επιπτώσεις από τον αναμενόμενο εμπορικό πόλεμο σίγουρα θα υπάρξουν στην ελληνική οικονομία, θα είναι σχετικά περιορισμένες.

Πείτε μας για τις Ελληνοκινεζικές σχέσεις

Σε ότι αφορά τις Ελληνοκινεζικές σχέσεις που δεν είναι μόνο οικονομικές, είναι και πολιτικές. Η Αθήνα πάντοτε κρατούσε μια προσεκτική στάση έναντι της Κίνας – δεν θέλει να συγκρουστεί με το Πεκίνο, με το σκεπτικό ότι η Κίνα είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας και δεν είναι σκόπιμο να την έχει απέναντι σε κρίσιμα ψηφίσματα που αφορούν άμεσα ή έμμεσα είτε της ελληνοτουρκικές σχέσεις, είτε το Κυπριακό.

Σε επίπεδο οικονομικών σχέσεων, προφανώς έχουμε σχέσεις ασύμμετρες. Η Ελλάδα είναι απείρως μικρότερη από την Κίνα, οπότε υπάρχει και εντείνεται συνεχώς η ανισορροπία στο διμερές εμπορικό ισοζύγιο. Το ‘23 η αναλογία εισαγωγών – εξαγωγών ξεπερνούσε το 20 προς 1, δηλαδή οι εισαγωγές μας από την Κίνα ήταν 20 φορές μεγαλύτερες από τις ελληνικές εξαγωγές προς την Κίνα. Και το έλλειμμα αυτό θα συνεχίσει συνεχώς να διευρύνεται.

Αν μιλήσουμε για κινεζικές επενδύσεις, είναι δυο: η επένδυση της COSCO στον Πειραιά και είναι η συμμετοχή της State Grid με το 24% του κεφαλαίου του ΑΔΜΗΕ. Αυτές είναι οι επενδύσεις, δεν υπάρχουν άλλες. Και το λέω αυτό, διότι την προηγούμενη δεκαετία υπήρχαν υπέρμετρες προσδοκίες πως η Κίνα θα επένδυε μαζικά στην Ελλάδα και θα “έσωζε” την ελληνική οικονομία, αλλά αυτό δεν συνέβη – κάτι που μπορούμε να συζητήσουμε κάποια άλλη στιγμή.

 

 

Ο Κομφούκιος και ο Σωκράτης ουδεμία σχέση έχουν με τον αριθμό των εμπορευματοκιβωτίων και των ηλεκτρικών αυτοκινήτων που διακινούνται μέσω του λιμανιού στον Πειραιά.

Μιλήστε μας για τους δασμούς τις ΕΕ στην Κίνα για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Ναι, η ΕΕ έχει πάρει την απόφαση – μετά από μεγάλες συζητήσεις και εντάσεις – να επιβάλει πρόσθετους δασμούς στα εισαγόμενα κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Έχει ενδιαφέρον ότι η Ελλάδα ταλαντεύθηκε στις δύο ψηφοφορίες που έγιναν ανάμεσα στα κράτη μέλη. Η πρώτη έγινε πέρυσι το καλοκαίρι, όπου η Ελλάδα αρχικά ήταν αρνητική και καταψήφισε την εισήγηση. Τον Οκτώβριο, όμως, στη δεύτερη και οριστική ψηφοφορία η Ελλάδα προτίμησε την αποχή και ήταν μια από τις 12 χώρες μέλη της ΕΕ ουσιαστικά βοήθησαν την Κομισιόν να περάσει η απόφαση για την επιβολή πρόσθετων δασμών. Νομίζω ότι και σ΄αυτό το θέμα η Ελλάδα, όπως και η Κύπρος, προτίμησαν την αποχή, προκειμένου να ισορροπήσουν ανάμεσα στη Κίνα και τις Βρυξέλλες.

Υπήρχε περίοδος που οι Ελληνοκινεζικές σχέσεις ήταν καλύτερες από τώρα;

Ναι, οι Ελληνοκινεζικές σχέσεις ήταν – έστω κατ’ επίφαση – στενότερες την προηγούμενη δεκαετία, όταν η Ελλάδα βρισκόταν σε πολύ σοβαρή κρίση και υπήρχαν πολύ μεγάλες προσδοκίες. Προσδοκίες υπέρμετρες, θα έλεγα, ότι η Κίνα αφενός μεν θα ήταν ο “σωτήρας” της ελληνικής οικονομίας, αφετέρου δε θα ήταν ένας πολύτιμος πολιτικός σύμμαχος έναντι των πιστωτών, εν μέσω ενός πολύ έντονου αντιευρωπαϊκού και αντιδυτικού κλίματος στην Ελλάδα εκείνη την εποχή.

Τα πράγματα είναι διαφορετικά τώρα. Πρώτον, γιατί η ελληνική οικονομία έχει εξέλθει – ώς ένα βαθμό – από την δημοσιονομική και οικονομική κρίση και, δεύτερον, αυτό έχει να κάνει και με την νυν κυβέρνηση, η οποία είναι πολύ πιο φιλοδυτική και φιλοευρωπαϊκή σε σύγκριση με τις κυβερνήσεις Τσίπρα. Αυτό αντανακλάται προφανώς και στις σχέσεις με την Κίνα.

Θα έλεγα ότι πάντα υπήρχε μια δόση υπερβολής ως προς τις προσδοκίες για το τι μπορεί να μας προσφέρει η Κίνα και θεωρώ ότι οι Ελληνοκινεζικές σχέσεις πρέπει να τεθούν στις σωστές διαστάσεις τους. Η Ελλάδα οφείλει να ζυγίσει πολύ καλά την Κίνα, δηλαδή τις προθέσεις και τις δυνατότητες της Κίνας. Στη συνέχεια, η Ελλάδα οφείλει να προσδιορίσει τις δικές της προτεραιότητες και να ξέρει τι να ζητήσει από την Κίνα, αλλά τι θα μπορούσε να δώσει στην Κίνα, ώστε να υπάρχει μια ισορροπημένη και υγιής σχέση ανάμεσα στις δυο χώρες.

Πώς θα μπορούσαν οι σχέσεις να είναι πιο ισορροπημένες; Κατά τη γνώμη σας, τι θα μπορούσαμε να ζητήσουμε από την Κίνα ;

Να ξεκινήσω ανάποδα. Τι δεν πρέπει να περιμένουμε από την Κίνα; Στην Ελλάδα υπάρχει η προσδοκία ότι ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας η Κίνα θα μάς στηρίξει σε θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος. Αναρωτιέμαι ποια θα είναι αυτά τα θέματα, στα οποία η Κίνα θα είναι στο πλευρό μας; Στα ελληνοτουρκικά; Εάν αύριο, ο μη γένοιτο, έχουμε κάποια σύρραξη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, πιστεύουμε ειλικρινά ότι η Κίνα θα είναι στο πλευρό μας; Θα έρθει το κινέζικο πολεμικό ναυτικό να πολεμήσει στο πλευρό της Ελλάδας ενάντια στην Τουρκία ;

Αν πάλι έχουμε κάποια έξαρση των μεταναστευτικών ροών από την Τουρκία προς την Ελλάδα πιστεύει κανείς ότι το Πεκίνο θα ασκήσει πιέσεις στην Άγκυρα να ανακόψει αυτές τις ροές; Δεν νομίζω ότι θα συμβεί αυτό. Πρόσφατα τελείωσα μια πολύ μεγάλη έρευνα – και θα δημοσιευτεί τις επόμενες μέρες – για τις σχέσεις Κύπρου και Κίνας. Πιστεύει κανείς ότι, εάν έχουμε κάποια ένταση γύρω από το Κυπριακό, η Κίνα θα πάρει το πλευρό της Κύπρου και της Ελλάδας; Δεν έχω αυτή την εντύπωση. Αλλά και σε οικονομικό επίπεδο, πιστεύει κανείς ότι η Κίνα ξαφνικά θα ανοίξει τις αγορές της και θα την πλημυρίσουμε με ελληνικά προϊόντα προκειμένου να αυξήσουμε τις εξαγωγές μας; Κατ΄αρχάς, δεν έχουμε αυτές τις δυνατότητες.

Ακούμε συνέχεια ότι η Ελλάδα και η Κίνα με τους ένδοξους αρχαίους πολιτισμούς τους είναι δυο χώρες εφάμιλλες, αλλά ισχύει αυτό; Είναι πολύ διαφορετικοί οι πολιτισμοί της Ελλάδας και της Κίνας. Και υπάρχει μια υπερβολή που προωθείται συστηματικά κυρίως από την πλευρά του Πεκίνου – ότι εφόσον ήμασταν δυο αρχαίοι πολιτισμοί οφείλουμε να συνεργαστούμε και στην σύγχρονη εποχή. Ξέρετε, ο Κομφούκιος και ο Σωκράτης ουδεμία σχέση έχουν με τον αριθμό των εμπορευματοκιβωτίων και των ηλεκτρικών αυτοκινήτων που διακινούνται μέσω του λιμανιού στον Πειραιά. Έτερον εκάτερον! Άλλο η πολιτιστική συνεργασία κι άλλο οι σύγχρονες οικονομικές και γεωπολιτικές σχέσεις. Πρέπει να τα ξεχωρίζουμε αυτά τα δυο! Οι Κινέζοι πολύ έξυπνα τα πακετάρουν, αλλά η Ελλάδα οφείλει να τα ξεχωρίσει.

Το λιμάνι της COSCO και τι δεν γνωρίζουμε για την Κίνα

η επένδυση του Πειραιά δεν είναι αυτή η ρομαντική ιστορία που παρουσιάζεται πάντα ως success story

 

Κάτι που έχουμε ζήσει πολύ ως Έλληνες είναι οι προσδοκίες για το λιμάνι, ακούγαμε τότε πως δεν είναι τυχαίο που η Κίνα ξεκινάει τις επενδύσεις της στα ευρωπαϊκά λιμάνια από την Ελλάδα και ότι αυτό σημαίνει κάτι το ιδιαίτερο για τις σχέσεις των δυο κρατών .

Θα έλεγα ότι η αλήθεια είναι λίγο πιο πεζή. Ενώ η COSCO έχει τοποθετήσει τον Πειραιά στον διεθνή χάρτη, υπάρχει ένα πολύ σοβαρό θέμα κατανομής των οφελών. Αυτή τη στιγμή η κινέζικη πλευρά είναι ωφελημένη κατά συντριπτικό ποσοστό και είναι πολύ μικρά τα οφέλη που αποκομίζει τόσο ο Πειραιάς όσο και η ελληνική οικονομία στο σύνολο της.

Και αυτό, διότι το 2016, όταν οι κινέζοι πήραν το μάνατζμεντ του ΟΛΠ, η Ελλάδα ήταν σε πολύ ανίσχυρη θέση, πιεζόμενη τότε από τους πιστωτές. Οι Κινέζοι επέβαλαν όρους που είναι ευνοϊκοί γι’ αυτούς και ξέρετε ότι έχουν σημειωθεί πάρα πολλές εντάσεις στον Πειραιά και στους παραλιμένιους δήμους δίπλα στον Πειραιά. Και εξακολουθούν να υπάρχουν τριβές κατά καιρούς.

Συνεπώς η επένδυση του Πειραιά δεν είναι αυτή η ρομαντική ιστορία που παρουσιάζεται πάντα ως success story. Είναι success story για τους Κινέζους, όχι για εμάς. Ναι μεν έχει σημειωθεί μια θεαματική άνοδος της δυναμικότητας του Πειραιά, αλλά υπάρχουν και πάρα πολύ σοβαρά θέματα, τα οποία έχουν μείνει κάτω από το ραντάρ. Οφείλουμε αυτά τα θέματα να τα αναδείξουμε και από την επένδυση στον Πειραιά να αποκομίσουμε τα μέγιστα δυνατά οφέλη για την Ελλάδα.

Υπάρχει κάτι που δεν ξέρουμε και θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζουμε ως Έλληνες πολίτες για την Κίνα;

Βεβαίως! Στην Ελλάδα γνωρίζουμε πολύ λίγα πράγματα για την Κίνα. Κατ΄αρχάς για την ιστορία της και τον πολιτισμό της, αλλά γνωρίζουμε πολύ λίγα και για την σύγχρονη Κίνα ως κράτος και κοινωνία και γνωρίζουμε και πολύ λίγα για τις επιδιώξεις της σύγχρονης Κίνας.

Και αυτό οφείλεται σε ένα τεράστιο κενό, στην έλλειψη συστηματικών κινεζικών σπουδών στην Ελλάδα. Τολμώ να πω ότι εμείς στο ΙΔΟΣ ήμασταν οι πρώτοι στην Ελλάδα που ασχολήθηκαν με την Κίνα σε επίπεδο ερευνών ήδη από τα τέλη της δεκαετίας 90. Είμαστε, επίσης, ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Κινεζικών Σπουδών (ETNC) και σας συνιστώ να επισκεφτείτε τον ιστότοπο του δικτύου– εκεί θα βρείτε όλες τις ετήσιες εκθέσεις από το 2015 μέχρι σήμερα και εμείς πάντοτε συνεισφέρουμε το κεφάλαιο για την Ελλάδα. Τώρα υπάρχει κι ένα πρόγραμμα κινεζικών σπουδών στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ) του Παντείου Πανεπιστημίου, μια αξιόλογη προσπάθεια υψηλών προδιαγραφών, αλλά δεν παύει να είναι πρόγραμμα, δεν είναι ακόμα μόνιμη πανεπιστημιακή έδρα.

Και το αναφέρω το κενό συστηματικών κινεζικών σπουδών, διότι σ’ αυτό διεισδύει η Κίνα με τη δική της ατζέντα και τη δική της στόχευση που δεν συμπίπτουν απαραίτητα με τις ελληνικές προτεραιότητες. Π.χ. υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα πέντε ινστιτούτα Κομφούκιος, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στο Βόλο, στη δυτική Αττική και προσφάτως άνοιξε και στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας. Τα ινστιτούτα αυτά παρουσιάζουν μια ελλιπή και εξιδανικευμένη εικόνα της Κίνας που είναι ο στόχος του Πεκίνου.

Το 2021 κάναμε στο ΙΔΟΣ μια συγκριτική έρευνα για το πώς παρουσιάζουν τις Ελληνοκινεζικές σχέσεις τα ελληνικά και τα κινεζικά ΜΜΕ.

Τα κινέζικα ΜΜΕ πάντοτε δείχνουν μια εξωραϊσμένη εικόνα των Ελληνοκινεζικών σχέσεων, ενώ τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά από ελληνικής πλευράς. Για αυτό, λοιπόν, έχει σημασία στην Ελλάδα να γνωρίζουμε πολύ περισσότερα για την Κίνα και τις επιδιώξεις της, για να προσδιορίσουμε νηφάλια τη δική μας στάση.

 

*Ο Πλάμεν Τόντσεφ είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σε Διεθνείς Σχέσεις από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1996-1997 ήταν συντονιστής του Προγράμματος Ιαπωνικών Σπουδών στο Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ). Από το 1998 είναι επικεφαλής του Τμήματος Ασιατικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων (ΙΔΟΣ). Ως εκπρόσωπος του ΙΔΟΣ είναι ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου για Κινεζικές Σπουδές (ETNC). Στα δημοσιεύματά του συγκαταλέγονται βιβλία, μονογραφίες και επιστημονικά άρθρα για πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, όπως και προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας, στην Ευρώπη και την Ασία. Εχει δώσει σειρά από διαλέξεις σε ευρωπαϊκά και ασιατικά πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα. Παράλληλα, από το 1994 συνεργάζεται με θεσμούς της ΕΕ ως εμπειρογνώμων σε σχέσεις Ευρώπης-Ασίας.

 

Διαβάστε επίσης:

Synergia: Τι επιθυμεί το Think Tank και οι εκτιμήσεις Χατζηδάκη για την ελληνική οικονομία

Μελέτης Μελετόπουλος στο Mononews: Οι Τούρκοι εμφανίζονται ως οι θριαμβευτές κατακτητές της Συρίας δι’ αντιπροσώπου

Άγγελος Συρίγος στο mononews: Δεν υπάρχει σιωπή. Απορρίπτουμε κατηγορηματικά την τουρκική θέση