«Σ’ αυτόν τον κόσμο που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει να αναζητήσουμε τον άνθρωπο όπου κι αν βρίσκεται»: η προτροπή του Σεφέρη μοιάζει να διαπνέει το ευαγές έργο της Μαριάννας Βαρδινογιάννη, το μέγεθος του οποίου δύσκολα μπορεί να εκτιμηθεί με ακρίβεια   αφού συνεχίζεται ασίγαστο κυρίως μόλις σβήσουν τα φώτα της δημοσιότητας.

Το Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδιονογιάννη σε συνεργασία με τα υπουργεία Πολιτισμού και Εσωτερικών υπό την αιγίδα της προεδρίας της Δημοκρατίας, δημιουργεί το πλαίσιο του επετειακού έτους Θερμοπύλες – Σαλαμίνα 2020. Ύστερα από απόφαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη η ίδια ορίζεται πρόεδρος στην Τιμητική Κοσμητεία του επετειακού έτους η οποία συναπαρτίζεται από κορυφαίες προσωπικότητες με την αποστολή να μεταφέρουν το πανανθρώπινο μήνυμα των ιστορικών στιγμών ανά την υφήλιο.

Ταυτόχρονα διατηρεί πάντα την προεδρία του Συλλόγου φίλων παιδιών με καρκίνο Ελπίδα στην τριαντάχρονη πορεία του, με κορυφαία ίσως προσφορά στην ελληνική κοινωνία (και όχι μόνο) την υπερσύγχρονη ογκολογική μονάδα Παίδων Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη – Ελπίδα. Στην Ελλάδα ως πρωτοπόρος άνοιξε το δρόμο της κοινωνικής αλληλεγγύης και δεν έπαψε ποτέ να βρίσκεται ανάμεσα σε εκείνους που στον συγκεκριμένο τομέα υπερέχουν. Ας σημειωθεί ότι στηρίζει τις διεθνείς προσπάθειες για την ανεύρεση εμβολίου κατά του κορονοϊού καθώς και για τη διάθεσή του ως δωρεάν δημόσιο αγαθό.

Έτσι, αναδεικνύεται σε πρόσωπο με gravitas εθνικής (και υπερεθνικής) σημασίας αλλά η διεθνής ακτινοβολία της αναγνωρίστηκε από πολύ νωρίς όταν το 1999 ανέλαβε το ρόλο της πρέσβειρας καλής θελήσεως της Unesco. Η απαρασάλευτη πεποίθησή της ότι η Παιδεία εξασφαλίζει ένα καλύτερο αύριο για τα παιδιά και τις ευπαθείς οικογένειες εκφράστηκε και το 2008 με τη δημιουργία (με χορηγία της) του Κέντρου ελληνιστικών σπουδών στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας στην οποία τελεί μέλος του διοικητικού συμβουλίου από την ίδρυσή της.

Στο πλαίσιο του επετειακού έτους, το Ίδρυμα είχε εξαρχής θέσει ως παράλληλο στόχο τη δημιουργία κοινωφελών έργων σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής τους. Με το ξέσπασμα της πανδημίας διέθεσε ταυτόχρονα σημαντικά κονδύλια για τη στήριξη ευάλωτων ομάδων αποδεικνύοντας την πολύτιμη ευελιξία του ανθρωπιστικού της προσώπου σε ώρες κρίσης. Στον πυρήνα του βρίσκεται το ιδιαίτερο μητρικό της ένστικτο (η ίδια απέκτησε πέντε παιδιά: Γιάννης, Χριστιάννα, Γιώργος, Νίκος, Βαρδιάννα) που την καθιστά μητρική φιγούρα για αναρίθμητες οικογένειες ανά τον κόσμο και όλες τις στράτες της ζωής.

Χωρίς τη συνειδητή της επιδίωξη, η Μαριάννα Βαρδινογιάννη έχει γράψει τη δική της σελίδα στην ελληνική ιστορία. Στους χαλεπούς καιρούς που διανύει η χώρα, ο κόσμος χρειάζεται όσο ποτέ να αγκιστρωθεί στο ουμανιστικό της όραμα.

Η πρόεδρος της Τιμητικής Κοσμητείας μίλησε στο mononews.gr και στο portraits.gr για τη σημασία του επετειακού έτους και τα επικείμενα σχέδιά της, για την έννοια της αλληλεγγύης αλλά και το αλάνθαστο μητρικό ένστικτο.

Η ελληνική κοινωνία φαίνεται να επιθυμεί διακαώς την αναδρομή στο νικητήριο παρελθόν της. Ως πρόεδρος της Τιμητικής Κοσμητείας του Επετειακού Έτους «Θερμοπύλες -Σαλαμίνα 2020» γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό;

Έχω την εντύπωση πως αυτό που διακαώς επιθυμεί η ελληνική κοινωνία είναι η φυγή προς τα εμπρός, η οποία όμως θα βασίζεται στα γερά θεμέλια του παρελθόντος.

Η πανδημία, και η μεγάλη οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, νομίζω πως μας άλλαξαν πολύ. Συνειδητοποιήσαμε τι είναι τελικά σημαντικό, για τι αξίζει κανείς να αγωνίζεται και θέσαμε όλοι ως προτεραιότητα τον Άνθρωπο. Το εντυπωσιακό βέβαια είναι πως οι αξίες οι οποίες μας κράτησαν όρθιους αυτές τις δύσκολες περιόδους είναι εκείνες που μας κληροδοτεί το ένδοξο παρελθόν μας.  Η αρετή, η αγάπη για την πατρίδα και το συνάνθρωπο, η δημοκρατία, η ανδρεία.

Νιώθω λοιπόν πως οι αξίες αυτές αποτελούν την πυξίδα που τόσο έχουμε ανάγκη για να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο αύριο για τον τόπο μας.

Η Τιμητική Kοσμητεία αποτελείται από εξόχως σημαντικούς ανθρώπους -από τον Δημήτρη Παντερμαλή, την Ελένη Αρβελέρ, τον Μίκη Θεοδωράκη, την Νάνα Μούσχουρη και τον Αλέξανδρο Νεχαμά ως τον διευθυντή της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδριας Μοσταφά Ελ Φέκι, τον Ρόντρικ Μπίτον που έγραψε τη «Βιογραφία της Ελλάδας» (σύμφωνα με τους FT το σημαντικότερο βιβλίο της χρονιάς), τον κορυφαίο ιστορικό Paul Carltedge, ακόμα και τους επικεφαλής σπουδαίων μουσείων όπως είναι το Hermitage και Guggenheim. Εσείς τους διαλέξατε; Και πώς νιώθετε ως μέλος μιας τέτοιας κοινότητας; 

Αποτελεί μεγάλη τιμή τόσο για εμένα προσωπικά, όσο και για την χώρα μας το γεγονός πως κορυφαίες προσωπικότητες από ολόκληρο τον κόσμο συνεργάζονται μαζί μας προκειμένου να τιμήσουμε την Επέτειο των 2.500 χρόνων από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας και τη Μάχη των Θερμοπυλών.  Το γεγονός αυτό πραγματικά με κάνει να νιώθω υπερήφανη ως Ελληνίδα.  Κάθε ένα από τα μέλη της Τιμητικής μας Κοσμητείας συμμερίστηκε από την πρώτη στιγμή το όραμά μας να τιμήσουμε αυτό το έπος των προγόνων μας που αποτέλεσε ορόσημο για τη διαμόρφωση του δυτικού Πολιτισμού, άσχετα αν είναι πρόσωπα με τα οποία συνεργαζόμαστε ήδη σε πολλούς τομείς.  Και νομίζω πως αυτό από μόνο του λέει πολλά. Δυόμιση χιλιάδες χρόνια μετά από τις εμβληματικές αυτές μάχες, τόσες σημαντικές διεθνείς προσωπικότητες να συνεργάζονται για να στείλουν, εδώ από την Ελλάδα, σε ολόκληρη την ανθρωπότητα ένα δυνατό μήνυμα αρετής και ανδρείας, είναι γεγονός πολύ σπουδαίο από μόνο του. Ευχαριστώ μέσα από τα βάθη της καρδιάς μου κάθε έναν ξεχωριστά.

Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω τον Πρωθυπουργό κύριο Κυριάκο Μητσοτάκη που μου ανέθεσε αυτή τη σπουδαία εθνική αποστολή και βέβαια την αυτού εξοχότητα την Πρόεδρο της Δημοκρατίας κυρία Κατερίνα Σακελλαροπούλου που έθεσε υπό την αιγίδα της το Επετειακό Έτος «Θερμοπύλες-Σαλαμίνα 2020».

 Πάντα βέβαια σας ενδιέφερε η Παιδεία (συμμετοχή στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας) και η Ιστορία, όπως αποδεικνύεται και από την εκτενή μελέτη σας που εκδόθηκε στο βιβλίο με τίτλο Προσεγγίζοντας τη γυναικεία ταυτότητα: Αναζητήσεις στη Μινωική Κοινωνία. Ήταν και αυτός ένας λόγος για τον οποίο αναλάβατε αυτόν τον τόσο σημαντικό ρόλο;

Θα σας εκμυστηρευτώ κάτι το οποίο ο περισσότερος κόσμος δεν γνωρίζει.  Το όνειρο μου από πολύ μικρή ήταν να γίνω αρχαιολόγος.  Μεγάλωσα στην Ερμιόνη, έναν τόπο μαγικό με μεγάλη ιστορία.  Τα πρώτα μου παιχνίδια ως παιδί τα θυμάμαι με φόντο τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής.  Ο αρχαίος κόσμος και η ιστορία ασκούσαν ανέκαθεν μια μοναδική επιρροή πάνω μου. Μεγαλώνοντας ακολούθησα άλλους δρόμους και σπούδασα οικονομικά και στη συνέχεια απέκτησα οικογένεια.  Δεν εγκατέλειψα ποτέ το παιδικό μου όνειρο όμως.  Έτσι, ενώ είχα αποκτήσει τα πέντε μου παιδιά, σπούδασα αρχαιολογία και έκανα τη διατριβή μου στο ρόλο της γυναίκας στην Μινωική Κρήτη.

Πέρα από το Μινωικό Πολιτισμό, ο οποίος αποτέλεσε αντικείμενο της μελέτης μου, το θέμα της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας είχε πάντοτε για εμένα ξεχωριστό ενδιαφέρον από όταν ήμουν ακόμα παιδί!  Δεν θα ξεχάσω ποτέ μια από τις πρώτες μαθητικές μου εκδρομές στη Σαλαμίνα, τον τόπο της νίκης.  Θυμάμαι σαν χθες όσα σκέφθηκα και ένιωσα τότε, μικρή μαθήτρια.  Την εθνική υπερηφάνεια, αλλά και το θαυμασμό που γέμισαν τις παιδικές μου σκέψεις καθώς άκουγα τον δάσκαλό μας να μας εξιστορεί τα ιστορικά αυτά γεγονότα.  Το να μπορέσω λοιπόν κάποια στιγμή να συμβάλω στην ανάδειξη αυτής της πολύτιμης ιστορίας αποτελούσε για εμένα όνειρο ζωής.

Για αυτό και από το 2011 συνεργάζομαι στενά με το Ίδρυμα ΣΑΛΑΜΙΣ, που κάνει πολύ σπουδαία δουλειά και μάλιστα σε διεθνές επίπεδο.

Η ανάθεση από τον Πρωθυπουργό της Προεδρίας της Τιμητικής Κοσμητείας ήρθε, θεωρώ, ως φυσική εξέλιξη αυτών των προσπαθειών και αποτελεί δέσμευσή μου να κάνω ό,τι περνά από το χέρι μου για να τιμήσουμε αυτή την Επέτειο με σεβασμό και υπευθυνότητα.

 Είχατε πολλάκις τιμηθεί με ρόλους διεθνούς εμβέλειας (πρώτα από όλα με την UNESCO) και τώρα αναλαμβάνετε καίρια θέση στην ελληνική πολιτεία και μάλιστα με εθνικά συμβολικό χαρακτήρα. Πώς νιώθετε αναφορικά με αυτό;

Ο συμβολισμός αυτής της Επετείου είναι πολύ μεγάλος. Ξεπερνά την χώρα μας.  Παραπέμπει στα θεμέλια του Δυτικού κόσμου και πολιτισμού, στα θεμέλια της σύγχρονης σκέψης.  Αυτή η θέση λοιπόν αποτελεί για εμένα μεγάλη τιμή και μεγάλη ευθύνη.  Γιατί μπροστά σε αυτή την Επέτειο έχουμε χρέος: Να τιμήσουμε τις εμβληματικές αυτές στιγμές της ιστορίας και τους ήρωές της, τους Έλληνες.  Να υπογραμμίσουμε τη σημασία τους για ολόκληρο τον δυτικό Πολιτισμό και την παγκόσμια Ιστορία και συγχρόνως να εμψυχώσουμε τις νέες γενιές και ολόκληρο το λαό μας με εθνική υπερηφάνεια για πανάρχαιες αξίες που παραμένουν ζωντανές.  Που παραμένουν  ελληνικές και είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρες: η ανδρεία, το θάρρος, ο ηρωισμός, η αυτοθυσία, η φιλοπατρία κι η αλληλεγγύη στη μάχη είναι έννοιες και αξίες ταυτισμένες με τους Έλληνες και όλες τις στιγμές της ιστορίας μας.  Αξίες αναγνωρισμένες από όλον τον κόσμο.  Οι λίγοι απέναντι στους πολλούς.  Η έμπνευση και η στρατηγική απέναντι στην υπεροπλία και η δύναμη της ψυχής όταν αγωνίζεσαι για την πατρίδα είναι πολύ ισχυρά μηνύματα για κάθε νέο, για κάθε λαό.  Πόσο μάλλον για τους Έλληνες, που τους είδαμε και τους καμαρώσαμε ξανά να «φυλάττουν Θερμοπύλες» μπροστά σε έναν παντοδύναμο και αόρατο εχθρό, κάνοντας ξανά την Ελλάδα παράδειγμα για όλο τον κόσμο.

Αν απευθυνθείτε στα μικρά παιδιά, ποια μηνύματα θέλατε με απλά λόγια να τους μεταβιβάσετε από τις δύο αυτές ιστορικές στιγμές; 

Πρώτον την υπερηφάνεια για την πατρίδα τους.  Μια μικρή αλλά τεράστιας σημασίας χώρα. Δεύτερον τι σημαίνει να είσαι Έλληνας, ότι σημαίνει ήθος, σημαίνει ανδρεία, σημαίνει αλληλεγγύη και αυτοθυσία.

Ως Πρόεδρος της Τιμητικής Κοσμητείας θεωρώ πως το σπουδαιότερο ίσως καθήκον μου είναι να συμβάλλω έτσι ώστε οι εμβληματικές αυτές στιγμές της ιστορίας μας να καταστούν κτήμα της νέας γενιάς.  Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός πως οι πρώτες δράσεις που ανακοινώσαμε αφορούσαν τη νεολαία, και συγκεκριμένα τους μαθητές. Μέσα από δύο Πανελλαδικούς Διαγωνισμούς Ζωγραφικής και Δοκιμίου, οι οποίοι υλοποιούνται σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας, θελήσαμε να εμπνεύσουμε τους Έλληνες μαθητές στην χώρα μας, αλλά και της ομογένειας, να δημιουργήσουν με κεντρικό άξονα το έπος των προγόνων μας.  Η μεγάλη συμμετοχή και ο ενθουσιασμός με τον οποίο η μαθητική κοινότητα αγκάλιασε αυτές τις δράσεις αποδεικνύουν πως η νέα γενιά διψά για γνώση και αλήθεια γύρω από τα γεγονότα που καθόρισαν την ταυτότητά μας.

Τα παιδιά έχουν τη μοναδική ικανότητα να καταλαβαίνουν πάντα πολύ περισσότερα από όσα τους λες. Διδάσκοντάς τους λοιπόν την ιστορία μας, νομίζω πως εισπράττουν την ουσία των πραγμάτων και μαθαίνουν να πορεύονται στη ζωή αναγνωρίζοντας την αξία της γενναιότητας και της αγάπης για την πατρίδα.  Ότι στη ζωή δεν μετρούν μόνο οι αριθμοί, αλλά ο Άνθρωπος πάνω από όλα και πως τελικά «θέλει αρετή και τόλμη η Ελευθερία», όπως έγραψε και ο Ανδρέας Κάλβος.

 Αυτή τη χρονική συγκυρία με τον κορονοϊό, δεν ανακόπτεται όλη η προσπάθεια αλλά συνεχίζει προσαρμοζόμενη στα νέα δεδομένα όπως πρόσφατα δηλώσατε;

Η πανδημία άλλαξε τον κόσμο γύρω μας, άλλαξε τη ματιά μας στα πράγματα.  Χάθηκαν ανθρώπινες ζωές, συνάνθρωποι μας υπέφεραν και υποφέρουν ακόμα.  Οι αδύναμοι έγιναν πιο αδύναμοι από αυτή την πρωτόγνωρη κρίση. Δεν θα μπορούσαμε να μείνουμε αδιάφοροι μπροστά σε όλα αυτά.  Το Ίδρυμά μας ανακοίνωσε πως σημαντικό μέρος των κονδυλίων για τους επετειακούς εορτασμούς θα δοθεί σε εκείνους που έχουν ανάγκη. Καθ΄ όλη τη διάρκεια της καραντίνας στηρίξαμε ευπαθείς ομάδες συμπολιτών μας, όπως ηλικιωμένους και παιδιά, πραγματοποιώντας διανομές τροφίμων σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Παράλληλα, τόσο ως Πρόεδρος της Τιμητικής Κοσμητείας αλλά και μέσα από τον ρόλο μου ως Πρέσβεως Καλής Θελήσεως της UNESCO, θεωρώ χρέος μου να δουλέψω και να αγωνιστώ και για την «επόμενη ημέρα». Γιατί την «επόμενη ημέρα» δυστυχώς τίποτα δεν θα είναι όπως το ξέραμε.  Έχω την τιμή λοιπόν να συμμετέχω, μαζί με αρχηγούς κρατών και σπουδαίες προσωπικότητες από ολόκληρο τον κόσμο, σε διεθνείς πρωτοβουλίες όπως την έκκληση όχι μόνο για την άμεση παρασκευή του εμβολίου κατά του COVID-19 αλλά και τη δωρεάν διάθεσή του σε όλους, για την παύση των εχθροπραξιών, για τη στήριξη των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού σε ολόκληρο τον κόσμο που η υγειονομική κρίση τους κάνει ακόμα πιο ευάλωτους, για την προστασία της αγροτικής παραγωγής για να αποφευχθεί η πείνα κ.α.

Σε ό, τι τώρα αφορά τον εορτασμό, μελετώντας με προσοχή τις νέες συνθήκες, προσαρμοζόμαστε σε αυτές με μέτρο και ευθύνη και συνεχίζουμε, πάντα σε συνεργασία με τα υπουργεία Πολιτισμού και Εσωτερικών, καθώς και με τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ο στόχος μας είναι πάντοτε εκεί. Και θα τον ολοκληρώσουμε, με ευθύνη απέναντι στην ιστορία μας αλλά και στη νέα γενιά της πατρίδας μας. Ευτυχώς οι σύγχρονες τεχνολογίες μας βοηθούν να είμαστε μαζί, ενώ βρισκόμαστε μακριά και θα τις χρησιμοποιήσουμε όσο μπορούμε περισσότερο, ώστε να μεταφέρουμε τη γνώση και τη μηνύματα που εκπέμπουν οι Θερμοπύλες και η Σαλαμίνα μας.

 Οι σχέσεις σας με ομότιμούς σας στο εξωτερικό, θα βοηθήσουν στην προβολή των εορτασμών;

Ένας από τους σημαντικότερους στόχους που θέσαμε, ξεκινώντας αυτή την προσπάθεια, ήταν να διεθνοποιήσουμε αυτή την Επέτειο, τοποθετώντας την στην θέση που της αξίζει στην παγκόσμια ιστορία και σε αυτό θα βοηθήσει πολύ σημαντικά και η Διεθνής Τιμητική Κοσμητεία.  Και είναι πραγματικά εντυπωσιακό το γεγονός πως σε όλες μου τις διεθνείς επαφές εισέπραξα μεγάλο ενθουσιασμό και προθυμία για συμμετοχή σε αυτή τη μεγάλη στιγμή της χώρας μας. Και για εμένα πραγματικά αποτέλεσε μια ευχάριστη έκπληξη πως όλες οι σημαντικές διεθνείς προσωπικότητες με τις οποίες ήρθα σε επαφή γνώριζαν πολύ καλά την ιστορία αλλά και τη σημασία των Θερμοπυλών και της Σαλαμίνας.  Άλλωστε το γεγονός πως πρόκειται για δύο γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας η σημασία των οποίων και η συμβολή τους στην εξέλιξη του Δυτικού πολιτισμού είναι αδιαμφισβήτητη αποτελεί μεγάλο σύμμαχο στην εκστρατεία μας.

Νιώθω πως η διεθνής κοινότητα είναι στο πλευρό μας και αυτό αποτελεί μεγάλη τιμή για την χώρα και την ιστορία μας. Η  Γενική Διευθύντρια της UNESCO κυρία Audrey Azoulay (Οντρέ Αζουλέ), ο Νομπελίστας Wole Soyinka (Βόλε Σογίνκα), η Πρώτη Κυρία της Κύπρου κυρία Άντρη Αναστασιάδη, η ακτιβίστρια Kerry Kennedy (Κέρι Κένεντι), ο παγκοσμίου φήμης συνθέτης Jean Michel Jarre (Ζαν Μισέλ Ζαρ), ο κορυφαίος ογκολόγος David Khayat (Νταβίντ Καγιάτ), ο διάσημος καρδιοχειρουργός κύριος Magdi Yacoub (Μαγκντί Γιακούμπ), οι Co Chair του Διεθνούς Οργανισμού Nizami Ganjavi International Center δηλαδή η πρώην Πρόεδρος της Λετονίας κυρία Vaira Vike Freiberga (Βάιρα Βίκε Φραιμπέργκα) και ο πρώην Αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας κύριος Ismail Serageldin (Ισμαήλ Σεραγκελντίν), μαζί με πολλές ακόμα κορυφαίες διεθνείς προσωπικότητες είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν μαζί μας έτσι ώστε όλοι μαζί να εκπέμψουμε ένα μήνυμα αρετής και ήθους σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Και βέβαια πολύτιμος σύμμαχος μας σε αυτή την κατεύθυνση είναι και η ελληνική ομογένεια με τους Έλληνες απανταχού της γης να δηλώνουν από την πρώτη μέρα το «παρών» για συμμετοχή στις δράσεις μας.

Αυτή η διπλή επέτειος έχει σημασία και για την Ευρώπη συνολικά; Πιστεύετε ότι και η Ευρώπη έχει ανάγκη από λόγους για να επιστρέψει στα συνεκτικά της στοιχεία; στην πληγωμένη της ενότητα, σύμφωνα με ορισμένους; 

Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας υπήρξε παγκόσμιο ορόσημο, ο θεμέλιος λίθος πάνω στον οποίο χτίστηκε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός.  Ο βρετανός δημοσιογράφος και ιστορικός Dominic Selwood (Ντόμινικ Σέλγουντ) πολύ εύστοχα έγραψε πριν από κάποια χρόνια πως «αν η Δύση είχε γενέθλια αυτά θα ήταν την ημέρα της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας».  Η νίκη αυτή την Ελλήνων έναντι των Περσών επέτρεψαν στην αθηναϊκή δημοκρατία να εξελιχθεί και να λάμψει σαν φάρος για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Οι τέχνες, οι επιστήμες, η δημοκρατία, όλα όσα απαρτίζουν αυτό που συνολικά αποκαλούμε Δυτικό Πολιτισμό μπόρεσαν να υπάρξουν επειδή πραγματοποιήθηκε η Ναυμαχία της Σαλαμίνας.

Αυτή τη στιγμή, που πράγματι η ενότητα της Ευρώπης δείχνει να είναι πληγωμένη, πιστεύω πως πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα μας σε όλα εκείνα που μας ενώνουν.  Να ξαναθυμηθούμε δηλαδή ποιες είναι εκείνες οι αξίες πάνω στις οποίες βασίστηκε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός και να συνειδητοποιήσουμε πως εκείνα που μας ενώνουν είναι τελικά περισσότερα από εκείνα που μας χωρίζουν. Μόνον έτσι θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε ένα καλύτερο μέλλον, με περισσότερη αλληλοεκτίμηση, αλληλοσεβασμό και αλληλεγγύη.

 Κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού λόγω κορονοϊού, και από το υστέρημα χρόνου και πόρων του Ιδρύματος, επενδύσατε όλη σας την ενέργεια στην κάλυψη αναγκών των ευπαθών ομάδων. Από πού πιστεύετε ότι πηγάζει αυτή η ασίγαστη διάθεση για προσφορά; Πότε άρχισε να δημιουργείται μέσα σας;

Στη ζωή μου είχα την ευλογία να μεγαλώσω με μια μητέρα δοτική που πάντοτε βοηθούσε το διπλανό της.  Δεν ξεχνώ ποτέ τη φιγούρα της όταν τα βράδια έφευγε από το σπίτι μας για να προσφέρει τρόφιμα, χρήματα ή απλά μια αγκαλιά σε εκείνους που το χρειάζονταν.  Και το έκανε πάντοτε το βράδυ γιατί ήθελε να βοηθά σιωπηλά, αθόρυβα.  Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο μεγάλωσα.  Η στάση αυτή της μητέρας μου με καθόρισε και υπήρξε για εμένα πυξίδα σε όλη μου τη δράση.  «Να αγαπάς τους ανθρώπους.  Η αγάπη για το συνάνθρωπο είναι ο μόνος δρόμος για να πορευτεί κανείς στη ζωή του. Ο μόνος δρόμος που σε κάνει χρήσιμο άνθρωπο και σε οδηγεί σε εσωτερική πληρότητα και γαλήνη», αυτό μου έλεγε πάντα.

Όμως η πιο καθοριστική στιγμή της ζωής μου υπήρξε η μητρότητα.  Η μητρότητα είναι που βάζει τις δικές σου ανάγκες σε δεύτερη μοίρα.  Και μόνον η ιδέα ότι μπορεί να χαθεί ένα παιδί, από τότε που έγινα «μάνα», δεν με αφήνει να ησυχάσω.

Οφείλω πολλά στον σύζυγό μου Βαρδή.  Η κοινή πορεία μου με έναν άνθρωπο που βάζει την αγάπη στην πατρίδα και στον άνθρωπο πάνω από όλα υπήρξε η έμπνευσή μου και το στήριγμά μου σε όλη μου τη δράση.

Τριάντα χρόνια Ελπίδας. Οι εορτασμοί ξεκίνησαν με την ανεπανάληπτη επίδειξη της Κατράντζου στο Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο και στο Ζάππειο. Ανάμεσα στα σημαντικότερα έργα της Ελπίδας συγκαταλέγεται σίγουρα το νοσοκομείο Ογκολογική μονάδα Παίδων Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη – Ελπίδα που δίνει σε όλα τα ελληνόπουλα (και όχι μόνο) τη δυνατότητα περίθαλψης με τα υψηλότερα διεθνή πρότυπα και μάλιστα με τα καλύτερα ποσοστά ίασης διεθνώς. Εσείς για ποιο πράγμα νιώθετε περισσότερο περήφανη; Ίσως για τις πιο μικρές νίκες της καθημερινότητας; 

Αυτά τα τριάντα χρόνια ήταν ένας αδιάκοπος αγώνας για να μείνουμε πιστοί στην υπόσχεση που δώσαμε από την πρώτη ημέρα: να μην αφήσουμε ούτε ένα παιδί να χαθεί, ενώ μπορεί να σωθεί.  Ξεκινήσαμε με τη δημιουργία της πρώτης αμιγώς παιδιατρικής Μονάδας Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών στην χώρα μας, μετά με τη δημιουργία του πρώτου και μοναδικού Ογκολογικού Νοσοκομείου στην χώρα, του Ξενώνα της «ΕΛΠΙΔΑΣ», της Τράπεζας Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών του Συλλόγου «ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ» και πρόσφατα με τη δημιουργία του Κέντρου Κυτταρικής και Γονιδιακής Θεραπείας που μας δίνει ελπίδα πως θα καταφέρουμε να θεραπεύονται τέσσερα στα τέσσερα παιδιά με καρκίνο.

Η πορεία αυτή των 30 ετών δεν ήταν πάντοτε εύκολη, είχε βέβαια πολλές νίκες αλλά είχε και πολύ πόνο και εμπόδια.

Όλα αυτά τα χρόνια ένα πράγμα μου δίνει δύναμη και με κάνει να συνεχίζω: τα βλέμματα και τα χαμόγελα των γονιών όταν ξαναπαίρνουν αγκαλιά γερό το παιδί τους και τα αποθεραπευμένα μας παιδιά που ξεκινούν τη ζωή τους γεμάτα αισιοδοξία και ελπίδα.  Αυτό δεν περιγράφεται με λόγια.

 «Η ελληνική κοινωνία γνωρίζει τη Μαριάννα Βαρδινογιάννη από την πολυετή της δράση στην Ελπίδα και ίσως μένει σε αυτό. Λίγοι ίσως γνωρίζουν το αθέατο έργο, το πώς παραστέκεται με ανιδιοτέλεια στους ανθρώπους γύρω της». Θα θέλατε να το σχολιάσετε; 

Από την πρώτη στιγμή της δημόσιας δράσης μου υπήρξα ειλικρινής πρωτίστως απέναντι στον εαυτό μου αλλά και απέναντι στην ελληνική κοινωνία.  Δεν παίζω ρόλους.  Δεν νιώθω πως κάνω κάτι ξεχωριστό.  Έκανα πάντοτε αυτό που πίστευα πως είναι σωστό να κάνει ο καθένας μας: να μοιραζόμαστε δηλαδή τις ευλογίες που μας δίνει ο Θεός με τους συνανθρώπους μας.

Η σχέση μου με την κοινωνία δεν υπήρξε ποτέ μονόδρομος.  Πήρα και έδωσα πολλή αγάπη.  Και σε όλες μου τις προσπάθειες βρήκα τη μεγαλύτερη στήριξη και συμπαράσταση από την ελληνική κοινωνία, ακόμα και από εντελώς άγνωστους ανθρώπους.  Τίποτα δεν μου δίνει μεγαλύτερη χαρά από την αμεσότητα στη σχέση μου με τους ανθρώπους.  Από το ότι είμαι απλά για αυτούς «η Μαριάννα».

Στην Ελλάδα, ως πρωτοπόρος στη φιλανθρωπία, θα μπορούσε κανείς να σας αποκαλέσει «Μητέρα της Προσφοράς». Αποδέχεστε τον χαρακτηρισμό; 

Ξέρετε, δεν μου αρέσει ο όρος φιλανθρωπία γιατί δεν πίστευα ποτέ στην απρόσωπη προσφορά οικονομικής βοήθειας.  Πιστεύω στην κοινωνική προσφορά και αλληλεγγύη.  Να είσαι εκεί για το συνάνθρωπο που υποφέρει, αλλά να είσαι εκεί με την καρδιά σου.  Μια αγκαλιά, ένα χάδι, μια ζεστή κουβέντα έχουν πολύ μεγαλύτερη αξία από μια επιταγή. Αν κοιτάξει κανείς γύρω του, με τα μάτια της ψυχής, θα δει καθημερινά θαύματα αγάπης και ανθρωπιάς: η μητέρα που στέκεται δίπλα στο άρρωστο παιδί της, ο εθελοντής δότης μυελού των οστών που χαρίζει ελπίδα σε εκείνον που πρέπει να μεταμοσχευθεί, οι ψαράδες στο Αιγαίο που σώζουν τα παιδιά-πρόσφυγες και τόσοι άλλοι καθημερινοί ήρωες.  Το να συγκαταλέγομαι, μαζί με όλους αυτούς τους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους, σε αυτό που ονομάζουμε «προσφορά στο συνάνθρωπο» αποτελεί για εμένα ύψιστο τίτλο τιμής.

Ο ρόλος σας ως Πρέσβειρας Καλής Θελήσεως της UNESCO σας έφερε δίπλα σε πολύ σημαντικούς ανθρώπους και γεγονότα. Τι και ποιον ξεχωρίζετε από όλη αυτήν τη συναρπαστική περιπέτεια; 

Μου είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να ξεχωρίσω ένα μόνο πρόσωπο ή γεγονός.  Είχα τη σπάνια ευκαιρία και τύχη να γνωρίσω και να συνεργάζομαι με σπουδαίες προσωπικότητες από ολόκληρο τον κόσμο. Καθένας από αυτούς μου χαρίζει πολύτιμα μαθήματα ζωής, τα οποία κρατώ μέσα στην καρδιά και στο μυαλό μου.

Νομίζω όμως πως για εμένα ο μεγαλύτερος δάσκαλος ήταν πάντοτε τα παιδιά.  Η ειλικρίνεια, η αθωότητα, η ανιδιοτελής αγάπη, η αισιοδοξία και η χαρά για ζωή είναι πολύτιμα μαθήματα που πήρα από τα παιδιά.  Κάθε παιδί που κρατώ στην αγκαλιά μου είναι για εμένα ένα σπουδαίος δάσκαλος.  Θέλω να πιστεύω πως θα γίνει μεγαλώνοντας ένας ευτυχισμένος άνθρωπος και μια ξεχωριστή προσωπικότητα.

Πριν καιρό εορτάστηκε η Ημέρα των Γονέων. Λίγοι ίσως γνωρίζουν το πρώτο βιβλίο σας Από μητέρα σε μητέρα, όπου αναπτύξατε όλη τη μητρική σας σοφία, ύστερα και από τα πέντε δικά σας παιδιά. Θα θέλατε τώρα με την επιπρόσθετη εμπειρία των χρόνων που πέρασαν να συμπληρώσετε ή να αφαιρέσετε κάτι που είχατε σημειώσει σε αυτό;

Το βιβλίο αυτό γράφτηκε πριν από τριάντα χρόνια. Όταν ήμουν ακόμα νέα μητέρα. Πολλά μπορεί να έχουν αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα σε σχέση με όσα πιστεύαμε για την ανατροφή και διαπαιδαγώγηση των παιδιών.  Η ουσία όμως παραμένει η ίδια: το ένστικτο της μάνας είναι αλάνθαστο και πρέπει πάντα να το εμπιστευόμαστε.  Αυτό συμβούλευσα και τις δικές μου κόρες και εγγονές: να ακούν πάντα το ένστικτό τους.  Το μητρικό ένστικτο σε συνδυασμό με τη μητρική αγάπη που είναι αστείρευτη δεν μπορεί παρά να σε οδηγήσουν σωστά και να σε βοηθήσουν να κάνεις αυτό που είναι καλύτερο για το δικό σου παιδί.  Δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές, ούτε οδηγίες χρήσης.  Η μητρότητα είναι ένα μοναδικό ταξίδι και κάθε ημέρα μαθαίνεις και κάτι καινούριο, αρκεί να έχεις την καρδιά και την αγκαλιά σου πάντοτε ανοιχτή.