Κλιματική κρίση: Αρκεί το ΑΕΠ ως οικονομικός δείκτης; Ποιες αλλαγές προοιωνίζονται

Σε μια εποχή που η κλιματική κρίση αποτελεί συστημικό κίνδυνο για τη διεθνή οικονομία, αρκούν οι παραδοσιακοί δημοσιονομικοί δείκτες όπως το ΑΕΠ για την αξιολόγηση ; Πως πρέπει να εξελιχθούν οι οικονομικοί δείκτες ώστε να συμπεριλαμβάνουν τον κλιματικό κίνδυνο και να αντικατοπτρίζουν την πραγματική οικονομική ευημερία; Τα ερωτήματα αυτά απασχολούν την διεθνή οικονομική κοινότητα από τις Κεντρικές τράπεζες μέχρι και την ακαδημαϊκή κοινότητα, και προϊδεάζουν για τις αλλαγές που έρχονται.

Το ΑΕΠ, ως δείκτης ευημερίας, έχει σχεδιαστεί για να καταγράφει αποκλειστικά τα χρηματικά οφέλη που προκύπτουν από την οικονομική δραστηριότητα, αγνοεί όμως τους κινδύνους που ενέχει για την σταθερότητα της οικονομίας η κλιματική αλλαγή και την επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος στην ανθρώπινη ευημερία.  Καθώς όμως τα πλαίσια γύρω από τις κλιματικές απαιτήσεις γίνονται ολοένα και αυστηρότερα, δημιουργούνται πιέσεις στη δημοσιονομική ορολογία η οποία αναγκάζεται να εξελιχθεί ώστε να αξιολογεί πλέον  και τη βιωσιμότητα της οικονομικής δραστηριότητας.

Περιβαλλοντικά κριτήρια στους δημοσιονομικούς δείκτες εξετάζουν ΔΝΤ και ΕΚΤ

Στο πλαίσιο ανάπτυξης της κλιματικής στρατηγικής του ΔΝΤ, η πρόεδρος Krystallina Georgieva αναφέρθηκε στην εφαρμογή κλιματικών κριτηρίων για την αξιολόγηση της οικονομικής ευημερίας των κρατών εξηγώντας πως η περιβαλλοντική κρίση ενέχει πλέον συστημικούς κίνδυνους για τη διεθνή οικονομία. «Η αποστολή του ΔΝΤ είναι η μακροοικονομική χρηματοπιστωτική σταθερότητα και η ανάπτυξη. Η κλιματική κρίση θέτει σε κίνδυνο αυτή τη σταθερότητα γι’ αυτό και η δράση για το κλίμα βρίσκεται στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων μας στο ΔΝΤ»

Επιπλέον υπενθυμίζεται η δήλωση της Πρόεδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Christine Lagarde,η οποία μιλώντας για την συσχέτιση μεταξύ της ενεργειακής μετάβασης και της αναμενόμενης εξέλιξης του πληθωρισμού είπε ότι «το κόστος της ενεργειακής μετάβασης θα είναι μεγάλο και από το πώς θα μοιραστεί το κόστος αυτό στον πληθυσμό, θα εξαρτηθεί η πορεία του πληθωρισμού».

Η ανεπάρκεια του ΑΕΠ ως οικονομικού δείκτη ευημερίας και η ανάγκη για νέα οικονομικά εργαλεία

Σε μια ολοένα και πιο συνδεδεμένη και πολύπλοκη παγκόσμια οικονομία, όπου τα μακροπρόθεσμα ρίσκα από την κλιματική αλλαγή γίνονται πλέον αντιληπτά, η διασφάλιση της βιωσιμότητας των κοινωνιών μας επιτάσσει μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση των δεικτών οικονομικής ευημερίας. Οι παραπάνω ανησυχίες αποτυπώνονται στο ερευνητικό πρόγραμμα για τη δημοσιονομική πολιτική Beyond GDP του πανεπιστημίου του Cambridge. Το Beyond GDP υποστηρίζει πως παράλληλα με το οικονομικό κεφάλαιο πρέπει να αξιολογούνται και το κοινωνικό και το φυσικό κεφάλαιο τα οποία και ορίζει αναλυτικά .

Ειδικότερα, το κοινωνικό κεφάλαιο ορίζεται ως το επίπεδο εμπιστοσύνης και στο δίκτυο σχέσεων που επικρατεί σε μια οικονομία, και αξιολογείται ότι αποτελεί παράγοντα ζωτικής σημασίας για την ευημερία των επιχειρήσεων και των κοινοτήτων. Η σημασία του γίνεται αισθητή σε πολλές πτυχές της οικονομίας όπως η ευκολότερη εύρεση εργασίας, η ενίσχυση της καινοτομία και οι νεοφυείς επιχειρήσεις.

Το φυσικό κεφάλαιο αναφέρεται στους πόρους που παρέχει η φύση, οι οποίοι έχουν αξία τόσο για την ανθρωπότητα όσο και για την οικονομία. Από τον καθαρό αέρα που είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία όλων μας μέχρι τους ορυκτούς πόρους που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή, ή την ποιότητα του εδάφους που επιτρέπει την ανάπτυξη των καλλιεργειών. Και τα δύο παραλείπονται από τις συνήθεις οικονομικές στατιστικές και, ως εκ τούτου, έχουν πολύ μικρή βαρύτητα στην κυβερνητική πολιτική.

“Μία από τις εναλλακτικές μετρήσεις που αναπτύσσονται για την γενική ευημερία μίας οικονομίας είναι το Ακαθάριστο Οικοσυστημικό Προϊόν (ΑΟΠ), το οποίο υπολογίζεται ώστε να προσμετρά και περιβαλλοντικές παραμέτρους στην οικονομική ευημερία. Για την ώρα βρίσκεται σε αρχικό στάδιο ανάπτυξης ωστόσο είναι ένας υποσχόμενος δείκτης καθώς προσπαθεί να αξιολογήσει με όρους κέρδους παραμέτρους όπως το καθαρό νερό, η ποιότητα του εδάφους, η ασφάλεια των τροφίμων και η υγειονομική περίθαλψη” αναφέρει ο Stephen Onakuse καθηγητής του πανεπιστημίου University College Cork.