Δικαιώνοντας όσους περίμεναν να λάβει δραστικότερα μέτρα για τη στήριξη της ανάπτυξης στην Ευρωζώνη, παρά τις ενστάσεις που διατυπώνονταν το προηγούμενο διάστημα στους κόλπους της, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ανακοίνωσε ότι ξεκινά και πάλι από τον Νοέμβριο τις αγορές ομολόγων και άλλων assets, έως του ποσού των 20 δισ. ευρώ μηνιαίως.

Χωρίς να ορίσει συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα, η κεντρική τράπεζα της Ευρωζώνης διευκρίνισε μόνον ότι το νέο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων θα διαρκέσει όσο κριθεί αναγκαίο.

Και όλα αυτά παράλληλα με τη μείωση των επιτοκίων στο -0,5% από -0,4%.

Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο ότι οι τράπεζες θα πάρουν απαλλαγή από το αρνητικό επιτόκιο για κάποιες από τις καταθέσεις τους, μετά τις αντιδράσεις που υπήρξαν, δεδομένου ότι τα αρνητικά επιτόκια επηρεάζουν αρνητικά την κερδοφορία τους.

Παράλληλα, η ΕΚΤ θα προσφέρει επίσης φθηνά δάνεια στις τράπεζες, στο πλαίσιο στοχευμένων πράξεων αναχρηματοδότησης (TLTRO), κάτι που θα βοηθήσει κυρίως τις τράπεζες της Νότιας Ευρώπης που έχουν υψηλότερα κόστη χρηματοδότησης.

Στόχος της ΕΚΤ είναι να τονώσει την αναιμική ανάπτυξη της Ευρωζώνης, την ώρα που η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της περιοχής, φλερτάρει επικίνδυνα με την ύφεση, ενώ Ιταλία, Γαλλία και άλλες οικονομίες του μπλοκ βρίσκονται επίσης σε… αποθέρμανση.

Και μπορεί οι αποφάσεις της ΕΚΤ να είχαν προεξοφληθεί σε μεγάλο βαθμό, αλλά ο αντίκτυπος που είχαν στις αγορές ήταν άμεσος με το κοινό νόμισμα να υποχωρεί και τα ομόλογα να ενισχύονται στο άκουσμα των νέων μέτρων, με πρώτους και καλύτερους τους ιταλικούς τίτλους.

Οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων υποχώρησαν σε επίπεδα ρεκόρ, την ώρα που ο πανευρωπαϊκός δείκτης Stoxx Europe 600 ενισχυόταν στο υψηλότερο επίπεδό του από τον Ιούλιο και μετά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΕΚΤ δεν μείωσε απλά τα επιτόκια, αλλά άλλαξε και το guidance για την πορεία τους, λέγοντας ότι θα διατηρηθούν στα τρέχοντα ή σε χαμηλότερα επίπεδα μέχρι ο πληθωρισμός να συγκλίνει με τον στόχο της κεντρικής τράπεζας που είναι κοντά αλλά χαμηλότερα από το 2%.

Το προηγούμενο guidance της ΕΚΤ ήταν ότι το κόστος δανεισμού θα έμενε αμετάβλητο μέχρι τα μέσα του 2020.

Στροφή 180 μοιρών σε εννέα μήνες

Η ανακοίνωση του νέου πακέτου μέτρων τόνωσης της οικονομίας από την ΕΚΤ αποτελεί τεράστια μεταστροφή για την κεντρική τράπεζα της Ευρωζώνης, καθώς δεν πρόλαβαν να περάσουν καλά-καλά εννέα μήνες από τη στιγμή που ανακοίνωσε τέλος η χαλαρή πολιτική.

Ωστόσο, οι νέες οικονομικές συνθήκες που διαμορφώνονται στην Γηραιά Ήπειρο, με τον πληθωρισμό να βρίσκεται στα μισά του στόχου της ΕΚΤ, τη βιομηχανία να… βαριανασαίνει και το φόβητρο της συρρίκνωσης να απειλεί πλέον όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας αλλάζουν τα δεδομένα σε επίπεδο νομισματικής πολιτικής.

Έτσι, στην εκπνοή της θητείας του, ο Μάριο Ντράγκι ρίχνει την ύστατη βολή, αποδεικνύοντας αφενός μεν την κυριαρχία του στους κόλπους της ΕΚΤ, αφετέρου δε συνδέοντας το όνομά του -αν έρθουν καλά τα πράγματα- με ένα επιτυχημένο turnaround success story στην ιστορία της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Τι θα γίνει με τα επιτόκια των τραπεζών

Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι δεν υπάρχουν και αμφιβολίες. Όπως και φόβοι ότι τα μέτρα μπορεί να μην πιάσουν τόπο. Άλλωστε οι αποδόσεις στα πιο μακροπρόθεσμα ομόλογα έχουν υποχωρήσει ήδη πολύ, λόγω της επιβράδυνσης της οικονομίας, και το νέο QE μπορεί να μην έχει τον προσδοκώμενο αντίκτυπο.

Επιπλέον, υπάρχουν έρευνες που αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα των αρνητικών επιτοκίων. Πρόσφατη μάλιστα έρευνα του Πανεπιστημίου του Μπαθ συνδέει τα αρνητικά επιτόκια με τη μείωση του δανεισμού. Και το γεγονός ότι η τελευταία αυτή μείωση των επιτοκίων συνοδεύεται από απαλλαγές, για να μην έχει πολύ μεγάλο αντίκτυπο στις τράπεζες, θα ενισχύσει τις ανησυχίες αυτές.

Σύμφωνα με το Bloomberg, η θέση των τραπεζών είναι ότι θα αναγκαστούν να απορροφήσουν οι ίδιες τα αρνητικά επιτόκια (για τις overnight καταθέσεις τους στην κεντρική τράπεζα), αν μη τι άλλο στο μεγαλύτερο μέρος τους, επειδή δεν μπορούν να τα μετακυλίσουν εύκολα στους πελάτες.

Αυτό σημαίνει, ουσιαστικά, ότι με την τελευταία αυτή βολή, η κεντρική τράπεζα στερεύει ουσιαστικά από πυρομαχικά. Κάτι που δικαιολογεί, άλλωστε, τις επανειλημμένες εκκλήσεις τόσο του κ. Ντράγκι όσο και της διαδόχου του, της Κριστίν Λαγκάρντ, για λήψη περισσότερων μέτρων σε πολιτικό επίπεδο.

Αντίδραση και από Τραμπ

Οι ανακοινώσεις της ΕΚΤ προκάλεσαν την άμεση αντίδραση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ που έσπευσε να σχολιάσει μέσω twitter, όπως το συνηθίζει άλλωστε, πως η ΕΚΤ ενεργεί γρήγορα, ενώ η Federal Reserve, η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ, «κάθεται και κάθεται και κάθεται» και δεν ανταποκρίνεται στις εκκλήσεις του για κάθετη μείωση των επιτοκίων.