«Οι προτάσεις πολιτικής που παρουσίασε η πρόεδρος της Κομισιόν στοχεύουν σε δύο κύριους στόχους: τη μείωση της ευρωπαϊκής κατανάλωσης ενέργειας και τον περιορισμό των επιπτώσεων των επίμονα αυξημένων τιμών ενέργειας στην οικονομία.

Η απάντηση της ΕΕ στην ενεργειακή κρίση: φόροι και ανώτατα όρια», εξηγούν οι οικονομολόγοι Durré και Taddei της Goldman Sachs.

1

Ωστόσο, η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν δεν ανέφερε ρητά την επιβολή ανώτατου ορίου τιμών στις εισαγωγές φυσικού αερίου, ακόμη και αν περιορίζεται στις ρωσικές εισαγωγές, γεγονός που υποδηλώνει την έλλειψη συμφωνίας γύρω από αυτή την επιλογή πολιτικής.

Παρόλο που αυτό παραμένει αμφιλεγόμενο μεταξύ των μελών της ΕΕ, η επιλογή αυτή κερδίζει ωστόσο έδαφος, με την πλειοψηφία των κρατών μελών να μοιράζονται πλέον το άνοιγμά τους σε αυτό. Ως εκ τούτου, το θέμα αναβλήθηκε για να συζητηθεί στο έκτακτο Συμβούλιο με τους Υπουργούς Ενέργειας της ΕΕ στις 30 Σεπτεμβρίου.

«Παρόλα αυτά, ακόμη και αν ληφθεί υπόψη η μεγαλύτερη από το 2021 αποθήκευση, η ομάδα μας για τα εμπορεύματα εκτιμά ότι οι τιμές του φυσικού αερίου θα παραμείνουν αυξημένες διατηρώντας τον ευρωπαϊκό καταναλωτικό και παραγωγικό τομέα υπό πίεση σε όλη τη διάρκεια του 2023», επισημαίνει η τράπεζα.

Οι προτάσεις που βρίσκονται στο τραπέζι

Η πρώτη πρόταση πολιτικής που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι να δοθεί εντολή στα κράτη μέλη να μειώσουν την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 5% κατά τη διάρκεια επιλεγμένων ωρών αιχμής, με στόχο τη μείωση της συνολικής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 10% μέχρι το τέλος του πρώτου τριμήνου 2023.

Όμως, το πιο πιεστικό πολιτικό αίτημα που βρίσκει απήχηση στους Ευρωπαίους φορείς χάραξης πολιτικής είναι η εφαρμογή μέτρων που θα μπορούσαν να μειώσουν τις τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας που χρεώνονται στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.

Προκειμένου να συγκρατηθούν οι τιμές της ενέργειας, δύο επιλογές πολιτικής έχουν κερδίσει τη μεγαλύτερη προσοχή: η εισαγωγή έκτακτου φόρου επί των πρόσθετων κερδών που εισπράττουν οι εταιρείες ενέργειας και ο καθορισμός ανώτατου ορίου τιμών στο φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια, με παράλληλη παραγωγή ενέργειας σε χαμηλό κόστος.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιμετώπισε το αίτημα πολιτικής για την αντιστάθμιση των υψηλών τιμών ενέργειας με τη δεύτερη πρότασή της, έναν συνδυασμό αυξημένης φορολογίας για την αύξηση των εθνικών δημοσιονομικών δαπανών.

Πρώτον, θα εισαχθεί προσωρινό ανώτατο όριο εσόδων για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλού κόστους (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πυρηνική ενέργεια και λιγνίτης): η διαφορά μεταξύ της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας στη χονδρική αγορά και ενός ανώτατου ορίου στα 180 ευρώ/MWh θα εισπράττεται από όλη την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από αυτούς τους παραγωγούς.

Επιπλέον, θα επιβληθεί επίσης φόρος αλληλεγγύης για έκτακτα κέρδη στους τομείς του πετρελαίου, του άνθρακα και των διυλιστηρίων, ο οποίος θα επιβαρύνει αναλογικά τα έκτακτα κέρδη που θα προκύψουν το 2022 (δηλαδή κέρδη που υπερβαίνουν κατά 20% το μέσο όρο των τριών τελευταίων ετών).

Τέλος, η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προτείνει ότι τα πρόσθετα έσοδα που θα προκύψουν από αυτούς τους δύο φόρους – τα οποία εκτιμώνται σε 140 δισ. ευρώ (σχεδόν 1% του ΑΕΠ της ΕΕ) – θα χρησιμοποιηθούν από τις εθνικές κυβερνήσεις για την αντιστάθμιση του ενεργειακού κόστους που επιβαρύνει τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.

«Πιστεύουμε ότι είναι πιο πιθανό τα έσοδα που θα εισπράττονται σε εθνικό επίπεδο από τα αντίστοιχα κράτη μέλη της ΕΕ να αναδιανέμονται μόνο στους εγχώριους καταναλωτές και επιχειρήσεις, με περιορισμένη έως καθόλου διακρατική αλληλεγγύη», εξηγεί η Goldman Sachs.

Πληθωρισμός και ανώτατο όριο τιμών: Δεν έχει τελείωσε ακόμα

Ο τελικός σκοπός των προτάσεων της Ε.Ε. είναι η ελάφρυνση της επιβάρυνσης που επωμίζονται τα κράτη μέλη για την παροχή δημοσιονομικών επιδοτήσεων προς στήριξη της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών και της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Κατά μέσο όρο, οι χώρες της ΕΕ έχουν διαθέσει περίπου 2,5% του ΑΕΠ για τη δημοσιονομική αντιστάθμιση της εκτίναξης των τιμών της ενέργειας.

Είναι επομένως πιθανό ότι οι οικονομικοί πόροι που δημιουργούνται από τους έκτακτους φόρους της ΕΕ θα ενθαρρύνουν τις κυβερνήσεις της ΕΕ να επεκτείνουν περαιτέρω δημοσιονομικά μέτρα. Το κατά πόσον τα εν λόγω πρόσθετα μέτρα θα είναι αποπληθωριστικά ή απλώς θα στηρίξουν την οικονομική δραστηριότητα και την εμπιστοσύνη των καταναλωτών θα εξαρτηθεί από το μείγμα πολιτικής (εισοδηματική στήριξη έναντι στοχευμένης μείωσης φόρων) που θα επιλέξει κάθε εθνική κυβέρνηση.

«Παρόλα αυτά, ακόμη και αν ληφθεί υπόψη η μεγαλύτερη από το 2021 αποθήκευση, η ομάδα μας για τα εμπορεύματα εκτιμά ότι οι τιμές του φυσικού αερίου θα παραμείνουν αυξημένες διατηρώντας τον ευρωπαϊκό καταναλωτικό και παραγωγικό τομέα υπό πίεση σε όλη τη διάρκεια του 2023», επισημαίνουν οι Durré και Taddei.

Διαβάστε επίσης:

Goldman Sachs: Overweight για τις αμερικάνικες μετοχές – Τι να προσέξουν οι επενδυτές στις ευρωαγορές