Μιλένα Αποστολάκη στο mononews.gr: Πώς μπορούμε να αλλάξουμε τα πάντα στη δικαιοσύνη

Μια κοινωνία που απομακρύνεται από το παράδειγμα της σύγκρουσης και της δικομανίας και υιοθετεί μια  άλλη κουλτούρα, συνεννόησης, διαλόγου και ενός αμοιβαία επωφελούς συμβιβασμού αποτελεί έναν εθνικό στόχο, η επίτευξη του οποίου δεν αφορά μόνο την εθνική οικονομία, τους αναπτυξιακούς στόχους  και την προσέλκυση επενδύσεων, αλλά αφορά παράλληλα και τον πολιτισμό της καθημερινότητας μας.

Είναι αυτό που οι Αγγλοσάξονες αποκαλούν game changer και θα έχει πολλαπλό αποτύπωμα ανάπτυξης και προόδου, τονίζει στο mononews.gr η Μιλένα Αποστολάκη, Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας (ΕΟΔΙΔ).

Η πρώην Υπουργός αποκαλύπτει τα προβλήματα που δημιουργεί η καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης και προτείνει λύσεις μέσα και από τις παρεμβάσεις του.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη της  Μιλένας Αποστολάκη

Όλες οι κυβερνήσεις, προεκλογικά, τονίζουν την ανάγκη να υπάρξουν αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των δικαστηρίων, όχι μόνο για την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης αλλά και για λόγους που σχετίζονται με την ανάπτυξη της χώρας. Τόσες δεκαετίες μετά, που βρίσκεται η Ελλάδα στους σχετικούς δείκτες και στην παγκόσμια κατάταξη. Και, κυρίως, γιατί δεν τα καταφέραμε να κάνουμε πράξη το αυτονόητο;

Το πρόβλημα της καθυστέρησης στην απονομή της δικαιοσύνης στη χώρα μας είναι σημαντικό και συνιστά ανασταλτικό παράγοντα στην προσέλκυση επενδύσεων και στην αναπτυξιακή προσπάθεια μας.

Η επιβάρυνση σε πολλούς δείκτες της εθνικής μας οικονομίας είναι ουσιώδης.

Το πρόβλημα είναι διαχρονικό και οι εκάστοτε κυβερνήσεις επιχειρούν να το αντιμετωπίσουν με τον γνωστό συμβατικό τρόπο, δηλαδή νομοθετώντας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τελευταία χρόνια έχουν ψηφιστεί πάνω από δεκατρείς νόμοι για την επιτάχυνση  της απονομής της δικαιοσύνης με πενιχρά έως μηδενικά αποτελέσματα.

Με βάση  το χρόνο που απαιτείται για την έκδοση μιας πρωτόδικης (άρα μη εκτελεστής συνήθως) απόφασης ο οποίος  στη χώρα μας είναι 640 ημέρες, κατατασσόμαστε στην τελευταία θέση των χωρών της ΕΕ.

Αντίστοιχα με βάση τον δείκτη της Παγκόσμιας Τράπεζας για το επιχειρείν που περιλαμβάνει το συνδυασμό χρόνου και κόστους για την επίλυση μιας διαφοράς, η Ελλάδα κατέχει την απογοητευτική 146η θέση σε σύνολο 190 χωρών.

Την ίδια στιγμή έχουμε μια από τις  υψηλότερες αναλογίες δικαστών  και δικηγόρων ανά 100.000 κατοίκους, καταλαμβάνοντας την τρίτη καλύτερη θέση στην ΕΕ.

Είναι προφανές ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί σύγχρονα εργαλεία και δημιουργικές παρεμβάσεις, στα πρότυπα άλλων χωρών όπως η Ιταλία, η Σιγκαπούρη και οι Αγγλοσαξονικές χώρες, οι οποίες βελτίωσαν θεαματικά την ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης τους, μέσα από την διάχυση των θεσμών  εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, δηλαδή της διαιτησίας και της διαμεσολάβησης.

Λειτουργεί ήδη το σύστημα της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών στην Ελλάδα; Και ποια θεσμικά και λειτουργικά κενά εντοπίζετε;

Τόσο η διαιτησία, όσο και η διαμεσολάβηση είναι ενταγμένες στο θεσμικό μας πλαίσιο. Ασφαλώς υπάρχει μεγάλο περιθώριο για βελτιώσεις οι οποίες θα ενισχύσουν την διείσδυση και των δυο θεσμών στα συναλλακτικά μας ήθη.

Για παράδειγμα με βάση τον ν.4640/19 για κάποιες υποθέσεις είναι υποχρεωτική μια πρώτη συνεδρία διαμεσολάβησης. Από αυτές τις υποθέσεις εξαιρούνται οι μικροδιαφορές έως και 30.000€ οι οποίες είναι οι κατ’ εξοχήν διαφορές οι οποίες δεν θα έπρεπε να οδηγούνται στα δικαστήρια και να φορτώνουν τα πινάκια τους.

Θα μπορούσαν επίσης να δοθούν πολλαπλά κίνητρα (πχ φορολογικά) τόσο στους πολίτες όσο και στους δικηγόρους παραστάτες τους για τις υποθέσεις εκείνες που επιλύονται εξωδικαστικώς και δεν οδηγούνται στα δικαστήρια

Στη διαιτησία επίσης αναμένονται βελτιώσεις στο υπό ψήφιση σχέδιο νόμου για τη διεθνή εμπορική διαιτησία. Χρειάζεται μια  μεγάλη καμπάνια ενημέρωσης για τα οφέλη του θεσμού ,απευθυνόμενη κυρίως στη μικρομεσαία ελληνική επιχείρηση, καθώς κυριαρχεί η αντίληψη ότι οι  διαιτησίες αφορούν μόνο διαφορές εκατομμυρίων, κάτι που δεν είναι ακριβές.

Πόσο χρόνο και χρήμα μπορεί να κερδίσει κάποιος καταφεύγοντας στη διαμεσολάβηση ή τη διαιτησία;

Ο μέσος χρόνος επίλυσης μιας  διαφοράς με διαμεσολάβηση είναι λίγες ημέρες, ενώ αντίστοιχα για την επίλυση μιας διαφοράς με διαιτησία απαιτούνται συνήθως 4-6 μήνες. Το κέρδος για τους πολίτες και για τα δικαστήρια είναι εντυπωσιακά προφανές.

Υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων ανάμεσα στους δικηγόρους και τους λοιπούς συντελεστές μιας δίκης και σε έναν διαμεσολαβητή; Πως μπορεί να καταστεί λειτουργικότερη και αποτελεσματικότερη η μεταξύ των εμπλεκόμενων παραγόντων διαδικασία;

Σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο η παρουσία των δικηγόρων των δυο μερών είναι υποχρεωτική προκειμένου να διεξαχθεί η διαμεσολάβηση. Ορθότατα ο νομοθέτης το προέβλεψε. Κατά συνέπεια ο ρόλος του δικηγόρου είναι σημαντικός και αναντικατάστατος.

Αυτό που αλλάζει είναι ότι κάποιες υποθέσεις (γιατί  είναι σαφές ότι κάποιες διαφορές μπορούν να λυθούν μόνο στις αίθουσες των δικαστηρίων) αντί να καρκινοβατούν, να αναβάλλονται, να υπάρχουν στρεψοδικίες και αφάνταστη οικονομική και ψυχική επιβάρυνση των διαδίκων, μπορούν να λυθούν γρήγορα, οικονομικά και πολιτισμένα, δηλαδή με διαμεσολάβηση.

Ποιος είναι ο ρόλος που διαδραματίζει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας (ΕΟΔΙΔ) προς αυτή την κατεύθυνση;

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και έχει ως αντικείμενο την παροχή στην Ελλάδα και το εξωτερικό υπηρεσιών διαιτησίας, διαμεσολάβησης και εξωδικαστικής εν γένει επίλυσης διαφορών, καθώς επίσης και τη διάδοση, προβολή και προώθηση των θεσμών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών με  σκοπό την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη επίλυσή τους.

Έχουμε έρθει σε επαφή με Επιμελητήρια και φορείς ,οργανώνοντας ημερίδες ενημέρωσης γύρω από τους θεσμούς της διαιτησίας  και της διαμεσολάβησης. Έχουμε τον δικό μας Φορέα εκπαίδευσης για την πιστοποίηση αλλά και τη μετεκπαίδευση των ήδη πιστοποιημένων διαμεσολαβητών.

Στο πλαίσιο των δράσεων μας για την ενημέρωση της ελληνικής κοινωνίας επεξεργαστήκαμε σε συνεργασία με τον Θ. Αθερίδη ένα πολύ επιδραστικό και ταυτόχρονα ενημερωτικό  video το οποίο παίζει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με μεγάλη απήχηση.

Πάντως, αν καταλαβαίνω καλά, στην ουσία, πρέπει να υπάρξει αυτό που λέμε “αλλαγή υποδείγματος”. Είναι κάτι τέτοιο προϊόν ενημέρωσης ή απαιτείται μια πιο συντονισμένη και πολυεπίπεδη προσπάθεια;

Το επισημαίνετε πολύ σωστά! Όλοι οι άνθρωποι του ΕΟΔΙΔ που εργαζόμαστε πάνω σε αυτό το πλάνο είμαστε πεπεισμένοι ότι συμβάλουμε σε αυτήν την αλλαγή υποδείγματος  που δεν αφορά μόνο την εθνική οικονομία, τους αναπτυξιακούς στόχους  και την προσέλκυση επενδύσεων, αλλά αφορά παράλληλα και τον πολιτισμό της καθημερινότητας μας.

Μια κοινωνία που απομακρύνεται από το παράδειγμα της σύγκρουσης και της δικομανίας, και υιοθετεί μια  άλλη κουλτούρα, συνεννόησης, διαλόγου και αμοιβαία επωφελούς συμβιβασμού. Είναι για τη χώρα μας αυτό που οι Αγγλοσάξονες αποκαλούν game changer και θα έχει πολλαπλό αποτύπωμα ανάπτυξης και προόδου.

Ο ΕΟΔΙΔ πρωτοστατεί σε αυτό το εγχείρημα. Ο στόχος όμως είναι εθνικός και μεγάλος και απαιτεί τη συνεργασία και συστράτευση της πολιτείας και των αρμόδιων φορέων προκειμένου να καταφέρουμε και εμείς αυτό που άλλες χώρες πέτυχαν.