Από την συμφωνία των Ηνωμένων Εθνών στο Κιότο για το κλίμα του Κιότο πριν από δύο και πλέον δεκαετίες, οι εθνικές κυβερνήσεις βγήκαν στο προσκήνιο της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής.

Είναι πράγματι καλύτερα εξοπλισμένες για να επιταχύνουν τη διάδοση τεχνολογιών καθαρής ενέργειας μέσω της εξουσίας που έχουν για τον καθορισμό των φόρων, του εμπορίου, των κανονιστικών ρυθμίσεων, των προμηθειών, των τεχνικών προτύπων, της έρευνας και άλλων κινήτρων.

Όμως απέχουν πολύ από το να είναι το μόνο αποτελεσματικό μέσο αλλαγής που διαθέτουν οι κοινωνίες.

Η διεθνής κοινότητα έκανε ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός το 2015, όταν η Συμφωνία τωνΠαρισίων (COP 21) δημιούργησε ένα καθολικό πλαίσιο για τον καθορισμό εθελοντικών στόχων εκπομπών και σχεδίων υλοποίησης από όλες τις εθνικές κυβερνήσεις. Αλλά η δομή και η ενεργοποίηση αυτών των αποκαλούμενων εθνικά καθορισμένων εισφορών (NDCs) ήταν αργή και άνιση. Τόσο πολύ ώστε, ακόμη και αν εφαρμοστούν, η ανθρωπότητα θα χάσει το στόχο των 2 βαθμών Κελσίου που έχει τεθεί στη συμφωνία των Παρισίων με μεγάλη διαφορά. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι βρισκόμαστε σε πορεία αύξησης της θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς ή και περισσότερο πάνω από τα επίπεδα που επικρατούσαν πριν από την πρώτη βιομηχανική επανάσταση, με καταστροφικές συνέπειες που αφορούν σε υπερχείλιση των θαλασσών, ξηρασία, πυρκαγιές, αδυναμία καλλιέργειας και μετανάστευση για περιβαλλοντικούς λόγους κατά τη διάρκεια ζωής των παιδιών και των εγγονιών μας.

Αναγνωρίζοντας ότι οι εθνικές κυβερνήσεις δεν είναι οι μοναδικοί φορείς όσον αφορά στη δράση για το κλίμα, ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός πόλεων και κρατών, καθώς και κορυφαίες εταιρείες και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, άρχισαν να ορίζουν δικούς τους στόχους μείωσης των εκπομπών και να συμμετέχουν σε δικές τους διεθνείς πρωτοβουλίες συνεργασίας πριν από χρόνια. Αυτές οι προσπάθειες εντάθηκαν μετά την αποτυχία των κυβερνήσεων να καταλήξουν σε συμφωνία στην Κοπεγχάγη το 2009 και ήταν καθοριστική η συμβολή τους στις διαπραγματεύσεις του Παρισιού το 2015.

Πολλές από αυτές τις πρωτοποριακές πρωτοβουλίες συνέχισαν να ενισχύονται και είναι ένα λαμπρό σημείο σε μια προοπτική που προσφάτως έχει θολώσει από εθνικές πολιτικές οπισθοδρομήσεις για την κλιματική πρόοδο σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και η Βραζιλία. Αλλά παραμένουν απλά αυτό – ηγετικές πρωτοβουλίες που αφορούν στις πιο αφοσιωμένες πόλεις, κράτη, εταιρείες, ΜΚΟ και πανεπιστήμια. Ο κόσμος στερείται ενός παγκόσμιου πλαισίου, ανάλογου με αυτό που δημιουργήθηκε στο Παρίσι για την ανάληψη δέσμευσης από όλες τις εθνικές κυβερνήσεις, για την κλιμάκωση μιας τέτοιας δράσης από τη βάση προς την κορυφή σε ολόκληρη την κοινωνία και για να την καταστήσει κοινή και όχι απλώς βέλτιστη πρακτική για εταιρείες, κράτη, πόλεις και μη κερδοσκοπικά ιδρύματα ανά τον κόσμο.

Πολλές από αυτές τις εντυπωσιακές υποεθνικές και μη κρατικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής έκαναν σημαντικά βήματα προς τα εμπρός στη Σύνοδο Κορυφής για το Παγκόσμιο Κλίμα στο Σαν Φρανσίσκο, που συντόνισε ο κυβερνήτης της Καλιφόρνιας Τζέρι Μπράουν. Αυτές περιλαμβάνουν την Under 2 Coalition, μια ομάδα από πάνω από 200 διοικήσεις πόλεων και επαρχιών ανά τον κόσμο, οι οποίες δεσμεύονται να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου προς το μηδέν έως το 2050, και την Αμερικανική Κλιματική Συμμαχία, μία ομάδα 17 αμερικανικών πολιτειών και εδαφών, των οποίων η οικονομική παραγωγή είναι μεγαλύτερη από αυτήν όλων των χωρών πλην δύο, που δεσμεύτηκαν να υλοποιήσουν το μερίδιό τους στη δέσμευση της κυβέρνησης των ΗΠΑ στο Παρίσι.

Όσον αφορά στις επιχειρήσεις, μέσω της πρωτοβουλίας “Στόχοι με βάση την επιστήμη”, 133 εταιρείες σε όλο τον κόσμο έχουν θέσει έναν στόχο εκπομπών, ο οποίος ευθυγραμμίζεται με το επίπεδο απαλλαγής από τον άνθρακα που απαιτείται για να διατηρηθεί η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου, ενώ άλλες 333 έχουν δεσμευτεί να το κάνουν. Μέσω της πρωτοβουλίας RE100, 144 εταιρείες έχουν δεσμευτεί για την κατανάλωση ανανεώσιμης ενέργειας κατά 100%. Άλλες 78 εταιρείες έχουν δεσμευτεί να χρησιμοποιήσουν μια εσωτερική τιμή άνθρακα για να καθοδηγήσουν τις επενδυτικές τους στρατηγικές και 165 εταιρείες έχουν δεσμευτεί να αποκαλύψουν τις επιδόσεις τους και τη στρατηγική τους σχετικά με τον άνθρακα στις ετήσιες εκθέσεις και τις οικονομικές καταστάσεις τους στους μετόχους. Και την περασμένη εβδομάδα, 21 εταιρείες σχημάτισαν μια νέα συμμαχία, τη Διακήρυξη Step Up, αφιερωμένη στην “αξιοποίηση της δύναμης των αναδυόμενων τεχνολογιών και της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε όλους τους οικονομικούς τομείς και την διασφάλιση ενός σημείου καμπής για την κλιματική αλλαγή μέχρι το 2020″.

Η σύνοδος κορυφής στο Σαν Φρανσίσκο αποτέλεσε σημαντική καινοτομία στη διεθνή συνεργασία για το κλίμα και συνεπώς στις διεθνείς σχέσεις. Δημιουργώντας μια πλατφόρμα δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για να υπογραμμίσει τις συνεισφορές αυτών των πρωτοβάθμιων υποεθνικών κυβερνήσεων και ιδρυμάτων του ιδιωτικού τομέα, πρότεινε έναν τρόπο να προστεθεί νέα ώθηση στον αγώνα της ανθρωπότητας ενάντια στον χρόνο.

Πρέπει να βασιστούμε στο πνεύμα του «μπορούμε» του Σαν Φρανσίσκο και να δημιουργήσουμε έναν μηχανισμό για να εξαπλώσουμε σε όλο τον κόσμο την αποφασιστικότητα και την πρωτοβουλία που έδειξαν πολλοί ηγέτες πόλεων, επαρχιών, επιχειρήσεων και της κοινωνίας των πολιτών στο Σαν Φρανσίσκο. Οι εθνικές κυβερνήσεις μπορούν να βοηθήσουν.

Οι αρχηγοί κυβερνήσεων θα πρέπει να καλέσουν τους υπουργούς τους να συμφωνήσουν σε μια διακήρυξη στο επόμενο γύρο κλιματικών συνομιλιών COP24 στην Πολωνία τον Νοέμβριο, που καλεί οποιαδήποτε ενδιαφερόμενη πόλη ή περιφερειακή κυβέρνηση να αναπτύξει τη δική της «υποεθνικά καθορισμένη συνεισφορά» (SNDC). Οι επιχειρήσεις και άλλοι θεσμοί της κοινωνίας των πολιτών, όπως τα πανεπιστήμια, οι θρησκευτικές οργανώσεις και οι ΜΚΟ, πρέπει να κληθούν να πράξουν το ίδιο και σε μια «οργανωτικά καθορισμένη συνεισφορά» (ODC). Σε αντίθεση με τις επίσημες εθνικές συνεισφορές των Ηνωμένων Εθνών (NDCs), τέτοιου είδους υποεθνικές και θεσμικές δεσμεύσεις δεν πρέπει να υπόκεινται στους μηχανισμούς παρακολούθησης και αναθεώρησης του συμφωνητικού του Παρισιού. Αντίθετα, θα πρέπει να παραμείνουν ένας ανεπίσημος μηχανισμός που θα επιτρέψει την ευρύτερη κοινωνική κινητοποίηση που θα απαιτηθεί σαφώς για να τοποθετηθεί ο πλανήτης στην πορεία προς τον στόχο των 2 βαθμών.

Ένα τέτοιο καθολικό πλαίσιο για να καταστεί δυνατή η κατανεμημένη δράση σε ολόκληρη την κοινωνία θα μπορούσε να δημιουργήσει μια χιονοστιβάδα πολιτικής, επιχειρηματικής και κοινωνικής πίεσης και συγκριτικής αξιολόγησης. Αυτό θα μπορούσε τελικά να καθιερώσει την πρακτική του καθορισμού κλιματικών στόχων και στρατηγικών για την επίτευξή τους ως έναν νέο κανόνα του 21ου αιώνα για την εταιρική, επενδυτική, δημοτική και μη κερδοσκοπική διακυβέρνηση – μία κοινή και όχι βέλτιστη πρακτική.

Η υπεράσπιση του κλίματος θα ήθελε μια ώθηση αυτές τις μέρες. Ένας τέτοιος πρακτικός μηχανισμός, με τη δυνατότητα να κλιμακωθεί σε επίπεδο βάσης παγκοσμίως -δηλαδή να γίνει viral– θα μπορούσε να την παράσχει, ειδικά εάν συνδέεται με συμβολικά και στο πνεύμα με την επίσημη διακυβερνητική προσπάθεια των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια σημαντική κληρονομιά της καινοτόμου διάσκεψης κορυφής «από τη βάση προς την κορυφή» των αρχηγών των πόλεων, των επαρχιών, των εταιρειών και της κοινωνίας των πολιτών που έλαβε χώρα στο Σαν Φρανσίσκο, το οποίο γέννησε τα ίδια τα Ηνωμένα Έθνη το 1945, αλλά είναι σήμερα περισσότερο γνωστό ως η Μέκκα των viral κοινωνικών φαινομένων.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο world economic forum.org και συγγραφέας είναι ο Richard Samans, Managing Director, Head of Policy and Institutional Impact του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ