«Οι τεχνολογικές δυνατότητες των δικτύων 5G θα φέρουν τεκτονικές αλλαγές στις παρεχόμενες υπηρεσίες, στα επιχειρηματικά μοντέλα, στο είδος των παραληπτών των εφαρμογών αλλά και στην δομή της αγοράς» επισημαίνει στο mononews o Δρ. Ιωάννης Τόμκος, καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Πληροφορίας στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας.

Όπως επισημαίνει «αυτές οι αλλαγές θα οδηγήσουν όχι απλά και μόνο σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα που θα εφαρμοστούν από τους υπάρχοντες παίχτες της αγοράς αλλά και στη δημιουργία νέων εταιρειών που θα έρθουν να καλύψουν ρόλους που δεν υπήρχαν έως τώρα αλλά και να στήσουν και να λειτουργήσουν τα δίκτυα 5G με νέους τρόπους».

Ο κ. Τόμκος ειδικεύεται στο αντικείμενο των Τηλεπικοινωνιών και πιο συγκεκριμένα στα δίκτυα 5G και FTTx (οπτικών ινών). Έχει εκτενέστατο δημοσιευμένο επιστημονικό έργο (650 ερευνητικές εργασίες) με μεγάλο αντίκτυπο στην διεθνή επιστημονική κοινότητα έχοντας λάβει πάνω από 10.000 αναφορές από άλλους ερευνητές, αριθμοί που τον κατατάσσουν στις κορυφαίες θέσεις μεταξύ των Ελλήνων επιστημόνων.

Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε εξηγεί, μεταξύ άλλων, γιατί το 5G δεν είναι απλώς άλλη μια γενιά κινητής τηλεφωνίας, ποιες θα είναι οι πρώτες υπηρεσίες και τι θα ακολουθήσει, τις αλλαγές στη δομή της αγοράς, τι χρειάζεται ακόμα σε επίπεδο πρωτοβουλιών για να αξιοποιήσει η Ελλάδα πετυχημένα την ευκαιρία που παρουσιάζεται από τις νέες τεχνολογίες, ενώ αναλύει το ρόλο που θα πρέπει να διαδραματίσουν τα πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Ολόκληρη η συνέντευξη έχει ως εξής:

Ερ: Τι αλλάζει στις εφαρμογές των δικτύων κινητής ευρυζωνικότητας με το πέρασμα στο 5G; Γιατί δεν πρόκειται για ακόμα ένα G;

Τα δίκτυα παροχής υπηρεσιών σε κινούμενους χρήστες 5ης γενιάς (5G) που θα αρχίσουν να εγκαθίστανται σύντομα και στη χώρα μας φέρνουν επανάσταση στον τρόπο που η βιομηχανία τηλεπικοινωνιών και παροχής υπηρεσιών λειτουργεί έως τώρα από την εισαγωγή της πρώτης γενιάς (1G) αλλά και των μεταγενέστερων (2G, 3G, 4G).  Οι τεχνολογικές δυνατότητες των δικτύων 5G θα φέρουν τεκτονικές αλλαγές στις παρεχόμενες υπηρεσίες, στα επιχειρηματικά μοντέλα, στο είδος των παραληπτών των εφαρμογών αλλά και στην δομή της αγοράς. Οι τελικοί χρήστες δεν θα είναι μόνο άνθρωποι αλλά και εκατοντάδες δισεκατομμύρια αισθητήρων και μηχανών, συνεισφέροντας έτσι στην μετεξέλιξη του διαδικτύου των πραγμάτων (Internet of Things – IoT). Αυτό θα οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων εφαρμογών που θα απευθύνονται σε επιχειρήσεις και στην βιομηχανία, συμβάλλοντας στον Ψηφιακό Μετασχηματισμό της χώρας αλλά και στην έναρξη της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.

Ερ: Ποιες είναι οι πρώτες υπηρεσίες που θα διατεθούν στο ευρύ καταναλωτικό κοινό;

Οι πρώτες υπηρεσίες θα διατεθούν θα βασίζονται σε υπηρεσίες «εμπλουτισμένης κινητής ευρυζωνικότητας» (enhanced mobile broadband – eMBB). Θα αποτελούν μετεξέλιξη των υπηρεσιών που παρέχονται σήμερα από τα δίκτυα 4G, παρέχοντας βελτιωμένη και αδιάλειπτη εμπειρία συνδεσιμότητας για τους χρήστες οπουδήποτε και εάν βρίσκονται αλλά και όταν αυτοί κινούνται με μεγαλύτερες ταχύτητες. Να σημειωθεί ότι η λειτουργία των δικτύων 5G σε αρχικό στάδιο θα βασίζεται σε υποδομές δικτύων 4G και όχι αποκλειστικά και μόνο σε νέο εξοπλισμό – τεχνολογίες.

Στην συνέχεια θα προσφερθούν υπηρεσίες μαζικής επικοινωνίας μεταξύ αισθητήρων και μηχανών (massive Internet of Things – mIoT), που θα μπορούν να συλλέγουν και να ανταλλάσσουν περισσότερα δεδομένα σε σχέση με τώρα καταναλώνοντας πολύ μικρότερη ενέργεια (επεκτείνοντας την διάρκειας ζωής της μπαταρίας), ενώ παράλληλα θα αναπτύσσονται και υπηρεσίες εξαιρετικά αξιόπιστων επικοινωνιών μικρής καθυστέρησης (ultra-reliable and low latency communications – URLLC), στις οποίες ανήκουν οι υπηρεσίες που έχουν πολύ αυστηρές απαιτήσεις ως προς την καθυστέρηση απόκρισης, την αξιοπιστία και τη διαθεσιμότητα (π.χ. ευφυή συστήματα μεταφορών, αυτό-οδηγούμενα οχήματα, ασύρματος έλεγχος ρομποτικών διατάξεων σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κ.λπ.).

Τα δίκτυα 5ης γενιάς δεν θα έχουν μια και μόνο εφαρμογή («killer application») αφού θα χρησιμοποιηθούν σε πολύ μεγαλύτερο εύρος τελικών χρηστών όπου οι πολυδιάστατες δυνατότητες τους θα αξιοποιηθούν με διαφορετικούς τρόπους.

Ερ: Μιλήσατε προηγουμένως για τεκτονικές αλλαγές, μεταξύ άλλων, και στη δομή της αγοράς.

Το 5G θα αλλάξει σημαντικά την δομή της αγοράς. Για πρώτη φορά θα καταστεί δυνατό να αναπτυχθούν δίκτυα από τους τελικούς χρήστες (π.χ. τις μεγάλες επιχειρήσεις και την βιομηχανία) εξυπηρετώντας τις εξειδικευμένες ανάγκες τους. Αυτά τα δίκτυα θα μπορούν να στηθούν και να λειτουργήσουν από τους παρόχους των δικτυακών υποδομών που παραδοσιακά αναπτύσσουν τις υποδομές και προσφέρουν τις υπηρεσίες, αλλά και από συνεργατικά σχήματα εταιρειών που μπορούν να εκτελέσουν τις επιμέρους εργασίες που απαιτούνται για την επίτευξη των απαιτήσεων των νέων εφαρμογών – πελατών.

Αυτές οι αλλαγές θα οδηγήσουν όχι απλά και μόνο σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα που θα εφαρμοστούν από τους υπάρχοντες παίχτες της αγοράς αλλά και στην δημιουργία νέων εταιρειών που θα έρθουν να καλύψουν ρόλους που δεν υπήρχαν έως τώρα αλλά και να στήσουν και να λειτουργήσουν τα δίκτυα 5G με νέους τρόπους. Τρανταχτά σχετικά παραδείγματα είναι η είσοδος στην αγορά νέων κατασκευαστών που παρέχουν υποδομές που ακολουθούν ανοιχτά πρότυπα (π.χ. Open-RAN), αλλά και παρόχων που βασίζονται πλέον σε υποδομές νέφους (Cloud Infrastructure) και όχι σε κλασσικές υποδομές υλικού (όπως χαρακτηριστικά είναι η πρωτοπόρος ιαπωνική εταιρεία Rakuten), επιτρέποντας έτσι σε εταιρείες όπως π.χ. η IBM να γίνονται βασικός προμηθευτής εξοπλισμού σε παρόχους υπηρεσιών 5G. Η καινοτομία σε όλο της το μεγαλείο.

Ερ: Εκτιμάτε ότι είναι προετοιμασμένη η ελληνική αγορά για να ανταπεξέλθει στις αλλαγές;

Στην Ελλάδα οι εταιρείες και το κράτος δεν είναι όσο έτοιμες χρειάζεται για να προσαρμοστούν στις αλλαγές που επιβάλλει η μετεξέλιξη της τεχνολογίας. Για αυτό τον λόγο είμαστε πίσω σε σχέση με άλλες χώρες στον ψηφιακό μετασχηματισμό και στη διαθεσιμότητα και χρήση νέων υποδομών και υπηρεσιών. Πιστεύω ότι το κράτος μπορεί να παρέμβει με συγκεκριμένες δράσεις, όπως έχει ήδη αρχίσει να το κάνει, προκειμένου να αλλάξει τα δεδομένα και τους όρους υποβοηθώντας την ανάπτυξη όλης της αγοράς και προσφέροντας ένα άλλο επίπεδο ζωής στους πολίτες.

Ερ: Ποιους κλάδους της οικονομίας αφορούν οι πρώτες εφαρμογές της νέας γενιάς κινητής τηλεφωνίας;

Το φάσμα για νέες καινοτόμες εφαρμογές που ανοίγεται λόγω των δυνατοτήτων που παρέχει το 5G είναι πραγματικά τεράστιο. Αυτή τη στιγμή δεν είμαστε σε θέση να περιγράψουμε με ακρίβεια τις εφαρμογές που τελικά θα έχουν μεγάλη αποδοχή, ωστόσο, γνωρίζουμε ότι θα εστιάζουν κυρίως: α) στην ψυχαγωγία των χρηστών (π.χ. video υπέρ-υψηλής ευκρίνειας, εφαρμογές εικονικής – επαυξημένης πραγματικότητας, διαδικτυακά παιχνίδια, κλπ.) μέσω κινητών συσκευών (π.χ. smartphones, φορητοί υπολογιστές κ.λπ.) και β) στην υλοποίηση του Διαδικτύου των Πραγμάτων (ΙοΤ) με εφαρμογές κρίσιμης σημασίας που απαιτούν γρήγορη απόκριση και υψηλή αξιοπιστία (low latency, high reliability) στοχεύοντας κυρίως στις επιχειρήσεις και στην βιομηχανία, συμβάλλοντας έτσι στην έναρξη της 4ης Βιομηχανική Επανάστασης.

Οι υπηρεσίες της δεύτερης κατηγορίας θα υποστηρίξουν τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό στις λεγόμενες «καθετοποιημένες» αγορές (vertical markets), για εφαρμογές π.χ. έξυπνων κατοικιών και πόλεων, βιομηχανικό αυτοματισμό στα εργοστάσια, ασφάλεια υποδομών δικτύων ύδρευσης και ενέργειας με παρακολούθηση και έλεγχο της σωστής λειτουργίας τους, αυτοματοποιημένες μεταφορές προϊόντων με αυτό – οδηγούμενα οχήματα, νέες υπηρεσίες παροχής εξ’ αποστάσεως υπηρεσιών υγείας και εκπαίδευσης, καθώς και υποστήριξη άλλων κλάδων της οικονομίας όπως η γεωργία, ο τουρισμός και ο πολιτισμός, τομείς με ιδιαίτερη σημασία για την οικονομία της χώρας μας».

Ερ: Για ποιους κλάδους θα χρειασθεί μια μεγαλύτερη ωρίμανση;

Οι εφαρμογές προς την βιομηχανία (π.χ. εργοστάσια, θερμοκήπια, μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, πλοία, κτλ.) και μεγάλες επιχειρήσεις διαχείρισης βασικών υποδομών (critical infrastructures), όπως π.χ. σε λιμάνια, αεροδρόμια, οδικούς άξονες, κτλ. θα απαιτήσουν μεγαλύτερη ωριμότητα του σχετικού οικοσυστήματος.

Οι παραδοσιακοί πάροχοι υποδομών και υπηρεσιών δεν έχουν έως τώρα μεγάλη εμπειρία σε αυτούς τους κλάδους, σε αντίθεση με άλλους κλάδους και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται π.χ. στον τουρισμό (ξενοδοχειακές επιχειρήσεις) ή στον χρηματοπιστωτικό τομέα (π.χ. τράπεζες). Για αυτό τον λόγο θα πρέπει να μετασχηματιστούν για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις νέες εξελίξεις, οι οποίες βέβαια θα ανοίξουν τον δρόμο και σε νέες εταιρείες (π.χ. private 5G system integrators) που θα έρθουν να καλύψουν τα κενά που υπάρχουν στην αγορά.

Ερ: Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα από τις πρώτες χώρες που έχουν διαθέσει εμπορικά το 5G;

Αξίζει να τονιστούν δύο σημεία: α) έχει παρατηρηθεί σημαντική βελτίωση στα έσοδα των παρόχων υπηρεσιών και β) υπάρχει διάχυτη η πεποίθηση ότι θα αυξηθεί το ποσοστό συνεισφοράς των κλάδων της οικονομίας, που θα υιοθετήσουν τις νέες τεχνολογίες, στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν, οδηγώντας και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Ερ: Τι χρειάζεται, εκτός από την αναγκαία χρηματοδότηση, προκειμένου να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για τη δημιουργία εφαρμογών και ειδικότερα εφαρμογών που θα ταιριάζουν στα χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας. 

Ένα κρίσιμο σημείο για την εκκίνηση της ανάπτυξης δικτύων 5G, είναι να εντοπιστούν οι εφαρμογές εκείνες που θα τα αξιοποιήσουν. Αυτές θα αποφέρουν και τις νέες ροές εσόδων για τα συνεργατικά σχήματα εταιρειών που θα κάνουν τις μεγάλες απαιτούμενες επενδύσεις στις υποδομές, προκειμένου να τις αποσβέσουν σε εύλογο χρονικό διάστημα. Είναι γεγονός ότι ενώ η πλειοψηφία των επιχειρήσεων στην Ελλάδα αναγνωρίζει την προοπτική του 5G, υπάρχει δυστοκία στο να οραματιστούν τις πιθανές εφαρμογές για τον κλάδο τους.

Για να αξιοποιηθούν λοιπόν οι διαφαινόμενες επιχειρηματικές ευκαιρίες και να υλοποιηθούν τα αναμενόμενα οφέλη, είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν οι εφαρμογές εκείνες που είναι απαραίτητες για τον κλάδο της Βιομηχανίας και των Επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Η ανάπτυξη τέτοιων εφαρμογών δεν είναι στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων αυτών των εταιρειών, αλλά όλοι καταλαβαίνουν ότι η διαθεσιμότητα τους θα αυξήσει την παραγωγικότητα τους, θα βοηθήσει στην ανάπτυξη τους και την βελτίωση της ανταγωνιστικότητα τους.

Ένα πρώτο βήμα για να γίνει κάτι τέτοιο, είναι να δημιουργηθεί ένα οικοσύστημα που θα υποστηρίζει επιχειρηματίες που θέλουν να εστιάσουν σε αυτές τις τεχνολογίες και τις αγορές που ανοίγονται. Ειδικά για τεχνολογίες αιχμής, όπως το 5G και το ΑΙ (Τεχνητή Νοημοσύνη) δεν υπάρχουν έως τώρα εξειδικευμένες δομές που να υποστηρίξουν την ανάπτυξη ενός τέτοιου οικοσυστήματος, όπως π.χ. Κέντρα Δεξιοτήτων (Comptetence Centers), Ψηφιακοί Πόλοι Καινοτομίας (Digital Innovation Hubs), Επιχειρηματικοί Επιταχυντές (Bussiness Accelerators), κ.τ.λ. Σε αυτή την κατεύθυνση υπάρχουν ήδη δράσεις, που θα πρέπει να υλοποιηθούν άμεσα. Είναι πραγματικά μια μεγάλη ευκαιρία για την χώρα μας να βγει μπροστά στοχευμένα σε κάποια σχετικά θεματικά πεδία έρευνας και καινοτομίας, με σκοπό να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την δημιουργία και ανάπτυξη εταιρειών που θα δραστηριοποιηθούν μελλοντικά κυρίως στον χώρο της παροχής υπηρεσιών 5G με έντονο εμπορικό προσανατολισμό σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Ερ: Ποιος ο ρόλος των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων αναφορικά με τις νέες τεχνολογίες;

Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη αυτού του εγχώριου συστήματος καινοτομίας θα έχουν προφανώς και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας, στα οποία υπάρχουν οι σχετικές γνώσεις τα τελευταία χρόνια μέσω της συμμετοχής τους σε μεγάλα συνεργατικά ερευνητικά έργα χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση (υπάρχει πληθώρα τέτοιων που μπορούν να αναφερθούν ως παραδείγματα), αλλά και σε ανεξάρτητες ερευνητικές ιδέες και πρωτοβουλίες.

Η Ελληνική κυβέρνηση έχει ήδη λάβει πρωτοβουλίες που, πέρα από την διευκόλυνση της ανάπτυξης των δικτυακών υποδομών, αποσκοπούν και στην δημιουργία ισχυρού εγχώριου οικοσυστήματος 5G για την ανάπτυξη των εφαρμογών. Έχει ήδη ψηφιστεί η δημιουργία του αμοιβαίου κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών «Φαιστός» για την χρηματοδότηση επιχειρηματικών σχεδίων από εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ανάπτυξη υπηρεσιών 5G. Μέσω αυτής της πρωτοβουλίας, επιδιώκεται να διαμορφωθεί το απαραίτητο οικοσύστημα στην Ελλάδα που θα αξιοποιήσει τις δυνατότητες των δικτύων 5ης γενιάς προκειμένου οι επενδύσεις στις υποδομές να συμβαδίζουν κατά το δυνατό με τα έσοδα από την αυξανόμενη ζήτηση.

Ερ: Αρκούν όμως τα παραπάνω;

Παράλληλα, προς την κατεύθυνση ενίσχυσης των δράσεων για δημιουργία του εγχώριου συστήματος καινοτομίας μπορούν να δραστηριοποιηθούν και άλλοι φορείς του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα. Για παράδειγμα μπορεί να αναπτυχθεί ένα εθνικό Κέντρο Δεξιοτήτων για την ανάπτυξη και επίδειξη καινοτόμων υπηρεσιών (για παράδειγμα: esports, game/music/video streaming, in-venue entertainment, XR/holograms, health, education) και σχετικών προϊόντων που θα αξιοποιήσουν τις δυνατότητες των υποδομών 5G.

Αυτή η νέα δομή, που μπορεί να είναι και αποτέλεσμα ιδιωτικής πρωτοβουλίας μεγάλων εταιριών αλλά και σύμπραξης με το κράτος, θα μπορέσει να δράσει συμπληρωματικά με την πρωτοβουλία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης για το Φαιστός. Οι νέοι επιχειρηματίες θα συνεργάζονται με τις μεγάλες εταιρίες και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας προκειμένου να υλοποιήσουν «proof of concept demonstrators» και να προετοιμάσουν τα επιχειρηματικά τους σχέδια με σκοπό να απευθυνθούν σε μεγάλους επενδυτές και επενδυτικά κεφάλαια (συμπεριλαμβανομένου του Φαιστός) αλλά και σε μεγάλες εταιρείες για τη χρηματοδότηση τους. Παραδείγματα τέτοιων αντίστοιχων πρωτοβουλιών σε διεθνές επίπεδο είναι πολλά (π.χ. Verizon, Ericsson, DT, κτλ). Σημειώνω ότι το κόστος ανάπτυξης μιας τέτοιας δομής «5G incubator/accelerator» δεν θα είναι μεγάλο (δεδομένου ότι μπορούν να αξιοποιηθούν ως επί το πλείστο διαθέσιμες υποδομές και προσωπικό) αλλά τα οφέλη για τις εταιρείες και την Ελληνική οικονομία θα είναι πολύ μεγάλα.

Εάν αυτές οι προσπάθειες επιτύχουν, τότε θα υπάρξουν προοπτικές για μεγάλες θετικές επιπτώσεις στην οικονομία, την αγορά εργασίας και την ανταγωνιστικότητα της χώρας.

Ερ: Ποιες είναι οι πρωτοβουλίες που έχετε αναπτύξει στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας για την ανάπτυξη του 5G;

Προς την κατεύθυνση ανάπτυξης οικοσυστήματος καινοτομίας στα αντικείμενα 5G, δραστηριοποιείται και το Πανεπιστήμιο Πατρών όπου επί του παρόντος επιχειρούμε να στήσουμε ένα «Κέντρο Δεξιοτήτων 5G», επί τη βάση της γνώσης και των υποδομών που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία έτη μέσω της επιστημονικής μας δραστηριότητας και της συμμετοχής σε χρηματοδοτούμενα ερευνητικά έργα. Ευελπιστούμε αυτό το «Κέντρο Δεξιοτήτων 5G» να αποτελέσει εφαλτήριο για πολλούς νέους επιχειρηματίες και νεοφυείς εταιρίες που θα αναπτύξουν διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες. Ελπίζουμε ότι τo Κέντρο αυτό θα λειτουργήσει σε συνέργεια με πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, όπως το Επενδυτικό Κεφάλαιο Φαιστός.

Ερ: Ευνοεί την επιχειρηματικότητα η σημερινή λειτουργία των πανεπιστημίων, όπως την ζείτε πλέον εκ των έσω;

Τα Πανεπιστήμια της χώρας μας πρέπει να προσαρμοστούν στις νέες εξελίξεις και να μετασχηματιστούν επί την βάση ενός εθνικού στρατηγικού πλάνου ανάπτυξης που θα εστιάζει σε συγκεκριμένους μακροχρόνιους στόχους. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να στηθούν νέες δομές υποστήριξης της έρευνας και της καινοτομίας, να αναπτυχθούν νέα προγράμματα σπουδών, να υπάρξουν συμπράξεις με εταιρείες (όπως για παράδειγμα η νέα δράση του Πανεπιστημίου Πατρών που υποστηρίζει Διδακτορικά προγράμματα σε συνεργασία με εταιρείες), να αναπτυχθούν προγράμματα συνεχιζόμενης κατάρτισης στελεχών επιχειρήσεων, επιμόρφωσης πολιτών στις νέες τεχνολογίες, κ.α.

Διαβάστε ακόμα:

Analysys Mason: Το 5G μπορεί να αποφέρει οφέλη ύψους €210 δισ. στην Ευρώπη – Τι θα κερδίσει η Ελλάδα

Δίκτυα 5G: Έως 69.000 νέες θέσεις εργασίας φέρνουν οι επενδύσεις των €6,5 δισ.

Ραγδαίες εξελίξεις στη Forthnet: «Ξηλώθηκε» ο Πάνος Παπαδόπουλος, αλλάζει όλο το Δ.Σ. η ΒC Partners