Δικαιώματα ρύπων: Νέο ανοδικό σπιράλ στο ενεργειακό κόστος και ασφυξία στη βιομηχανία

Σε νέα υψηλά έχουν εκτοξευθεί οι τιμές των δικαιωμάτων ρύπων στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ), αγγίζοντας την Τετάρτη την τιμή ρεκόρ των 88 ευρώ σημειώνοντας αύξηση 55% το τελευταίο δίμηνο. Οι τιμές αυτές δημιουργούν σοβαρές ανησυχίες για την Ευρωπαϊκή βιομηχανία που καλείται να πληρώσει το υψηλό κόστος των δικαιωμάτων ρύπων αλλά και το ενεργειακό κόστος που αναμένεται να ακολουθήσει νέο ανοδικό σπιράλ.

Βασικός παράγοντας που οδήγησε σε αυτή την ανοδική πορεία, είναι οι κινήσεις των τιμών του Ευρωπαϊκού φυσικού αερίου οι οποίες αυξήθηκαν περισσότερο από 350% από τις αρχές του 2021 έως τον Οκτώβριο και κατά 140% τους τελευταίους τρεις μήνες. Αυτό οδήγησε την ενεργειακή παραγωγή να στραφεί προς τα ορυκτά καύσιμα, έναν σημαντικά πιο ρυπογόνο πόρο από το φυσικό αέριο με αποτέλεσμα να εκτοξευτεί και η ζήτηση για δικαιώματα εκπομπών ρύπων στην ΕΕ.

Με δεδομένο ότι το ενεργειακό κόστος εξαρτάται τόσο από τις τιμές του φυσικού αερίου όσο και από τις τιμές των δικαιωμάτων ρύπων, η σημερινή συγκυρία εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει ένα νέο κύκλο αυξήσεων στο κόστος παραγωγής ρεύματος. Ταυτόχρονα η αύξηση στα δικαιώματα ρύπων θα ενισχύσει το κόστος παραγωγής για τη βιομηχανία που ήδη πλήττεται από την ενεργειακή κρίση.

Mateusz Morawiecki: Η τρέχουσα ιδέα του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ είναι λανθασμένη

Η δραματική αυτή άνοδος και οι επιπτώσεις που θα έχει για την βιομηχανία η συνεπαγόμενη αύξηση του κόστους παραγωγής, έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις με τον πρωθυπουργό της Πολωνίας, Mateusz Morawiecki να αποκαλεί το σύστημα της ΕΕ κερδοσκοπικό εργαλείο που απειλεί την ανάπτυξη των εταιριών.

Σχολιάζοντας την δήλωση της προέδρου της Κομισιόν von der Leyen, ότι «η αύξηση τιμών στους λογαριασμούς αποτελεί ισχυρό οικονομικό κίνητρο για τις επιχειρήσεις να γίνουν πιο αποδοτικές και να στραφούν σε καθαρή παραγωγή», σε πρόσφατο άρθρο του στο EURACTIV,σημείωσε ότι:

«Όντως, αυτή είναι η λογική της μείωσης των εκπομπών, αλλά το σύστημα εμπορίας ΣΕΔΕ είχε ως στόχο να ενθαρρύνει τις εταιρείες να εξελίσσονται ορθολογικά, όχι να επιβάλλει έναν ρυθμό που απειλεί την ανάπτυξή τους. Μια ραγδαία αύξηση των τιμών δεν θα αποτελέσει θετικό κίνητρο, αλλά εμπόδιο που θα αποτρέψει τη λειτουργία χιλιάδων εταιρειών. Μια άλλη συνέπεια είναι η αυξανόμενη αντίδραση των ευρωπαϊκών κοινωνιών, οι οποίες μπορεί να εξεγερθούν ενάντια στο γιγαντιαίο κόστος μιας άδικης ενεργειακής μετάβασης.»

Σύμφωνα με τον Morawiecki, αναγκαία κρίνεται η παρέμβαση της ΕΕ στην αγορά δικαιωμάτων εκπομπών, για να προστατέψει τη βιομηχανία. Προτείνει κατάλληλές ρυθμιστικές και εποπτικές λύσεις, για να κοπεί η κερδοσκοπική φούσκα που έχει δημιουργηθεί γύρω από το εμπόριο δικαιωμάτων και για να μη μοιάζει η πορεία τους με αυτή του bitcoin. Επιπλέον καταγγέλλει ότι οι ρυθμίσεις του πακέτου Fit for 55 που μείωσαν την προσφοράς στα δικαιώματα εκπομπών ρύπων αναμένεται να συνεχίσουν να ασκούν σημαντικές ανοδικές πιέσεις στις τιμές.

«Θα πρέπει να μειωθεί η πίεση που ασκεί το αποθεματικό σταθερότητας της αγοράς (MSR) στην προσφορά δικαιωμάτων εκπομπών. Κάθε χρόνο, περίπου 300-400 εκατομμύρια δικαιώματα εισέρχονται στο MSR, μειώνοντας δραστικά τον αριθμό των διαθέσιμων προς δημοπράτηση δικαιωμάτων. Όταν οι τιμές στην αγορά του ΣΕΔΕ κυμαίνονται μεταξύ 70 και 90 ευρώ, τα δικαιώματα εξακολουθούν να λαμβάνονται από την αγορά και να μεταφέρονται στο αποθεματικό».

«Το ΣΕΔΕ πρέπει επίσης να αλλάξει έτσι ώστε η πορεία του να μην μοιάζει πλέον με το Bitcoin, όπου και παρατηρείται μεγάλη κερδοσκοπία. Μια τέτοια οικονομία δεν είναι υγιής, καθώς οι πολίτες μας είναι αυτοί που την πληρώνουν κατ’ αρχάς», είπε.

Περεταίρω αυξήσεις στα δικαιώματα ρύπων αναμένουν οι αναλυτές

Σύμφωνα με έρευνα του Reuters, τα EUA αναμένεται να διαμορφωθούν κατά μέσο όρο στα 55,88 ευρώ ανά τόνο το 2021 και στα 69,87 ευρώ το 2022, δηλαδή θα αυξηθούν κατά 7,4% και 12,1% αντίστοιχα.

«Εξετάζοντας την προθεσμιακή καμπύλη αλλαγής από αέριο σε άνθρακα, η Ευρωπαϊκή αγορά ρύπων τιμολογεί τις εκπομπές ρύπων κατά τη διάρκεια του φετινού χειμώνα, με βάση μια πρόβλεψη για επιστροφή στο αέριο την άνοιξη/καλοκαίρι του 2022», σύμφωνα με την Goda Aglinskaite, αναλύτρια της αγοράς άνθρακα στην ClearBlue. Οι αναλυτές αναγνωρίζουν επίσης ότι οι τιμές των εκπομπών άνθρακα θα εξαρτηθούν εν μέρει από τις τιμές του φυσικού αερίου.

Επιπλέον η S&P Global Ratings ανέφερε ότι η μεταρρύθμιση του ΣΕΔΕ, η οποία εν ολίγοις περιλαμβάνει τη σύσφιξη της προσφοράς και τη συμπερίληψη περισσότερων βιομηχανιών, συνεπάγεται μεγάλη αύξηση των τιμών των ρύπων, σε σύγκριση με τη μέση τιμή της τελευταίας δεκαετίας.