«Η ανάπτυξη στην Ελλάδα πήρε ανάσα το γ’ τρίμηνο, με συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά -0,5% σε τριμηνιαία βάση, μετά από οκτώ συνεχόμενα τρίμηνα ανάπτυξης», εξηγεί ο Fabio Balboni, Senior Economist της HSBC Bank.

«Μετά την ισχυρή καλοκαιρινή περίοδο, ο τουρισμός παρέμεινε σταθερός το φθινόπωρο, με τις ροές μέσω του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών αυξημένες κατά 24% σε ετήσια βάση, 4% υψηλότερα από ότι το 2019, αλλά εξακολουθούν να είναι κατά 14% χαμηλότερα από ότι πριν από την πανδημία», συνεχίζει ο Balboni.

Συνολικά, η τράπεζα μειώνει την πρόβλεψή της για την αύξηση του ΑΕΠ το 2022 στο 5,0% (από 6,5%) και το 2023 στο 1,2%. Το 2024 εξακολουθεί να αναμένει ανάπτυξη 1,7%, επίσης χάρη στη στήριξη του NGEU, από το οποίο η Ελλάδα θα μπορούσε να λάβει 31 δισ. ευρώ έως το 2026.

Η τράπεζα εκτιμά ότι μόνο φέτος ο ξένος τουρισμός θα μπορούσε να έχει συνεισφέρει ανάπτυξη 4 ποσοστιαίες μονάδες στο ΑΕΠ, με περαιτέρω περιθώρια βελτίωσης το επόμενο έτος, όταν θα μπορούσε να προσθέσει άλλες 1-2 ποσοστιαίες μονάδες.

Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν μια ευρεία σταθεροποίηση της οικονομικής δραστηριότητας. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος (ESI) ανέκαμψε λίγο τον Νοέμβριο – σύμφωνα με την υπόλοιπη Ευρώπη – σε 101,4 από 98,4 τον Οκτώβριο (το χαμηλότερο επίπεδο από την εποχή της πανδημίας).

Οι Δείκτες Υπευθύνων Προμηθειών στη μεταποίηση παρέμειναν σε χαμηλό επίπεδο (48,4) υποδηλώνοντας συνεχιζόμενη συρρίκνωση του τομέα λόγω της υποτονικής ζήτησης λόγω πληθωριστικών πιέσεων (η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε απότομα τον Οκτώβριο, λαμβάνοντας τον ετήσιο ρυθμό αύξησης σε αρνητικό έδαφος, στο -2,5%, αφού είχε καταγράψει σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού).

Η αγορά εργασίας, ωστόσο, παραμένει σταθερή, με το ποσοστό ανεργίας να μειώνεται κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες στο 11,6% τον Οκτώβριο (το χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιανουάριο του 2010). Οι μεγάλες μισθολογικές αυξήσεις (η κυβέρνηση αύξησε τον κατώτατο μισθό κατά περίπου 10% φέτος) και η γενναιόδωρη δημοσιονομική στήριξη θα πρέπει να παράσχει κάποιο ‘μαξιλάρι’ για τα νοικοκυριά. Η αγορά κατοικίας παραμένει επίσης σε ανοδική τροχιά. Οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν κατά 11,2% σε ετήσια βάση (+3,7% σε τριμηνιαία βάση) το γ’ τρίμηνο, ευρισκόμενες σχεδόν 40% πάνω από το κατώτατο σημείο του 2017.

Θέματα πολιτικής

Στο δημοσιονομικό σχέδιο του 2023, το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας προβλέπεται να συρρικνωθεί από 4,2% του ΑΕΠ το 2022 σε 2,1% το 2023, ενώ ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ προβλέπεται να μειωθεί από 169,1% του ΑΕΠ το 2022 (από σχεδόν 195% το προηγούμενο έτος) σε 161,6% το 2023.

Τα μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης ανέρχονται σε 5,5% του ΑΕΠ το 2022 και 5,8% το 2023. Αυτά χρηματοδοτούνται εν μέρει από φόρους στα έκτακτα κέρδη των παραγωγών ενέργειας, μειώνοντας το καθαρό κόστος στο 2,3% του ΑΕΠ το 2022 και στο 0,5% το 2023 σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΚ). Η κυβέρνηση παραμένει προσηλωμένη σε πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα το 2023.

Η HSBC εκτιμά ότι τα πιθανά προσωρινά έκτακτα φορολογικά έσοδα που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση, δημιουργούν μόνιμες αυξήσεις δαπανών και μειώσεις φόρων, και βλέπει τον κίνδυνο αυτός ο στόχος να μην επιτευχθεί.

Οι κίνδυνοι που μπορεί να παρουσιαστούν

Η άνοδος των τιμών των κατοικιών είναι θετική για την οικονομία, αλλά και για τον τραπεζικό τομέα. Ωστόσο, μπορεί να μην διαρκέσει και η ταχεία αύξηση των επιτοκίων των ενυπόθηκων δανείων αποτελεί πρόκληση – και από πολιτική άποψη, λαμβάνοντας υπόψη τις εκλογές του Ιουνίου 2023.

Η κυβέρνηση επεξεργάζεται ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης των ενυπόθηκων δανείων για τα ευάλωτα νοικοκυριά, παρόμοιο με αυτό που εφαρμόζεται στην Ισπανία σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου.

Οι τράπεζες συμφώνησαν να εξετάσουν ένα δωδεκάμηνο σχέδιο για 20-30 χιλιάδες ευάλωτους δανειολήπτες υπό αυστηρά κριτήρια επιλεξιμότητας, το οποίο θα πρέπει να επιδοτεί έως και το 50% του πρόσθετου μηνιαίου κόστους του στεγαστικού δανείου λόγω της αύξησης των επιτοκίων.

Ο κύριος καθοδικός κίνδυνος για την ανάπτυξη συνδέεται με την ενεργειακή κρίση, η οποία έχει επίσης επιβαρύνει την Ελλάδα και το εξωτερικό ισοζύγιο (η HSBC αναμένει ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών θα φτάσει σχεδόν το 10% του ΑΕΠ φέτος, το μεγαλύτερο από το 2010).

Τουλάχιστον η πλευρά της χρηματοδότησης φαίνεται πιο σταθερή από ότι στο παρελθόν, με τις άμεσες ξένες επενδύσεις να βρίσκονται σε ιστορικά υψηλό επίπεδο πέρυσι (2,8% του ΑΕΠ) και εξακολουθούν να είναι ισχυρές, σε σχέση με μόλις 0,2% το 2010. Η ενεργειακή μετάβαση παρέχει επίσης ευκαιρίες, ιδίως όσον αφορά τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που εν μέρει χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα NGEU και ενδεχομένως και από το σχέδιο RePowerEU της ΕΚ, ύψους 210 δισ. ευρώ.

Διαβάστε επίσης:

Wood & Company: Buy με αύξηση της τιμής στόχου για την Jumbo στα 21,1 ευρώ