Αισιόδοξος ότι φέτος θα είναι μια καλή χρονιά για την αιμοδοσία εμφανίζεται σε συνέντευξη, που μας παραχώρησε, ο πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ), Παναγιώτης Κατσίβελας.

Ο κ. Κατσίβελας μας δίνει αναλυτικά στοιχεία για τις ανάγκες της χώρας σε αίμα και αναλύει τους στόχους του ΕΚΕΑ και το «στοίχημα» του καλοκαιριού. Επιπλέον σχολιάζει τις πληροφορίες για το νέο σχέδιο νόμου, που αφορά στην αιμοδοσία και στις αλλαγές, που αυτό θα επιφέρει, εάν ισχύσουν.

Ακολουθεί η συνέντευξη που μας παραχώρησε ο πρόεδρος του ΕΚΕΑ.

Κύριε Κατσίβελα, πόσες μονάδες αίματος χρειάζεται η χώρα μας κάθε μέρα, κάθε μήνα, κάθε χρόνο;

Η χώρα μας χρειάζεται περίπου 550.000 μονάδες αίματος τον χρόνο, 45.000 μονάδες τον μήνα και 1.500 μονάδες την ημέρα. Επίσης εξ’ αυτών τις 100.000 μονάδες τις χρειαζόμαστε για τους συνανθρώπους μας με μεσογειακή αναιμία και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες.

Πού βρισκόμαστε όσον αφορά στους εθελοντές αιμοδότες;

Τα τρία τελευταία χρόνια παρουσιάστηκαν στην αιμοδοσία πάνω από 160.000 νέοι αιμοδότες. Αυτό είναι κάτι ελπιδοφόρο. Να επισημάνω ότι έχει βελτιωθεί κατά πολύ ο μέσος όρος ηλικίας των εθελοντών μας, από τα 45 χρόνια που ήταν πριν από την επιδημία σε κάτω από τα 35 σήμερα κι αυτό δημιουργεί νέες προοπτικές.

Υποχρέωσή μας είναι να τους κρατήσουμε κοντά μας και τους εμπνεύσουμε μια σχέση συνέπειας και διάρκειας.

Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι οι εθελοντές αιμοδότες μας δίνουν κατά μέσο όρο 1,3 μονάδες αίματος τον χρόνο, όταν οι άντρες μπορούν να δώσουν μέχρι 4 φορές και οι γυναίκες 3.

Αν καταφέρουμε να κάνουμε τον μέσο όρο πάνω από 2 μονάδες τον χρόνο, θα έχουμε κάνει ένα άλμα.

Οι επιδόσεις της χώρας μας πόσο άλλαξαν τον τελευταίο χρόνο; Πού οφείλεται αυτό;

Το 2023 ήταν μια εξαιρετική χρονιά, είχαμε την μεγαλύτερη συλλογή αίματος στην ιστορία της αιμοδοσίας. Συγκεντρώθηκαν συνολικά πάνω από 550.000 μονάδες αίματος και 30.000 μονάδες περισσότερες από το 2022 από τους εθελοντές μας,  φθάνοντας το ποσοστό του εθελοντικού αίματος σε σύγκριση με την συνολική συλλογή στο 68.7% από το 60%, που ήταν πριν από την πανδημία του κορωνοϊού.

Αυτό σημαίνει ότι 30.000 φίλοι ή συγγενείς δεν χρειάστηκε να δώσουν αίμα. Και η φετινή χρονιά εξελίσσεται καλά για την αιμοδοσία και πιστεύω ότι στο τέλος θα έχουμε ακόμα καλύτερα αποτελέσματα.

Ποιος είναι ο στόχος σας;

Να αντιμετωπίσουμε την εποχική, πλέον, υστέρηση που παρατηρείται στη χώρα μας ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες και αυτό είναι ένα στοίχημα. Η υστέρηση, που παρατηρείται τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, έχει σαν συνέπεια την καθυστέρηση στις μεταγγίσεις μετά τον 15Αύγουστο και για μερικές ημέρες μετά.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι οι ανάγκες των συνανθρώπων μας δεν σταματούν ποτέ, δεν μας κάνουν την χάρη να μας περιμένουν. Για αυτό πρέπει, πριν πάμε διακοπές και μετά την επιστροφή μας, να συμμετέχουμε στην αιμοδοσία. Είναι κάτι πολύ σημαντικό, αναγκαίο και αναντικατάστατο.

Υπάρχουν μονάδες αίματος, που δεν αξιοποιούνται κύριε πρόεδρε; Πού καταλήγουν;

Υπάρχει ένας πολύ μικρός αριθμός μονάδων, που δεν χρησιμοποιούνται και αυτό με κριτήρια αυστηρά ιατρικά και ασφάλειας των ασθενών, μετά τον πλήρη εργαστηριακό έλεγχό τους. Αυτές οι μονάδες αδρανοποιούνται και καταστρέφονται σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.

Τι προτείνετε ως ΕΚΕΑ για τον καλύτερο έλεγχο του διαθέσιμου αίματος;

Αυτό την περίοδο  συντελείται κάτι πολύ σημαντικό. Υλοποιείται το έργο «Ενιαίο πληροφοριακό σύστημα στην Αιμοδοσία», που θα μας δίνει την δυνατότητα να έχουμε την πλήρη εικόνα των αποθεμάτων αίματος, ανά αιμοδοσία αλλά και στο σύνολο της χώρας, τη δυνατότητα του ελέγχου στη χρήση του αίματος και γενικώς την ακολουθία του αίματος από τη φλέβα του αιμοδότη στη φλέβα του ασθενούς σε πραγματικό χρόνο. Δυνατότητα που σήμερα δεν έχουμε.

Η υλοποίηση του έργου έχει προχωρήσει σημαντικά και πιστεύω ότι θα έχει ολοκληρωθεί σε περίπου έναν χρόνο. Αυτό, δε, θα επιφέρει επανάσταση στα σημερινά δεδομένα στην αιμοδοσία.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι ετοιμάζεται σχέδιο νόμου, που προβλέπει ιδιωτικά κέντρα συλλογής πλάσματος, κάτι που ως τώρα κάνει μόνο το ΕΚΕΑ. Πώς πιστεύετε ότι θα επηρεαστεί η λειτουργία του Κέντρου, εάν συμβεί αυτό;

Να καταστήσουμε σαφές ότι από το Υπουργείο Υγείας δεν υπάρχει καμία επίσημη συζήτηση για κανένα ανάλογο θέμα. Τα θέματα, που άπτονται της ασφάλειας και της προστασίας της Υγείας των πολιτών ως και η θεραπεία των ασθενών, είναι κάτι που πρωταρχικά και κυριαρχικά είναι θέμα της επιστήμης και της επιστημονικής κοινότητας. Η ιατρική απαιτεί την εφαρμογή των κανόνων της και δεν επιτρέπει καμία παρέκκλιση απ’ αυτούς.

Η Ελληνική Πολιτεία, σε πνεύμα ομοφωνίας, έχει θεσμοθετήσει κανόνες και νόμους  όσον αφορά στην αιμοδοσία και στην ασφάλεια της χρήσης του αίματος και των παραγώγων του και έχει εξασφαλίσει τη μέγιστη δυνατή προστασία και αξιοπιστία, με μοναδικά αποτελέσματα.

Η Ελληνική Πολιτεία και με ομόφωνα σύμφωνη την επιστημονική ιατρική κοινότητα έχει προκρίνει και έχει θεσμοθετήσει την επιλογή της προσφοράς αίματος αποκλειστικά μέσω της μη αμοιβόμενης αιμοδοσίας, προωθώντας τη συλλογή αίματος μέσω του εθελοντισμού και της αλληλεγγύης.

Σε αυτό το περιβάλλον για δεκαετίες έχουν γίνει προσπάθειες από αμέτρητους ανθρώπους και πολλούς συλλόγους και έχει δημιουργηθεί ένα μοναδικό στην ιστορία των κοινωνιών κίνημα εθελοντισμού και αλληλεγγύης, αυτό της «Εθελοντικής Αιμοδοσίας», που είναι το μεγαλύτερο, το μακροβιότερο, το συνεπέστερο και το αποτελεσματικότερο. Έχουν διαμορφωθεί ευγενείς συνειδήσεις στην κοινωνίας μας, που δεν μπορούν να ξεπεραστούν.

Είναι άλλη συζήτηση το τι πρέπει να κάνουμε και πώς πρέπει να διαχειριστούμε το πλάσμα που συγκεντρώνουμε σήμερα και που ξεπερνά κατά πολύ τις ανάγκες μας για την θεραπεία των ασθενών μας και άλλο το φερόμενο ως προσχέδιο νόμου που κατά την πίστη μου είναι περισσότερο κείμενο ατόμου παρά η πεποίθηση του Υπουργείου Υγείας.

Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι προβλέπεται Ανεξάρτητη Αρχή Αίματος. Θεωρείται ότι το ΕΚΕΑ αποδυναμώνεται έτσι;

Επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω κάτι πολύ σημαντικό, που θα σας δώσει και την απάντηση στο ερώτημά σας.

Είμαστε στην αρχή της πανδημίας του κορωνοϊού, όταν η χώρα μας έχει ανάγκη να αυξήσει τους μοριακούς ελέγχους για την εντόπιση του ιού και η μέγιστη δυνατότητα της χώρας ήταν να κάνει το πολύ μέχρι 800 εξετάσεις  την ημέρα, από όλους τους  ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς της χώρας και με κόστος από 50-70 ευρώ την  εξέταση.

Σε εκείνο το σημείο καμπής, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε εντολή να μπει το ΕΚΕΑ στη συνολική προσπάθεια  και μέσα σε ελάχιστες ημέρες δημιουργήθηκε  ένα εργαστήριο εκ του μηδενός. Ολοκληρώθηκαν οι διαγωνισμοί σε ελάχιστο χρόνο και εξασφάλισε μοναδικές τιμές κόστους, αρχικά τα 13 και τελικά τα 11 ευρώ ανά εξέταση, ολοκλήρωσε πάνω από 2 εκατομμύρια ελέγχους, τα αποτελέσματα τα έδινε το μέγιστο σε ώρες από την παραλαβή των δειγμάτων. Έφτασε να εκτελεί πάνω από 10.000 εξετάσεις σε κάθε οκτάωρο εργασίας, αλλά, κυρίως, στον έλεγχο που έγινε από τον Π.Ο.Υ. είχε 100% σωστούς ελέγχους και την επιβράβευσή του.

Εξ’ αυτών εύκολα συνάγεται ότι το ΕΚΕΑ έχει ασύλληπτες δυνατότητες, που πρέπει να αξιοποιηθούν. Το ΕΚΕΑ δεν μπορεί να αντικατασταθεί από κανένα άλλο φορέα.

Δεν λείπουν οι φορείς, μας λείπει η καλύτερη οργάνωση λειτουργιών μας και κυρίως η επαρκής στελέχωση των δομών μας.

Εκτιμάτε ότι εάν δίνεται αποζημίωση στους δωρητές πλάσματος, θα αυξηθεί ο αριθμός τους;

Δεν είμαι τόσο σίγουρος για την αύξηση των δωρητών πλάσματος. Είναι απόλυτα  βέβαιος, όμως, ότι αυτό θα επιφέρει εκπτώσεις στην ασφάλεια της χρήσης των παραγώγων του αίματος στους ασθενείς μας.