Αυτές είναι οι ελληνικές αρχαιότητες της παράνομης συλλογής του αμερικανού δισεκατομμυριούχου

Στα 14 εκατομμύρια δολάρια εκτιμάται η αξία του αρχαϊκού Κούρου, με προέλευση φυσικά από την Ελλάδα, που βρισκόταν παράνομα, μαζί με άλλα πολύτιμα αρχαία, στα χέρια του διάσημου συλλέκτη αρχαιοτήτων Μάικλ Στάινχαρντ (Michael H. Steinhardt).

Πρόκειται για το ακριβότερο αρχαίο, που είχε στη «συλλογή» του ο Στάινχαρντ, η αποκαθήλωση του οποίου οριστικοποιήθηκε πριν λίγες μέρες με τη συμφωνία που έγινε με την Εισαγγελία του Μανχάταν για την παράδοση των αρχαιοτήτων.

Συγκεκριμένα ο 80χρονος αμερικανός δισεκατομμυριούχος επενδυτής παρέδωσε 180 αρχαία συνολικής αξίας 70 εκατομμυρίων δολαρίων αλλά επί του παρόντος δεν θα αντιμετωπίσει ποινικές διώξεις. Με την ρητή ωστόσο απαγόρευση απόκτησης αρχαιοτήτων ισοβίως, ακόμη και από τη νόμιμη αγορά έργων τέχνης, κάτι που συνιστά μια πρωτοφανή στο είδος της, ποινή.

Το σημαντικό όμως είναι, όπως ήδη ανακοινώθηκε από τον εισαγγελέα Σάιρους Βανς που χειρίσθηκε την υπόθεση, ότι η επιστροφή τους στις χώρες από τις οποίες εκλάπησαν θα γίνει γρήγορα.

O Michael H. Steinhardt είναι αμερικανός δισεκατομμυριούχος διαχειριστής hedge funds, φιλάνθρωπος και πρώην αγοραστής αρχαιοτήτων.

Το 1967, ίδρυσε ένα hedge fund, την Steinhardt Partners, που είχε μέση ετήσια απόδοση 24,5% για τους πελάτες του από το 1967 έως το 1995.

Το Hedge fund έχασε το 1/3 της αξίας του στην κρίση της αγοράς ομολόγων του 1994.

Σε άρθρο του το Bloomberg, τον Ιανουάριο του 2014, τον χαρακτήρισε ως τον μεγαλύτερο trader της Wall Street. 

Το περιοδικό Forbes υπολόγισε την περιουσία του σε 1,1 δισεκατομμύρια δολάρια τον Οκτώβριο του 2018.

Εκτός από τον Κούρο υπάρχουν και άλλες ελληνικές αρχαιότητες και συγκεκριμένα:

Ένα γυναικείο άγαλμα που η αξία του ανέρχεται στα 1.300.000 δολάρια, όπως και μία χρυσή καρφίτσα με την ίδια αξία επίσης. Μία μινωική λάρνακα του 1400-1200 π.Χ. από την Κρήτη αξίας 1.000.000 δολαρίων, μία γυάλινη οινοχόη με αξία 850.000 δολάρια και ένα κύπελλο με προχοή αξίας 600.000.

Ένας μπρούτζινος γρύπας 400.000 δολαρίων, όπως και μία λευκή αττική λήκυθος της ίδιας αξίας. Ακολουθούν, ένας μινωικός θησαυρός (όπως αναφέρεται) που αποτελείται από 33 κομμάτια με αξία 150.000 δολάρια, ένα ειδώλιο 100.000 δολάρια, μία καντήλα 75.000, ένα πιάτο 35.000, ένα κυκλαδικό πιάτο και μία γεωμετρική οινοχόη από 30.000 το καθένα και ένα κυκλαδικό κύπελλο 25.000 δολάρια.

Κλεμμένα αρχαία στην κατοχή του Στάινχαρντ, όμως, ήταν και από την Αίγυπτο, τη Βουλγαρία, το Ιράκ, το Ισραήλ, την Ιταλία, Ιορδανία, τον Λίβανο, την Λιβύη, την Συρία και την Τουρκία.

Εκείνο που αναμένεται επομένως τώρα, και από τις ελληνικές αρχές είναι περισσότερα στοιχεία γι΄αυτά τα αρχαία, με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον να επικεντρώνεται ασφαλώς στον Κούρο.

Επίσης και η διαδικασία που θα ακολουθήσει για τον επαναπατρισμό τους.

Να σημειωθεί εξάλλου, ότι η όλη επιχείρηση ήταν συντονισμένη από τον ελληνικής καταγωγής βοηθό Εισαγγελέα Μάθιου Μπογδάνος, επικεφαλής της Μονάδας Διακίνησης Αρχαιοτήτων και Ανώτερο Δικαστικό Σύμβουλο, ενώ στην ποινική έρευνα συνεισέφερε και ο Έλληνας ερευνητής παράνομων αρχαιοτήτων και κυκλωμάτων αρχαιοκαπηλίας δρ Χρήστος Τσιρογιάννης, καθηγητής στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών του πανεπιστημίου του Άαρχους στη Δανία.

Το κατηγορητήριο

Όπως αποδείχθηκε από την τριετή έρευνα που διεξήγαγαν οι αμερικανικές αρχές τα κατασχεθέντα αρχαία λεηλατήθηκαν και μεταφέρθηκαν παράνομα στις ΗΠΑ από αυτές τις έντεκα χώρες ενώ διακινήθηκαν από δώδεκα δίκτυα λαθρεμπορίου.

«Ένα σημαντικό μέρος τη ζημιάς που υπέστη η παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά θα αναιρεθεί όμως τώρα, μια και καλή», όπως δηλώνει ο Σάιρους Βανς. «Αυτή η συμφωνία εγγυάται ότι τα 180 αρχαία θα επιστραφούν γρήγορα στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους, αντί να κρατηθούν ως αποδεικτικά στοιχεία για τα χρόνια, που είναι απαραίτητα για την ολοκλήρωση του κατηγορητηρίου, της δίκης και της πιθανής καταδίκης και ποινής».

Ο ίδιος μιλάει επίσης για την «αρπακτική όρεξη» του Στάινχαρντ «για λεηλατημένα αντικείμενα, χωρίς να ανησυχεί για τη νομιμότητα των πράξεων του, αλλά και για τη νομιμότητα των κομματιών που αγόρασε και πούλησε ή για την σοβαρή πολιτιστική ζημιά που προκάλεσε σε ολόκληρο τον κόσμο».

Προσθέτοντας, πως «Η επιδίωξή του για “νέες” προσθήκες είτε για να τις εκθέσει είτε για να τις πουλήσει δεν γνώριζε γεωγραφικά ή ηθικά σύνορα, κάτι που αποδεικνύεται από το εκτεταμένο δίκτυο του υποκόσμου των εμπόρων αρχαιοτήτων, των αφεντικών του οργανωμένου εγκλήματος, των ατόμων που ξεπλένουν χρήματα και των λαθρανασκαφών αρχαίων τάφων, στους οποίους βασίστηκε για να επεκτείνει τη συλλογή του»…

Την επισήμανση ότι ο Στάινχαρντ είδε τις αρχαιότητες ως «απλά εμπορεύματα και πράγματα που απλώς έπρεπε να αποκτήσει», κάνει και ο ειδικός πράκτορας Εσωτερικών Υποθέσεων της Νέας Υόρκης Ρίκι Πατέλ τονίζοντας, ότι «δεν σεβάστηκε το γεγονός, ότι αυτοί οι θησαυροί αντιπροσωπεύουν την κληρονομιά των πολιτισμών σε όλο τον κόσμο, από τους οποίους λεηλατήθηκαν, συχνά σε περιόδους διαμάχης και αναταραχής».

Η αποκάλυψη

Σύμφωνα με έγγραφα που κατατέθηκαν στο δικαστήριο, η ποινική έρευνα για τον Στάινχαρντ άρχισε τον Φεβρουάριο του 2017. Ενώ αναζητούσαν ένα αρχαίο κεφάλι ταύρου, που είχε κλαπεί από τον Λίβανο κατά τον εμφύλιο πόλεμο της χώρας διαπιστώθηκε, ότι ο Στάινχαρντ το είχε αγοράσει έναντι πολλών εκατομμυρίων και μάλιστα το είχε δανείσει Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης!

Να σημειωθεί άλλωστε, ότι το ΜΕΤ έχει δώσει το όνομά του σε μία αίθουσα, καθώς είναι χορηγός του. Μήνες μετά την κατάσχεση του αρχαίου το Γραφείο της Εισαγγελίας ανακοίνωσε τη σύσταση της Μονάδας Διακίνησης Αρχαιοτήτων και τον επαναπατρισμό της κεφαλής του ταύρου αλλά και ενός ακόμη μαρμάρινου αγάλματος μόσχου μεγάλης αξίας, επίσης στον Λίβανο.

Από εκεί και μετά το νήμα άρχισε να ξετυλίγεται γρήγορα. Το Γραφείο της Εισαγγελίας πληροφορήθηκε την ύπαρξη και άλλων κλεμμένων αρχαιοτήτων στο διαμέρισμα και στο γραφείο του συλλέκτη και έτσι άρχισε ποινική έρευνα για την απόκτηση, κατοχή και πώληση περισσότερων από 1.000 αρχαιότητες, τουλάχιστον από το 1987.

Οι έρευνες αυτές διεξήχθησαν και στις έντεκα χώρες ενώ εκδόθηκαν και 17 δικαστικά εντάλματα. Τα στοιχεία που προέκυψαν έτσι, ήταν αδιάσειστα. Όπως, ότι οι 171 από τις 180 αρχαιότητες που κατασχέθηκαν, εμφανίζονταν για πρώτη φορά στα χέρια ατόμων που ήταν διακινητές αρχαιοτήτων και μερικοί από αυτούς είχαν καταδικαστεί για παράνομο εμπόριο.

Επίσης οι 101 εμφανίζονταν σε φωτογραφίες, βρώμικες ή και χωρίς συντήρηση. Και οι 100 ήταν καλυμμένες με βρώμικη κρούστα πριν από την αγορά τους από τον Στάινχαρντ. Εξάλλου πολλές είχαν διακινηθεί μετά από εμφύλιες αναταραχές και λεηλασίες.

Η μινωική λάρνακα

Ένα παράδειγμα για τον τρόπο παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων δίνει η μινωική λάρνακα. Ο Στάινχαρντ την αγόρασε από τον γνωστό έμπορο αρχαιοτήτων Εουτζίν Αλεξάντερ μέσω της FAM Services που εδρεύει στις Σεϋχέλλες για 575.000 δολάρια τον Οκτώβριο του 2016.

Ο Αλεξάντερ ζήτησε από τον Στάινχαρντ να πληρώσει το ποσόν μέσω της SATABANK, ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος με έδρα τη Μάλτα, που η λειτουργία του όμως, ανεστάλη αργότερα για ξέπλυμα χρήματος.

Το ίδιο αρχαίο, όμως, έγινε στη συνέχεια και πρωταγωνιστής ενός επεισοδίου με τον Στάινχαρντ, όταν παραπονιόταν σε έναν ειδικό ερευνητή που του ζητούσε την τεκμηρίωση προέλευσης μιας άλλης αρχαιότητας. «Βλέπεις αυτό το κομμάτι;», του είχε πει, δείχνοντας την λάρνακα. «Δεν υπάρχει προέλευση για αυτό. Αν δω ένα κομμάτι και μου αρέσει, τότε το αγοράζω». Η αξία της λάρνακας, όπως ήδη είπαμε, έχει φθάσει σήμερα το ένα εκατομμύριο δολάρια.

Μεταξύ των αρχαιοτήτων που παραδόθηκαν εξάλλου, είναι ένα ακόμη σημαντικό αρχαίο με προέλευση την αρχαία ελληνική πόλη Μύλασα (ή Μίλας σήμερα) στην Τουρκία. Πρόκειται για ένα τελετουργικό σπονδικό αγγείο (ρυτό) του 400 π.Χ. που είχε αγοραστεί από την γκαλερί The Merrin για 2,6 εκατομμύρια δολάρια τον Νοέμβριο του 1991.

Το αγγείο που αποδίδει την κεφαλή ενός ελαφιού εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην διεθνή αγορά μετά από τεράστια λεηλασία που είχε υποστεί η αρχαία πόλη. Ο ασυγκράτητος Στάινχαρντ μάλιστα, που προφανώς πίστευε ότι έχει το ακαταδίωκτο, είχε δανείσει και αυτό το αρχαίο στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ώσπου κατασχέθηκε βέβαια από τον Σάιρους Βανς. Σήμερα το ρυτό με κεφαλή ελαφιού αποτιμάται στα 3,5 εκατομμύρια δολάρια.

Ενδιαφέρον έχει και μία τοιχογραφία από το Ερκουλάνουμ, την πόλη που καταστράφηκε από τον Βεζούβιο μαζί με την Πομπηία. Απεικονίζει τον Ηρακλή βρέφος να στραγγαλίζει το φίδι που είχε στείλει η Ήρα για να τον σκοτώσει και είχε αγοραστεί από έναν καταδικασμένο έμπορο παράνομων αρχαιοτήτων τον Ρόμπερτ Χεκτ για 650.000 δολάρια το 1995.

Αυτή ήταν η πρώτη εμφάνιση του φρέσκο στη διεθνή αγορά τέχνης, εντοπίσθηκε μάλιστα και η επιστολή ενός συνεργάτη του Στάινχαρντ που μιλούσε για το «κιβώτιο που θα σας παραδοθεί άμεσα». Σήμερα η αξία του φρέσκο ανέρχεται στο ένα εκατ. δολάρια.

Διαβάστε επίσης: