Έλενα Σύρακα: «Δεν είμαι επιχειρηματίας, είμαι καλλιτέχνης»

«Εμένα το “πρέπει” με μπλοκάρει. Μόνο όταν έχω κάτι να δώσω, θα το δώσω», εξηγεί η Έλενα Σύρακα. Η γνωστή σχεδιάστρια κοσμημάτων έχει κατακτήσει μοναδική θέση ανάμεσα στους ομοτέχνους της. Οι δημιουργίες της θεωρούνται μικρογλυπτά και η ίδια έχει εδραιώσει τη φήμη της ως δημιουργός μέσα από μεγάλες εκθέσεις σε γκαλερί και μουσεία.

Αυτή τη στιγμή επαναπατρίζεται στο Παρίσι, την πόλη των σπουδών της. Συμμετέχει στην έκθεση Alchimies -δηλαδή Αλχημείες- που πραγματοποιείται στην γκαλερί Negropontes (από το επώνυμο της ιδιοκτήτριας που ονομάζεται Σοφί Νεγκροπόντ). Ο χώρος βρίσκεται στο πιο σημαντικό καλλιτεχνικό κέντρο του Παρισιού, ανάμεσα στο Λούβρο και την Πινακοθήκη Πινό (Collection Pinault), του Φρανσουά Πινό.

Αλχημείες

Η διάσημη γαλλίδα γκαλερίστα επισκέφτηκε την Ελλάδα και γνώρισε από κοντά τα έργα της Έλενας Σύρακα. Διάλεξε κομμάτια της εμβληματικά και ιδιαίτερα από τις συλλογές Noor και Labyrinth που η Έλενα Σύρακα είχε παρουσιάσει αντιστοίχως στα Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης (2012) και στο Μουσείο Μπενάκη στην οδό Κουμπάρη (2018) αντιστοίχως. 

Από αυτές επιλέχθηκαν ορισμένα κομμάτια και (μαζϊ με μερικά ακόμη που προστέθηκαν) παρουσιάζονται τώρα στο πλαίσιο αυτής της συγκεκριμένης έκθεσης. Στον ίδιο χώρο όπου εκτίθενται ταμπλώ ζωγραφικής, κεραμικά, γλυπτά και αντικείμενα ντιζάιν από έντεκα γνωστούς, διεθνείς καλλιτέχνες. 

Όπως προδίδει ο τίτλος, η έκθεση παραπέμπει στον πυρήνα της τέχνης των αλχημιστών να «εξυψώνουν το ατελές, στο επίπεδο της τελειότητας». Δημιουργεί έναν διάλογο ανάμεσα στα μικρά γλυπτά, τα κοσμήματα, και τα μεγάλα έργα -μια μοναδική επιμειξία από διαφορετικές φόρμες και υλικά που προσεγγίζουν την έννοια της τελειότητας, ως παράγωγο αλχημείας.

Η έκθεση Αλχημείες λοιπόν εγκαινιάζει τη μόνιμη συνεργασία της με την γκαλερί Negropontes. Μέχρι τώρα διαχειριζόταν μόνο καλλιτέχνες, αλλά πλέον προβλέπει στους χώρους της ξεχωριστό τμήμα για πολύτιμα κοσμήματα με ιδιαίτερο σχεδιασμό. Όπως ανάλογα έχει παρισφρήσει και το ντιζάιν στο χώρο της τέχνης, με ιδιαίτερη φόρα.

Η διττή φύση

Η συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο Athénée αμέσως μόλις επέστρεψε από το Παρίσι, περιεργάστηκε αυτή τη διττή της φύση: Την ύπαρξή της στην τέχνη και στην πιο εφαρμοσμένη εκδοχή της, την ίδια στιγμή.

Οι δημιουργίες της προκύπτουν ύστερα από πνευματικό, σωματικό μόχθο, με εργατοώρες και κατάθεση ψυχής. Φιλοτεχνημένα σαν μικρογλυπτά συμπυκνώνουν την προσωπική της έκφραση, όπως οι καλλιτέχνες, κάτι εσωτερικό δικό της, μια κοινή συνθήκη που μπορεί να μοιραστεί με το κοινό της. Ίσως όχι με το εύρος των συναισθημάτων που μπορεί να εκφράσει η μεγάλη τέχνη, αν και «νομίζω με τα πάντα μπορείς να εκφραστείς, ακόμη και με κάτι μικροσκοπικό. Πάρε για παράδειγμα τον Τζιακομέτι και τον Μποτέρο από την άλλη. Εκφράζουν τους κόσμους τους σε διαφορετικά μεγέθη», εξηγεί η Έλενα Σύρακα.

Παρίσι – Βενετία

Ο τρόπος με τον οποίο εργάζεται φάνηκε πρόδηλα στην τελευταία, πολυσυζητημένη έκθεσή της με τίτλο Labyrinth, που πραγματοποίηθηκε στο Μουσείο Μπενάκη το 2018 (και κομμάτια της δανείστηκε τώρα το Παρίσι), με επιμέλεια από την Άρτεμη Μπαλτογιάννη.

Μια αναφορά στον μινωικό-μυκηναϊκό πολιτισμό, που δημιουργήθηκε ύστερα από έρευνα δύο ετών. «Πήγαινα συνέχεια στο αρχαιολογικό μουσείο, στην πτέρυγα μυκηναϊκού πολιτισμού, καθώς και στο αρχαιολογικό μουσείο στο Ηράκλειο», εξηγεί η Έλενα Σύρακα. «Μελέτησα από τις βιβλιοθήκες τους, φωτογράφισα τα εκθέματά τους, σχεδίαζα εκεί, δούλευα ταυτόχρονα. Και σιγά σιγά, από όλα αυτά τα πολύ ωραία εκθέματα που μελέτησα, κατέληξα σε κάποια συγκεκριμένα, από τα οποία εμπνεύστηκα και έφτιαξα 33 κομμάτια κοσμήματα για την έκθεση».

Η έκθεση στήριξε τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου Μπενάκη για τις ευπαθείς ομάδες.

Διεθνής γλώσσα

Έτσι, η Έλενα Σύρακα συμβάλλει στη διάχυση της ελληνικής ιστορίας στο εξωτερικό και στο ευρύτερο κοινό, δημιουργώντας γέφυρες ανάμεσα στο χθες και στο σήμερα σε γλώσσα διεθνή και άχρονη.

Η Σοφί Νεγκροπόντ πάντως έχει νοικιάσει τριώροφο χώρο στη Βενετία, το οποίο το διαμορφώνει με σκοπό να δημιουργεί εκθέσεις κατά τη διάρκεια της περίοπτης Μπιενάλε Βενετίας.

«Θα αρχίσουμε να χτίζουμε τη συνεργασία μας» παρατηρεί η Έλενα Σύρακα.

«Με συγκίνησε πάρα πολύ, γιατί είναι τόσο καθιερωμένη στο χώρο της και μου είπε “τιμή μου που σε έχω, είμαι τόσο χαρούμενη που είσαι μαζί μου, σε ευχαριστώ που με εμπιστεύτηκες”. Δηλαδή κουβέντες που δεν μου έχουν πει άνθρωποι που γνωρίζω χρόνια. Εγώ δεν είμαι επιχειρηματίας. Είμαι καλλιτέχνης. Ήθελα να έχω δίπλα μου έναν άνθρωπο και βρέθηκε αυτή η γυναίκα με την οποία μιλάμε την ίδια γλώσσα, συντονιζόμαστε. Με καταλαβαίνει και την καταλαβαίνω χωρίς να λέμε πολλά πράγματα».

Αθήνα – Παρίσι

Η Έλενα Σύρακα ξεκίνησε τις σπουδές της στη Σχολή Βελουδάκη, «μου άρεσε πάρα πολύ το τεχνικό σχέδιο, το πατρόν».

Βραβεύτηκε για μακέτα γυναικείου υφάσματος και ύστερα έγινε δεκτή με υποτροφία στην περίφημη σχολή μόδας Esmod (Εσμόντ), στο Παρίσι. Τελειώνοντας, εργάστηκε για λίγο στην μεγάλη, παραδοσιακή γαλλική εταιρεία Daniel Hechter (Ντανιέλ Εστέ). Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εργάστηκε στα περιοδικά, στην επιμέλεια μόδας. Αρχικά στις εκδόσεις Λυμπέρη, ύστερα στο Marie Claire.

Από το 1995 άρχισε να σχεδιάζει και να εμπορεύεται τα κοσμήματά της σε γνωστές μπουτίκ της εποχής (Sotris). Αρχικά χρησιμοποιούσε ευτελή ή βιομηχανικά υλικά. Γρήγορα όμως την απορρόφησε ο καλλιτεχνικός κόσμος. Η πρώτη της ατομική έκθεση πραγματοποιήθηκε στην γκαλερί Όλγα Γεωργαντέα, στη Βούλα. Λίγο αργότερα παρουσίασε στην γκαλερί Ζουμπουλάκη στην Πειραιώς πρωτότυπα έργα σε συνεργασία με την Levi’s, to 1999.

Λίγη γεωγραφία

Η Έλενα Σύρακα μεγάλωσε στη Βουλιαγμένη όπου συνεχίζει και σήμερα να κατοικεί. Από τα σχολικά της χρόνια, η υπήρξε συμβία και αργότερα σύζυγος του επιχειρηματία Χρύσανθου Πανά (μέχρι και πριν από λίγα χρόνια) του Island και του Athénée. Ο μοναχογιός τους είναι ο διάσημος μουσικός της (κυρίως στη) ραπ, Lil Koni (Λιλ Κόνι). Το ταλαντούχο παιδί τους έλαμψε μουσικά από τα σχολικά του χρόνια στο Κολλέγιο Αθηνών -γεγονός ασυνήθιστο. Αποφοίτησε πέρυσι και τώρα σπουδάζει στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών ενώ παράλληλα διαπρέπει και στη μουσική.

Η οικογένεια κατοικούσε στη Βουλιαγμένη μέχρι που μετακόμισαν στο Κολωνάκι στα γυμνασιακά χρόνια του γιου τους. Έχει σημασία η γεωγραφία αυτή διότι επηρέασε τη δημιουργικότητα και των τριών τους. Και πρωτίστως της μητέρας.

Παιδί και δημιουργία

Το 2002 άνοιξε τη δική της ομώνυμη μπουτίκ στην οδό Λουκιανού στο Κολωνάκι. Ωστόσο, το συγκεκριμένο εγχείρημα δεν μπορούσε να διατηρηθεί πάνω από τρία χρόνια. Το 2003 η Έλενα Σύρακα απέκτησε τον γιο της και διατηρώντας κατάστημα στο Κολωνάκι δεν μπορούσε να τον φροντίζει όσο ήθελε συνεχίζοντας τις καθημερινές μεταφορές από τη Βουλιαγμένη. Παράλληλα, η πελατεία της είχε μεγαλώσει αρκετά. Άνθρωποι κοσμοπολίτες, ευαίσθητοι στην αισθητική, καλοβαλμένοι. Οι περισσότερες πελάτισσες επισκέπτονταν το μαγαζί για να παραγγείλουν custom κοσμήματα, ειδικά σχεδιασμένα για τις ίδιες. Αυτό απαιτούσε  αδιάλειπτα τη φυσική της παρουσία.

«Επίσης, για έναν δημιουργό, το ωράριο καταστημάτων είναι κάτι πολύ δεσμευτικό», προσθέτει η Έλενα Σύρακα. «Καλύτερα που το έκλεισα και συνέχισα με το εργαστήριο. Δεν θα μπορούσα διαφορετικά να κάνω όλα αυτά τα πράγματα, όλες αυτές τις υπέροχες συλλογές», αποφαίνεται σήμερα.

Η εποχή του χρυσού

‘Εκτοτε απελευθερώθηκε. Δημιούργησε στην καριέρα της εμβληματικά μπιζού, όπως τα φτερά αγγέλου με τίτλο Fly Me. Κυρίως στην έκδοσή τους με μαύρη πλατίνα χρυσό 18 καρατίων και μαύρα μπριγιάν. Ακόμη, τα δαχτυλίδια με δέρμα φιδιού ή σαύρας σε διάφορες παραλλαγές, με μαύρα ή λευκά μπριγιάν. «Ταιριάζουν σε όλα τα δάχτυλα, σε όλα τα χέρια. Φοριούνται πρωί – βράδυ», παρατηρεί. Υπάρχουν στο νέο σάιτ που δημιούργησε πριν ενάμιση χρόνο ενώ  εξακολουθεί να λειτουργεί με ιδιωτικές παραγγελίες και bespoke δημιουργίες.

Από το 2005 φιλοτεχνεί μόνο χρυσά κοσμήματα, και μπριγιάν, ζαφείρια, ρουμπίνια…. «Το ασήμι έχει πολλά θέματα. Δεν ήθελα πλέον να μπαίνω σε αυτή τη διαδικασία και να χαλάει το κόσμημα. Ο χρυσός μου άρεσε σαν μέταλλο και τα κοσμήματά μου όλα είναι πολύτιμα». Πρόσφατα παρουσίασε συνθέσεις με φυσικά φτερά και μπριγιάν στο δέσιμο -ο πρώτος άνθρωπος που έχει χρησιμοποιήσει αυτό το υλικό, όπως παραδέχεται και η ίδια.

Fashion;

Η πρώτη της «σοβαρή έκθεση», όπως τη χαρακτηρίζει, «εννοώ με αληθινά κοσμήματα σε μουσείο», πραγματοποιήθηκε δύο χρόνια αργότερα, το 2007, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης με τίτλο Idols.

«Για μένα, ήταν ένα πολύ ωραίο, δημιουργικό restart. Ύστερα προχώρησα, έκανα τη Nour στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης, η απίστευτη συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη. Η Nour ταξίδεψε αργότερα στη Νέα Υόρκη, πήγε στην Αίγυπτο, στο Κατάρ. Nour σημαίνει φως. Και το 2018 ξανά στο Μπενάκη».

Για αυτό δεν λειτουργεί με τα πρέπει, δεν την απασχόλησε ποτέ να παρουσιάζει καινούργια συλλογή, κάθε χρόνο. «Δεν είμαι fashion, κάθε χρόνο, κάθε σεζόν να δείξω. Δεν με αφορά αυτό το κομμάτι. Αν μου έρθει μια ωραία ιδέα, μια ωραία έμπνευση, ναι, να δημιουργήσω και να τη δείξω. Οποιαδήποτε στιγμή, είναι σεζόν – δεν είναι». Όπως συμβαίνει και με τα έργα τέχνης. Εξού και τα τόσο διαχρονικά της σχέδια. Συνέχεια βέβαια προσθέτει νέες σειρές, όπως τους αστερισμούς και τα ζώδια.

«Να έχουμε συνειδητότητα»

Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η Έλενα Σύρακα προηγήθηκε της βιωσιμότητας -αυτής της ξέφρενης, παγκόσμιας τάσης, που δεσπόζει στον κόσμο της μόδας και της πολυτέλειας. Συνθέτει διαχρονικά μπιζού με φυσικά υλικά. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα αντικατασταθούν εύκολα και ότι δεν θα βλάψουν το περιβάλλον με υλικά που δεν λιώνουν γρήγορα και φυσιολογικά. Πράγμα που και πάλι σχετίζεται με το γεγονός ότι δεν ασχολείται με τις τάσεις και τις αστραπιαίες επιταγές της μόδας.

«Γιατί είναι η νοοτροπία μου αυτή. Δεν θέλω να βγάζω διαρκώς έτσι για να βγάλω. Και ό,τι γίνει ας γίνει, και το πετάμε μετά. Δεν με αφορά. Με ενοχλεί κιόλας. Είναι έτσι και ο τρόπος ζωής μου. Δεν είμαι υπερκαταναλωτής. Κάνω σοβαρή απόσβεση των πραγμάτων που έχω, των ρούχων μου. Δεν αγοράζω κάθε χρόνο. Πρέπει να έχουμε καλύτερη συνειδητότητα, να μην πράττουμε σαν ρομποτάκια. Πριν κάνουμε κάτι να το σκεφτόμαστε. Τώρα καλούμαστε να το κάνουμε πιο έντονα αυτό. Και θα είμαστε και πολύ καλύτερα ψυχολογικά», τονίζει η σχεδιάστρια.

Πληροφορίες

Έκθεση

Alchimies II

GALERIE NEGROPONTES
14-16 rue Jean-Jacques Rousseau
75001

Παρίσι

Γαλλία
+ 33 1 71 18 19 51
[email protected]

Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 22 Δεκεμβρίου.

Περισσότερες πλήροφορίες στο elenasyraka.com.