Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια: Πρόληψη και αντιμετώπιση

Το 8.5% του πληθυσμού στην Ευρώπη, αλλά και παγκοσμίως, πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη, με το ποσοστό αυτό να αυξάνεται στο 15% στους άνω των 65 ετών. Υπολογίζεται ότι οι πάσχοντες από ΣΔ θα φτάσουν τα 629 εκατομμύρια το 2045.

«Τον οφθαλμό μπορούμε να τον παρομοιάσουμε με τη φωτογραφική μηχανή. Ο κερατοειδής και ο φακός του ματιού αντιστοιχούν στον φακό της φωτογραφικής μηχανής ενώ ο αμφιβληστροειδής αντιστοιχεί στο φιλμ όπου καταγράφονται οι εικόνες. Ο αμφιβληστροειδής περιέχει όλα τα νευρικά κύτταρα και εμβρυολογικά, είναι προέκταση του εγκεφάλου. Είναι ευαίσθητος σε διαταραχές ανατομικές και βιοχημικές και δεν έχει ιδιαίτερες ικανότητες ανάπλασης. Τα νευρικά κύτταρα του αμφιβληστροειδούς συγκεντρώνονται και μέσω του οπτικού νεύρου και της οπτικής οδού καταλήγουν στον ινιακό λοβό του εγκεφάλου. Στον ινιακό λοβό γίνεται η υψηλή διεργασία αναγνώρισης της εικόνας», επισημαίνει η κ. Μάνια Νισκοπούλου PhD, Xειρουργός Οφθαλμίατρος στο Metropolitan General, Ειδικός σε Παθήσεις Ωχράς –Αμφιβληστροειδούς, Εξειδίκευση στο Moorfields Eye Hospital, London, UK, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Υαλοειδούς-Αμφιβληστροειδούς.

Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι η πιο συχνή από τις επιπλοκές του διαβήτη που αφορούν τα μικρά αγγεία. Είναι το κύριο αίτιο μειωμένης όρασης στην παραγωγική ηλικία. Και είναι τόσο πιο συχνή, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, όσο μεγαλύτερη η ηλικία και η διάρκεια της πάθησης ή όσο λιγότερο καλή είναι η ρύθμιση του διαβήτη.

Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι σημαντικός δείκτης της ρύθμισης τους σακχάρου και ο ασθενής πρέπει να βεβαιώνεται ότι ελέγχεται τακτικά από τον θεράποντα ιατρό του. Το 80% των ασθενών με διαβήτη για πάνω από 10 έτη εμφανίζει αλλοιώσεις διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας.

Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια παρουσιάζει διάφορα στάδια. Στα πρώιμα στάδια, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια δεν χρειάζεται αντιμετώπιση. Ωστόσο, όταν ο οφθαλμίατρος εντοπίσει τις αρχικές αλλοιώσεις του διαβήτη στον αμφιβληστροειδή, το επόμενο βήμα είναι να βελτιστοποιηθεί η ρύθμιση της γλυκόζης, η αρτηριακή υπέρταση και η υπερλιπιδαιμία. Στόχος είναι, ελέγχοντας όλες τις παραμέτρους που δημιουργούν παρόμοιες βλάβες στα αγγεία, να μειώσουμε το ρυθμό εξέλιξης των αλλοιώσεων.

Όσο προχωρούν οι αλλοιώσεις μπορεί να δημιουργηθεί οίδημα στην ωχρά κηλίδα, που είναι η υπεύθυνη περιοχή του αμφιβληστροειδούς για την οξεία όραση, δηλαδή το διάβασμα και στο να βλέπουμε τις λεπτομέρειες και τα χρώματα. Το οίδημα, δηλαδή η παρουσία υγρού ανάμεσα στα κύτταρα, οδηγεί σε διαταραχή της όρασης με μείωση της ευκρίνειας, θάμπωμα και παραμόρφωση της εικόνας. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να χρειαστεί έναρξη θεραπείας με ενέσεις μέσα στο βολβό, οι οποίες επιδρώντας στη βιοχημεία της πάθησης οδηγούν στην απορρόφηση του υγρού.

Σε πιο προχωρημένο στάδιο, μπορεί ο αμφιβληστροειδής να παρουσιάζει ισχαιμία, δηλαδή μειωμένη παροχή οξυγόνου σε κάποιες περιοχές λόγω των αλλοιώσεων στα αγγεία.

Στο στάδιο της προ-παραγωγικής, όπως λέγεται, αμφιβληστροειδοπάθειας, εμφανίζονται εν τω βάθει αιμορραγίες και νέα παθολογικά αγγεία που όμως, δεν έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν αιμορραγίες. Στο επόμενο ωστόσο, στάδιο της παραγωγικής αμφιβληστροειδοπάθειας, παράγονται παθολογικά αγγεία, τα οποία είναι ιδιαίτερα εύθρυπτα και μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγία μέσα στο βολβό ακόμα και αποκόλληση αμφιβληστροειδούς όσο οι αλλαγές επιδεινώνονται.

Η όραση μειώνεται αρκετά έως δραματικά ανάλογα με τη βαρύτητα της αιμορραγίας ενώ αντιμετωπίζεται με εκτεταμένο laser στον αμφιβληστροειδή που στόχο έχει να μειώσει τα παθολογικά αγγεία και να σταματήσει τις υποτροπιάζουσες αιμορραγίες. Η αιμορραγία απορροφάται σε διάστημα συνήθως ενός μηνός, εφόσον είναι σχετικά ήπια. Εάν δεν γίνει laser εγκαίρως, μπορεί να υποτροπιάσει. Χειρουργική επέμβαση μπορεί να γίνει εάν οι αιμορραγίες δεν απορροφώνται ή στις περιπτώσεις που οι αλλοιώσεις έχουν οδηγήσει σε αποκόλληση αμφιβληστροειδούς.

Οι περισσότερες από τις δύσκολες περιπτώσεις διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας θα είχαν προβλεφθεί εάν γινόταν συστηματικός οφθαλμολογικός έλεγχος. Σημαντικό είναι να γίνει κατανοητό πως οι αλλοιώσεις που παρουσιάζονται στους οφθαλμούς είναι παρόμοιες με αυτές που παρουσιάζονται σε όργανα τα οποία δεν μπορούν άμεσα να εξετασθούν, όπως η καρδιά, οι νεφροί και ο εγκέφαλος. Επομένως, η εικόνα των ματιών κατευθύνει τους θεράποντες ιατρούς ως προς τη ρύθμιση και αντιμετώπιση του διαβήτη συνολικά.

Σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας αλλά και των περισσότερων Ευρωπαϊκών πρωτοκόλλων, θα πρέπει οι ασθενείς που πάσχουν από διαβήτη να κάνουν πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο κατά τη διάγνωση και μετά ανά έτος σε απουσία αμφιβληστροειδοπάθειας ή σε πολύ ήπια διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Τα διαστήματα πυκνώνουν όσο πιο προχωρημένη είναι η πάθηση, με έλεγχο ανά 3-4 μήνες για τους ασθενείς με προ-παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια. Στους ασθενείς που έχουν αντιμετωπισθεί για την παραγωγική μορφή, η οφθαλμολογική εξέταση θα πρέπει να γίνεται ακόμα και ανά μήνα σε κάποιες περιπτώσεις.

Να επαναλάβουμε ότι ο οφθαλμολογικός έλεγχος μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη ενημερώνοντας τον ασθενή και τον θεράποντα ιατρό για τη γενικότερη πορεία της πάθησης.

Oι οφθαλμολογικές εξετάσεις που πρέπει να γίνονται είναι λήψη της οπτικής οξύτητας, μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης και βυθοσκόπηση. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να λαμβάνονται έγχρωμες φωτογραφίες βυθού που θα χρησιμοποιούνται συγκριτικά ανά εξέταση. Η Οπτική Τομογραφία Συνοχής (OCT) απεικονίζει ακόμα και μη κλινικό οίδημα στην ωχρά κηλίδα και μας κατευθύνει ως προς την εξέλιξη. Σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζεται να γίνει Φλουοραγγειογραφία, ειδική εξέταση με σκιαστικό που απεικονίζει όλες τις περιοχές ισχαιμίας του αμφιβληστροειδούς, την πιθανή ισχαιμία της ωχράς και τα τυχόν παθολογικά νεο-αγγεία.

Όλες οι παραπάνω εξετάσεις βοηθούν στην ακριβή διάγνωση και στη δημιουργία πλάνου αντιμετώπισης των διαβητικών αλλοιώσεων των οφθαλμών.

Σε περιπτώσεις που ο οφθαλμίατρος χρειάζεται να παρέμβει θεραπευτικά, μπορεί κυριολεκτικά να προλάβει μία σοβαρή και μη αναστρέψιμη απώλεια όρασης. Σήμερα, έχουμε στη θεραπευτική μας φαρέτρα τις ενδοϋαλοειδικές ενέσεις οι οποίες μπορεί να βελτιώσουν την όραση και να σταθεροποιήσουν ανατομικά την περιοχή. Υποστηρίζονται από μεγάλο όγκο ερευνητικών εργασιών και χρησιμοποιούνται ευρέως, παγκοσμίως.

Ο τακτικός οφθαλμολογικός έλεγχος με τις συμπληρωματικές εξετάσεις καθώς και η έγκαιρη θεραπευτική αντιμετώπιση μπορούν να βελτιώσουν τις διαβητικές αλλοιώσεις και να δώσουν τη δυνατότητα στους διαβητικούς ασθενείς για μια άριστη ποιότητα όρασης και επομένως, ζωής.

Διαβάστε επίσης:

Σακχαρώδης διαβήτης και καλοκαίρι: Ειδική φροντίδα για τα πόδια

Εντυπωσιακές εξελίξεις στην αντιμετώπιση του Σακχαρώδους Διαβήτη

Αυτοανοσία και Σακχαρώδης Διαβήτης: Πώς συνδέονται