Έλλη Ανδριοπούλου: «Θα πέσεις εκατό φορές πριν σταθείς»

Η Έλλη Ανδριοπούλου δεν θα το παραδεχτεί ποτέ αλλά δεν πειράζει. Αποτελεί θεμέλιο λίθο για αυτό το «στολίδι» («όπως το ονομάζει ο υπουργός Οικονομικών»), το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ).

Το Φεβρουάριο του 2017 (23/02), το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος το οποίο οραματίστηκε και δημιούργησε το ΚΠΙΣΝ, το παρέδωσε στην ελληνική πολιτεία. Ακριβώς επτά χρόνια αργότερα σε αυτήν την μεγάλη συνέντευξη, ο άνθρωπος κλειδί απέδειξε ότι πρόκειται για κληροδότημα ανυπέρβλητης αξίας για τον ελληνικό πολιτισμό.

Όχι με αυτά τα λόγια ακριβώς, διότι η Έλλη Ανδριοπούλου παραμένει πολύ συνετή και μετρημένη. Η θητεία της μόλις ανανεώθηκε και υπήρξε ιδιαίτερα εύγλωττη ως προς τα πολλά και ωραία που σχεδιάζει. Παίζει τα θέματα στα δάχτυλά της και ο τρόπος που μιλάει, απρόσκοπτα, χωρίς κομπιάσματα, με σαφήνεια και ενθουσιασμό, εξηγεί εν μέρει και την εμπιστοσύνη που εναποθέτουν στο πρόσωπό της.

Η διαθήκη

Αλλά η συζήτηση ξεκίνησε με την αποσαφήνιση του καθεστώτος που διέπει τις σχέσεις ανάμεσα στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Κάτι ιδιαίτερα θολό για αρκετό κόσμο.

Βάσει της διαθήκης του Σταύρου Νιάρχου, το Ίδρυμα έχει αποστολή να επενδύει το 50% των χρημάτων του σε δωρεές ελληνικού ενδιαφέροντος, όχι απαραιτήτως εντός συνόρων.

Το Ίδρυμα προέβλεψε 630 εκατομμύρια για τη δημιουργία του ΚΠΙΣΝ. Και «έβαλε το όνομά του επειδή ακριβώς έκανε αυτή την τόσο μεγάλη δωρεά. Είθισται όταν υπάρχει πολύ σημαντική δωρεά να μπαίνει το όνομα του δωρητή πάνω στο κτήριο». Όπως επί παραδείγματι συνέβη και με την επέκταση της Εθνικής Πινακοθήκης.

Η δωρεά κατοχυρώθηκε επίσημα το 2009 με τη σύμβαση δωρεάς μεταξύ Ιδρύματος και ελληνικού δημοσίου.

Η σύμβαση κατοχυρώθηκε από τη Βουλή με το νόμο 3785/2009. Πρόκειται για τον ιδρυτικό νόμο «που ορίζει το πώς λειτουργούμε», εξηγεί η Έλλη Ανδριοπούλου. Έτσι, «το Ίδρυμα δημιούργησε έναν οργανισμό που ονομάζεται Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, που πια είναι μονοπρόσωπη ανώνυμη εταιρεία κοινωφελούς χαρακτήρα».

Ελεύθερη σχέση

Αργότερα, το 2017, όταν το Ίδρυμα «παρέδωσε στο δημόσιο τα κτήρια και τον εξοπλισμό, παρέδωσε και τη μοναδική μετοχή του οργανισμού, δηλαδή την ιδιοκτησία του οργανισμού. Πιο συγκεκριμένα, στο υπουργείο Οικονομικών. Αυτός είναι ο οργανισμός του οποίου ηγούμαι και ο ιδρυτικός νόμος που ανέφερα πριν ορίζει το πώς λειτουργούμε. Το διοικητικό συμβούλιο ορίζεται από τον υπουργό Οικονομικών. Δηλαδή, αυτός είναι ο προϊστάμενος και επόπτης μας.

Από τη στιγμή που το Ίδρυμα δώρισε εκτός από το κτήριο και τη μοναδική μετοχή του οργανισμού, δεν έχει καμία σχέση πια με το Κέντρο Πολιτισμού από πλευράς διακυβέρνησης. Κανένα μέλος δεν συμμετέχει στο ΔΣ του ΚΠΙΣΝ. Η στενή συνεργασία εξακολουθεί και υπάρχει γιατί το Ίδρυμα συνεχίζει να μας δίνει δωρεές για τη λειτουργία μας. Αλλά αυτό δεν έχει υποχρέωση να το κάνει. Μπορεί αύριο το πρωί να αποφασίσει κάτι άλλο».

Ο διαχειριστής

Κάτι ακόμη θολώνει τον ρόλο του Οργανισμού του ΚΠΙΣΝ. Η χωροταξική συνύπαρξη στο ίδιο συγκρότημα με την Εθνική Λυρική Σκηνή, που υπάγεται στο υπουργείο Πολιτισμού και την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, που υπάγεται στο υπουργείο Παιδείας.

«Είμαστε τρεις οργανισμοί με τρία διαφορετικά υπουργεία να μας εποπτεύουν. Να εξηγήσω ποιος είναι ο ρόλος μας σε σχέση με τους δύο φορείς. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής ήταν η υλοποίηση της κατασκευής. Τώρα ενεργούμε ως facility managers, κάνουμε διαχείριση εγκαταστάσεων για όλους. Άρα τη συντήρηση των κτηρίων, την καθαριότητα, την ασφάλεια, το ρεύμα. Διαχειριζόμαστε εμείς τις δαπάνες και οι δύο φορείς πληρώνουν το μερίδιο των δαπανών που τους αναλογεί» αποσαφηνίζει η Έλλη Ανδριοπούλου.

«Καμμιά φορά ακούγεται ότι οι φορείς πληρώνουν ενοίκιο. Δεν πληρώνουν ενοίκιο γιατί το κτίριο κατασκευάστηκε με δωρεά του ΙΣΝ. Πρόκειται για αμοιβή τις υπηρεσίες διαχείρισης εγκαταστάσεων που τους παρέχουμε εμείς».

Peanuts

Ο δεύτερος ρόλος αφορά τη διαχείριση των εσόδων του Κέντρου Πολιτισμού που προέρχονται από το πάρκινγκ, την εστίαση, το κατάστημα με είδη δώρων. Αυτά υποστηρίζουν την οικονομική βιωσιμότητά του καθώς είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός.

Ο τρίτος ρόλος αφορά στην υλοποίηση του προγραμματισμού του ώστε να αξιοποιηθεί ο δημόσιος περιβάλλων χώρος. Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται με δωρεές του Ιδρύματος και έτσι είτε είναι δωρεάν είτε προσφέρονται με εισιτήριο με εξαιρετικά χαμηλό αντίτιμο, οπότε τα έσοδα από αυτές τις εκδηλώσεις «είναι peanuts», όπως θα παρατηρήσει και η Έλλη Ανδριοπούλου. «Άλλωστε δεν είναι αυτός ο στόχος. Ο στόχος είναι να είναι προσβάσιμες σε όλους».

Πριν μπουν οι μπουλντόζες

Το κτήριο χτίστηκε μέσα σε τέσσερα χρόνια διότι είχε δοθεί έμφαση a priori στις μελέτες. Και έτσι «όταν δημοπρατήθηκε ο διαγωνισμός, υπήρχαν προδιαγραφές μέχρι και για τα πόμολα. Ανέλαβε ο κατασκευαστής με πολλά ζητήματα ήδη αποφασισμένα. Εγώ ήμουν εδώ πριν μπουν οι μπουλντόζες. Ενώ στην αρχή μπήκα στο Ίδρυμα με άλλο ρόλο, πολύ γρήγορα μού ανέθεσαν να συνεργαστώ με εταιρείες συμβούλων πάνω στο μπίζνες πλαν για το Κέντρο Πολιτισμού. Δηλαδή, το πώς θα λειτουργεί μετά».

Όσο κατασκευαζόταν το κτήριο, από το 2012 έως το 2016, η Έλλη Ανδριοπούλου ετοίμασε διαγωνισμούς για προμηθευτές, σχεδίασε το μάρκετινγκ πλάν, το προγραμματικό σχέδιο -με άλλα λόγια όλη τη λειτουργία του ΚΠ. Αναδείχθηκε σε αρχιτέκτονα της επιχειρησιακού πλάνου. Το 2020 η ελληνική πολιτεία την διόρισε στη θέση της διευθύνουσας συμβούλου και προσωρινώς της προέδρου, εξού και παραιτήθηκε από το Ίδρυμα. Τελικά διατηρήθηκε και στα δύο πόστα μέχρι την εκπνοή του 2023. Η θητεία της μόλις ανανεώθηκε, αλλά στην προεδρία τοποθετήθηκε αυτή τη φορά ο περίφημος καθηγητής Στάθης Καλύβας.

Το Ίδρυμα την ξεχώρισε (μεταξύ άλλων και) για την επιτυχημένη προϋπηρεσία της στη Citibank, μια «εταιρεία σχολείο» όπου συμμετείχε σε διάφορες διοικητικές σχέσεις.

«Στα λίγα χρόνια που ήμουν εκεί, άλλαξα πολλούς ρόλους. Με το που κατακτούσα ένα αντικείμενο και ζητούσα να κάνω κάτι καινούργιο, με βοηθούσαν, ήταν ανοκτοί σε αυτό. Κάτι που στις ελληνικές εταιρείες δεν το βλέπουμε συχνά, να υπάρχει κοινός κώδικας μεταξύ διευθύνσεων. Έβλεπα πώς λειτουργεί μια εταιρεία που επενδύει στους ανθρώπους της και αυτό αποδείχθηκε πολύ χρήσιμο, έχει αποτελέσει μοντέλο για εμένα».

Η αποστολή

Ενενήντα πέντε πρόσωπα διοικεί σήμερα η Έλλη Ανδριοπούλου στο ΚΠΙΣΝ.

«Η διαφορά είναι στο non profit, for profit», παρατηρεί. «Ενας πολύ σημαντικός λόγος για τον οποίο ο κόσμος δουλεύει εδώ σχετίζεται με την αποστολή μας. Το έχουμε μετρήσει και με έρευνες. Το κοινό μας όραμα μάς καθιστά ομάδα. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά από μια εταιρεία for profit. Οι άνθρωποι που δουλεύουν εδώ θα μπορούσαν να δουλεύουν σε οποιαδήποτε εταιρεία ενδεχομένως και με μεγαλύτερο μισθό».

Η αποστολή αυτή σχετίζεται με την αξιοποίηση του δημόσιου χώρου. Η Έλλη Ανδριοπούλου πιστεύει ότι το ΚΠΙΣΝ συμβάλλει στη δημιουργία μιας πόλης υψηλού επιπέδου. Με υψιπετή ποιότητα πολιτισμού, πνεύματος, ομορφιάς, που αναβαθμίζει την καθημερινότητα του πολίτη και την συνολική εικόνα της χώρας.

Συλλογική προσπάθεια

Και αυτό πιστεύει ότι πρέπει να επιτευχθεί με τη συλλογική συμμετοχή της κοινωνίας. «Όλοι να είναι ευπρόσδεκτοι και ευελπιστούμε στην έννοια του civic engagement. Να μπορεί ο πολίτης να συμμετέχει στον δημόσιο διάλογο και να συνδιαμορφώνει τις αξίες με τις οποίες θέλουμε να πάμε μπροστά».

Πρόκειται για τις αξίες της συμπερίληψης, της οικονομικής προσβασιμότητας σε όλα τα επίπεδα και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. «Θέλουμε να είμαστε φάρος περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και να δημιουργούμε προσλαμβάνουσες από τα μικρά παιδάκια του νηπιαγωγείου μέχρι και στις πολύ προωθημένες επιστημονικές πρωτοβουλίες».

Έτσι, εξυφαίνει ετησίως ένα ψηφιδωτό «πολυεστιακών» δράσεων.

Από το χριστουγεννιάτικο καλλιτεχνικό φως στο κανάλι, τα πυροτεχνήματα και το παγοδρόμιο κατά τη διάρκεια των γιορτών, μέχρι τη φεγγαρόλουστη ολονύκτια κατασκήνωση στο πάρκο την πανσέληνο του Αυγούστου, που συγκέντρωσε δέκα τέσσερις χιλιάδες κόσμο. Από το μνημειώδες γλυπτό της Λουίζ Μπουρζουά στην Εσπλανάδα έως τα εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία, τη γιόγκα, το πιλάτες, το μίνι μπάσκετ, μεταξύ πολλών άλλων.

«Κάθε βδομάδα οργανώνουμε ογδόντα με εκατό τέτοιες δράσεις και φροντίζουμε το πάρκο να βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση πάντα».

Οι καλλιτεχνικές, εκπαιδευτικές και αθλητικές δραστηριότητες ξεπερνάνε το απίθανο νούμερο των τριών χιλιάδων εκδηλώσεων ανά έτος.

Προσεχώς, το Women of the World Festival που διοργάνωσε πέρσι με επιτυχία το ΚΠΙΣΝ σε συνεργασία με το WOW Foundation από το Λονδίνο προωθώντας τις αξίες της ισότητας, πρόκειται να επιστρέψει και φέτος την άνοιξη στο ΚΠΙΣΝ.

Ο σοφός σχεδιασμός

«Είμαστε επτά χρόνια Ελληνικό Δημόσιο. Νιώθω ότι απευθυνόμαστε σε όλη την κοινωνία. Οφείλουμε αυτά που κάνουμε να αφορούν όλη την κοινωνία.

Να τιμούν τον κοινωφελή μας σκοπό και το εύρος του. Δεν είμαστε ένας μικρός οργανισμός με συγκεκριμένη στόχευση. Διατηρούμε υποχρέωση προς την κοινωνία και την πολιτεία. Στο κομμάτι αυτό, ο νόμος που πολύ σοφά σχεδίασε το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, όταν έκανε αυτή τη δωρεά, μας δίνει βαθμούς ελευθερίας ανάλογους με τον ιδιωτικό τομέα. Μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για το Δημόσιο ως τρόπος λειτουργίας».

Ισότητα;

Η Έλλη Ανδριοπούλου είναι η μόνη γυναίκα στο ΔΣ του Κέντρου Πολιτισμού. Ενώ στη Citibank δεν ένιωσε ότι το φύλο της έπαιξε ποτέ κάποιον ρόλο, θετικό ή αρνητικό, διακρίνει ότι στο ζήτημα της έμφυλης ισότητας υπάρχουν ακόμη ζητήματα που πρέπει να διευθετηθούν. Κυρίως στο επίπεδο των κοινωνικών αντιλήψεων.

Για παράδειγμα, «όταν ένα κορίτσι φορέσει μίνι φούστα, λέμε ότι πρέπει να μαζευτεί αντί να λέμε ότι ο άνδρας είναι επιθετικός. Αυτές οι αντιλήψεις υπάρχουν ακόμα. Το θεωρώ πολύ προβληματικό».

Ωστόσο, υπάρχει ελπίδα. «Τα κορίτσια μου που είναι δέκα τρία και δέκα πέντε έχουν αρχίσει να διακρίνουν τις σεξιστικές συμπεριφορές. Από το πώς θα τούς απευθυνθεί κάποιος γυμναστής που θα τις θεωρήσει πιο αδύναμες μέχρι και τη διαφήμιση που δείχνει μια γυναίκα να σιδερώνει».

Παρότι η Έλλη Ανδριοπούλου δουλεύει πολλές ώρες, υπάρχει και ο αντίποδας: Ότι οι κόρες της παραμένουν περήφανες για τη μητέρα τους. «Εξάλλου, είμαι τυχερή γιατί δεν είμαι παραδείγματος χάριν στην τράπεζα, όπου δε θα μπορούσαν να έρθουν. Εδώ κάνουμε μαζί Χριστούγεννα και πρωτοχρονιά. Πηγαίνουν στο παγοδρόμιο την ώρα που εγώ δουλεύω κατά τη διάρκεια των διακοπών».

Ο καλός προπονητής

Το στοιχείο που την έχτισε ως προσωπικότητα ήταν ο πρωταθλητισμός. Συμμετείχε στην Εθνική Ομάδα Θαλάσσιου Σκι και έχει ανακηρυχθεί πρωταθλήτρια Ελλάδος και Βαλκανιονίκης (έχει διακριθεί με πάρα πολλά πανελλήνια χρυσά και ένα χρυσό στους βαλκανικούς).

«Αυτό που έχω κρατήσει είναι η ανθεκτικότητα. Μαθαίνεις ότι θα πέσεις εκατό φορές πριν καταφέρεις να σταθείς και να κερδίσεις. Αυτό σου δίνει και υπομονή, γιατί ξέρεις ότι θα υπάρξουν πολλές αποτυχίες μέχρι να πετύχεις, αλλά συνεχίζεις την προσπάθεια. Αυτό σημαίνει ανθεκτικότητα, ότι συνεχίζεις την προσπάθεια.

Και νομίζω πως με βοήθησε πολύ να καταλάβω την έννοια του προπονητή, που με συντροφεύει πολύ. Δεν βλέπω τον εαυτό μου ως προϊσταμένη. Σε όλη την καριέρα μου, δεν αισθανόμουν προϊστάμενη, με την έννοια του ελεγκτή. Πάντα προσπαθώ να βοηθήσω τους ανθρώπους να βγάλουν τον καλύτερο εαυτό τους».

Κυρίες και κύριοι, η τελευταία λέξη του σύγχρονου μάνατζμεντ στο ΚΠΙΣΝ.