Μια ελεγεία στη ζωγραφική – Η έκθεση Σόρογκα στο Ίδρυμα Β&Ε Γουλανδρή

Μια «ελεγεία στη θνήσκουσα ύλη και την αναστάσιμη προσδοκία». Έτσι χαρακτηρίζει ο κ. Κυριάκος Κουτσομάλλης, διευθυντής του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή το έργο του Σωτήρη Σόρογκα, που παρουσιάζεται από τις 22 Δεκεμβρίου στους χώρους περιοδικών εκθέσεων του ιδρύματος στην Αθήνα.

Πρόκειται για 28 έργα μεγάλων διαστάσεων, που κάτω από τον τίτλο «Σωτήρης Σόρογκας –Ο χρόνος της μνήμης στον εικαστικό λόγο του» καλύπτουν ενδεικτικά τις κυριότερες φάσεις της καλλιτεχνικής πορείας του ζωγράφου.

«Περιδιαβαίνοντας στο εκθεσιακό πανόραμα, ο θεατής γίνεται πάραυτα αποδέκτης της συγκίνησης την οποία εισπράττει από αυτή την υπέροχη ζωγραφική, η οποία έχει βαθιές καταβολές στην παράδοση την οποία ο διαπρεπής ζωγράφος μονίμως επικαλείται και ενσωματώνει στο έργο του», όπως λέει ο κ. Κουτσομάλλης, που είναι και ο επιμελητής της έκθεσης.

Για να προσθέσει, πως ο καλλιτέχνης «με λιτή χρωματική του γκάμα όπου κυρίαρχο είναι το παλίμψηστο λευκό και το μαύρο, σε συνδυασμό με την απαράμιλλη σχεδιαστική μαεστρία του, αρετές που συνοδεύονται από τη λογιότητα και την ενάργεια του εξίσου λιτού αλλά ουσιαστικού και χαρισματικού λόγου του, βάζει σε παράλληλη πορεία τον κανόνα με τη συγκίνηση, τον νου με το συναίσθημα και με αυτογνωσία των απαιτήσεων των καιρών μας προτείνει χωρίς αισθησιασμούς και την κενότητα της ιδεολογικής υπερφίαλης ρητορείας έναν λόγο εικαστικής πληρότητας».

Οι ενότητες

Τα έργα, που ανήκουν όλα στη συλλογή του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή εντάσσονται σε πέντε ενότητες με βάση το θέμα τους, που αποτέλεσε την αφετηρία μεγάλης σειράς δημιουργιών κατά τη διάρκεια της εικαστικής πορείας του καλλιτέχνη. Είναι οι «Πέτρες», που εμφανίζονται από το 1958 στο έργο του Σόρογκα ως υπόμνηση της «βραχόσπαρτης», όπως λέει, πατρίδας, πέτρες δουλεμένες με ρεαλιστική, φωτογραφική πιστότητα και με εύλαλη στιλπνότητα συνοψίζοντας τον ανθρώπινο μόχθο.

Ακολουθούν τα «Άλογα», «βυθισμένα σε ένα απαστράπτον κυρίαρχο λευκό, σε μια τζακομετική υπαρξιακή διάσταση εναγώνιας προσπάθειας υπεκφυγής από τη θανάσιμη απώλεια του καταποντισμού, με το βλέμμα στραμμένο προς τα πίσω ως δείγμα επιθυμίας διαλόγου με το παρελθόν», όπως σημειώνει ο κ. Κουτσομάλλης. Επίσης τα «Πορτραίτα» (1982-2000), ζωγραφισμένα με ήπιες φωτοσκιάσεις ενέχουν κατά τον ζωγράφο, τα χαρακτηριστικά των επιτυμβίων. Έτσι, που η ταυτότητα των προσώπων να αναδύεται μέσα από την αποτύπωση του εσωτερικού τους κόσμου.

Τα «Ανοίγματα» εξάλλου, δηλαδή οι μαύρες τρύπες και τα πηγάδια υποκινούν το βλέμμα στην εγκαρτέρηση μιας άδηλης και αβέβαιης παραστατικότητας, μόνο που το μαύρο είναι σαν να αναζητά διέξοδο προς το φως. Ενώ τα «Θαλάσσια ξύλα και τα σαπιοκάικα» εκφράζουν την εικόνα των ερειπίων του καιρού και τη θνησιμότητα της ύλης που νομοτελειακά επιφέρει η φθορά του χρόνου.

Φως και σκότος

«Ο ζωγραφικός κόσμος του Σόρογκα ιχνηλατείται ανάμεσα στο φως και το σκότος. Το λευκό και το μαύρο», λέει ο κ. Κουτσομάλλης. «Το απαστράπτον εκθαμβωτικό λευκό απλώνεται στην επιφάνεια του καμβά για να αποτελέσει τον πνευματικό χώρο όπου θα σκηνοθετηθούν οι μνήμες που υποκρύπτονται πίσω από τη φθορά και θα αποτελέσουν τον πυρήνα της ουσίας. Η λιτή χρωματική γκάμα, η παλίμψηστη εκθαμβωτική λευκή επιφάνεια, το μαύρο, το θαμπό γκρίζο, το ελάχιστο κόκκινο, το ξεθωριασμένο γαλάζιο, τα γεώδη της σκουριάς, οι φωτοσκιάσεις, όλα ερμηνεύονται ως απόρροια της λιτότητας που είναι το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της ιδιοσυγκρασίας του».

Εξέχουσα καλλιτεχνική παρουσία στα εικαστικά πράγματα, χαρακτηρίζει άλλωστε ο ίδιος τον ζωγράφο επισημαίνοντας, ότι ανέλαβε έναν αγώνα εικαστικής διαπραγμάτευσης της αμαυρωμένης από τον χρόνο μνήμης των πραγμάτων, με τη γοητεία της διανοητικής και καλλιτεχνικής του εντιμότητας, με ενάργεια και λογιότητα, με το εύρος του εγκυκλοπαιδισμού και της ουμανιστικής του παιδείας, με την τεχνοτροπική και σχεδιαστική του μαεστρία. «Με μυστηριακή, καθαρτική, αποψιλωτική απάλειψη της έξωθεν αμαύρωσης με ό,τι η λήθη επιχείρησε τηδιάβρωση, ο Σωτήρης Σόρογκας επιδόθηκε στη διατήρηση εν ζωή της επικείμενης απώλειας. Με στοχαστικούς προβληματισμούς όσον αφορά τη νομοτελειακά ανελέητη φθορά που επιφέρει ο χρόνος και παρακμιακά βιώνεται καθ’ οδόν προς την απώλεια, επιχείρησε να διατηρήσει εν ζωή την επαπειλούμενη απουσία», καταλήγει.

Για τον Σωτήρη Σόρογκα έχουν γραφτεί πολλά αφιερώματα και εμπεριστατωμένα κείμενα από διακεκριμένους λογίους και διανοητές, ιστορικούς, αναλυτές, κριτικούς και ερμηνευτές του έργου του. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1936, σπούδασε με κρατική υποτροφία στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου είχε δασκάλους τους Γιάννη Μόραλη, Παντελή Πρεβελάκη και Παύλο Μυλωνά, ενώ το 1972 έλαβε προσωπική χορηγία από το Ίδρυμα Ford, με την οποία ταξίδεψε στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Από το 1964 άρχισε να διδάσκει σχέδιο στην Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, όπου αργότερα έγινε καθηγητής. Το 2004 η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε βραβείο για το σύνολο της καλλιτεχνικής του προσφοράς και το 2010 έξι μεγάλες συνθέσεις του τοποθετήθηκαν στον Σταθμό Λαρίσης του Αθηναϊκού Μετρό. Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ έχει εκπροσωπήσει τη χώρα μας στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο (1981) και στα Ευρωπάλια στις Βρυξέλλες (1982).

Info

Ίδρυμα Β&Ε Γουλανδρή: Ερατοσθένους 13, Αθήνα Τ: 210 7252895
Έκθεση: Σωτήρης Σόρογκας –Ο χρόνος της μνήμης στον εικαστικό λόγο του
Διάρκεια: 22 Δεκεμβρίου 2021 έως και 3 Απριλίου 2022

Διαβάστε επίσης:

Έφη Σαπουνά – Σακελλαράκη: Η αυλή των τελετουργιών στο ανάκτορο της Ζωμίνθου

Η πολιτιστική επανάσταση στη Ρωσία από έναν δισεκατομμυριούχο. Δια χειρός Ρέντσο Πιάνο και εγκαίνια από Πούτιν

Σων Σκάλι: Η τέχνη πρέπει να έχει ηθική – Έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη