Μαρία Αντουανέτα: Το διαμαντένιο μυστικό που πήρε δάνειο για να το αποκτήσει

Αυτά τα διαμαντένια βραχιόλια μόνον μια βασίλισσα σαν την Μαρία Αντουανέτα θα μπορούσε να τα φορά.

Λάτρης της πολυτέλειας, διάσημη για τις προκλητικές σπατάλες της, ξοδεύοντας ασύστολα τα κρατικά χρήματα για πανάκριβα ρούχα και κοσμήματα, η τελευταία βασίλισσα της Γαλλίας δεν μπορούσε παρά να έχει στην κατοχή της και… διαμαντένια βραχιόλια.

Είναι αυτά που βγαίνουν σε δημοπρασία σε λίγες μέρες στη Γενεύη, ανακαλώντας ξανά το βίο και το τραγικό τέλος της Μαρίας Αντουανέτας και κρύβοντας όμως πίσω τους μια ιδιαίτερη ιστορία. Αυτήν που τα διέσωσε ως σήμερα άθικτα, χωρίς επεμβάσεις, αφαιρέσεις ή προσθήκες, έτσι που όποια γυναίκα γίνει η νέα τους κάτοχος θα ξέρει, ότι περισσότερο από δύο αιώνες πίσω, στόλιζαν τα χέρια μιας βασίλισσας.

Και όχι θεωρητικά αλλά με αποδείξεις. Γιατί σ΄έναν πίνακα του 1785, τέσσερα μόλις χρόνια δηλαδή πριν την Γαλλική Επανάσταση, η Μαρία Αντουανέτα απεικονίζεται να τα φορά σε έναν περίπατο με δύο από τα παιδιά της στο πάρκο του Τριανόν.

Με 112 διαμάντια των 140 έως 150 καρατίων συνολικά, τα δύο βραχιόλια, μήκους 18,7 εκατοστών το καθένα δημοπρατούνται στις 9 Νοεμβρίου στο Geneva Magnificent Jewels από τους Christie’s. Όπως αναφέρει μάλιστα ο οίκος τα βραχιόλια διατίθενται από την ανώνυμη βασιλική οικογένεια που τα έχει σήμερα στην κατοχή της και «τα χρησιμοποιούσε για δεκαετίες».

Όσο για την εκτίμηση κυμαίνεται ανάμεσα σε 2 ως 4 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα (1,89 ως 3,78 εκατομμύρια ευρώ), καθώς όμως η ιστορικότητά τους είναι μεγάλη η τιμή μπορεί να ανεβεί πολύ. Όπως βεβαίως και η καθαρότητα των διαμαντιών, η εξαιρετική κοπή τους αλλά και η άψογη κατάσταση διατήρησής τους.

Η φυγάδευση

Το τελευταίο ήταν αναπόφευκτο αφού αυτά τα εκθαμβωτικά κοσμήματα, φυγαδευμένα από τη Γαλλία κατά τη διάρκεια της Επανάστασης βρίσκονταν κρυμμένα σε ιδιωτική βασιλική συλλογή.

Η εξέλιξη της ιστορίας έχει ως εξής: Τον Ιανουάριο του 1791, λίγο πριν την αποτυχημένη προσπάθεια διαφυγής του βασιλικού ζεύγους από τη Γαλλία, η Μαρία Αντουανέτα θέλησε να διαφυλάξει τα καλύτερα κοσμήματά της από τους επαναστάτες και να τα φυγαδεύσει. Στα απομνημονεύματά της, η Μαντάμ Καμπάν, η πρώτη καμαριέρα της διηγείται, ότι είχε περάσει μια ολόκληρη νύχτα στα ανάκτορα του Κεραμεικού με τη βασίλισσα συσκευάζοντας τα κοσμήματα μέσα σε βαμβάκι πριν τα τοποθετήσουν μέσα σε ξύλινη κασέλα.

Τις ημέρες που ακολούθησαν βρήκε πράγματι τρόπο να τα βγάλει από τη χώρα, στέλνοντας το κουτί στον πρώην αυστριακό πρεσβευτή, κόμη Μερσύ-Αρζαντώ στις Βρυξέλλες, που τότε ήταν υπό αυστριακή κυριαρχία.

Πιστός φίλος της οικογένειας εκείνος φύλαξε το κασελάκι κλειστό και ανέγγιχτο, με την ελπίδα να το επιστρέψει μια μέρα στη νεαρή Γαλλίδα βασίλισσα. Αλλά και η ίδια όμως ήταν τόσο σίγουρη, ότι σύντομα θα αθωωνόταν και θα ήταν ελεύθερη να ανακτήσει τα κοσμήματά της, ώστε παρ’ ότι ήταν φυλακισμένη, παρήγγειλε ακόμη και ένα ρολόι Breguet περιμένοντας τη δίκη της!

Μία επιπλέον τεράστια απόδειξη της πλήρους άγνοιας, που είχε για τον πραγματικό κόσμο και την γενικότερη κατάσταση στη χώρα. Όπως είναι γνωστό όμως, η Μαρία Αντουανέτα δεν θα είχε ποτέ την ευκαιρία να διεκδικήσει ούτε το ρολόι ούτε το κουτί με τα κοσμήματα, αφού στις 16 Οκτωβρίου του 1793 οδηγήθηκε στην γκιλοτίνα.

Το κασελάκι με τα κοσμήματα

Ο κόμης Μερσύ-Αρζαντώ κράτησε ωστόσο την υπόσχεσή του αλλά ένα χρόνο περίπου αργότερα, ο αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Φραγκίσκος Β΄, ανιψιός της βασίλισσας, διέταξε να ανοίξει το σεντούκι και να γίνει απογραφή του περιεχομένου του.

Στο εσωτερικό βρισκόταν η πολυτιμότερη περιουσία της Μαρίας Αντουανέτας, συμπεριλαμβανομένου του ζεύγους βραχιολιών με τα διαμάντια. Ο αριθμός 6 του λεπτομερούς καταλόγου, που συντάχθηκε τότε και φυλάσσεται στα Εθνικά Αρχεία της Αυστρίας, αφορά αυτά τα βραχιόλια τα οποία περιγράφονται με ακρίβεια.

Στη συνέχεια και μόλις το περιεχόμενο του σεντουκιού καταγράφηκε, εστάλη από τις Βρυξέλλες στο αυτοκρατορικό θησαυροφυλάκιο στη Βιέννη, όπου και φυλάχθηκε για τη μοναδική επιζήσασα κληρονόμο της Μαρίας Αντουανέτας, τη Μαρί-Τερέζ Σαρλότ της Γαλλίας (1778 _1851) και μετά το γάμο της, δούκισσα του Ανγκουλέμ.

Ήταν η μεγαλύτερη από τα παιδιά της Μαρίας Αντουανέτας και του Λουδοβίκου XVI, γι΄αυτό αποκαλούνταν Madame Royale ενώ ως κόρη του βασιλιά ήταν μια «fille de France», δηλαδή κόρη της Γαλλίας.

Η κληρονόμος

Η Μαρί- Τερέζ έφθασε στην Αυστρία σε ηλικία 18 ετών και αμέσως, όπως καταγράφεται στις επιστολές, που έστειλε στον ξάδερφό της, αυτοκράτορα Φραγκίσκο Β’ ζήτησε το σεντούκι με τα κοσμήματα, τα οποία και της παραδόθηκαν.

Ένα πορτρέτο της μάλιστα, που φιλοτεχνήθηκε του 1816 από τον ζωγράφο Αντουάν –Ζαν Γκρο την δείχνει να φοράει τα βραχιόλια.

Πέθανε όμως και έτσι άφησε τα κοσμήματά της στα ανίψια της: τον Κόμη του Σαμπόρ (1820-1883), την Κόμισσα του Σαμπόρ (1817-1886) και τη Δούκισσα της Πάρμας (1819-1864).

Η διαδρομή που ακολούθησαν στη συνέχεια και πώς πέρασαν από γενιά σε γενιά δεν είναι απολύτως γνωστή. Κάποια από αυτά τα κοσμήματα όμως, αναφερόμενα ως «Βασιλικά Κοσμήματα από τον οίκο των Βουρβόνων- Πάρμας» βγήκαν σε δημοπρασία το 2018, πάλι στη Γενεύη, αυτή τη φορά από τον οίκο Sotheby’s αποδίδοντας 43 εκατ. δολάρια, αφού ένα και μόνο μενταγιόν με διαμάντια και ένα μεγάλο μαργαριτάρι σε σχήμα αχλαδιού πουλήθηκε 36 εκατομμύρια δολάρια.

Η παραγγελία και το δάνειο

«Τα νέα από το Παρίσι μου λένε, ότι μόλις κάνατε μια αγορά βραχιολιών για 250.000 λίβρες και, ως εκ τούτου, θα έχετε τακτοποιήσει τα οικονομικά σας», γράφει η Μαρία Θηρεσία της Αυστρίας στην κόρη της Μαρία Αντουανέτα στις 2 Σεπτεμβρίου 1776, προσπαθώντας με εύσχημο τρόπο να την νουθετήσει για τις υπερβολικές σπατάλες της, που αποτελούσαν σκάνδαλο.

Η πληροφορία ήταν απολύτως ακριβής. Η Μαρία Αντουανέτα είχε αγοράσει αυτά τα δύο βραχιόλια από τον οίκο κοσμημάτων Boehmer, προμηθευτή της βασιλικής αυλής, χωρίς να ανησυχεί καθόλου για το κόστος τους, που με σημερινή αντιστοιχία υπολογίζεται, ότι ήταν περίπου 4 εκατομμύρια ευρώ.

Κι επειδή δεν διέθετε αρκετό ρευστό ζήτησε από τον σύζυγό της, βασιλιά Λουδοβίκο XVI δάνειο 29.000 λιβρών ως προκαταβολή για τα κοσμήματα ενώ για να καλύψει το υπόλοιπο ποσό αντάλλαξε μερικούς από τους πολύτιμους λίθους της σε πολύ χαμηλή τιμή.

Πρόσφατες πληροφορίες από τον ιστορικό κοσμημάτων Βενσάν Μεϊλάν επιβεβαιώνουν το «δάνειο», καθώς στα προσωπικά έγγραφα του βασιλιά αναφέρεται τον Φεβρουάριο του 1777: «Στη βασίλισσα: προκαταβολή 29.000 λιβρών για τα διαμαντένια βραχιόλια που αγόρασε από τον Boehmer».

Αλλά και ο κόμης Μερσύ-Αρζαντώ επιβεβαιώνει ότι ο οίκος πληρώνονταν εν μέρει σε πολύτιμους λίθους από τη συλλογή της βασίλισσας.

Διαμάντια σαν χάδι

Όσα κοσμήματα επέζησαν από τη Γαλλική Επανάσταση ξεπουλήθηκαν. Μετά την ήττα του Ναπολέοντα Γ’, η νέα κυβέρνηση πρόσφερε τα κοσμήματα του Στέμματος στη διάσημη πώληση του 1887, όπου θησαυροί, όπως μεγάλες τιάρες, κορώνες και άλλα πήγαν στους πλειοδότες, συμπεριλαμβανομένης της Tiffany & Co.

Και δυστυχώς τα περισσότερα από αυτά τα κομμάτια διαλύθηκαν και αναδημιουργήθηκαν σε νέα σχέδια. Κάτι που πληγώνει ακόμη και σήμερα τους Γάλλους, επειδή θεωρείται, ότι αν τα γαλλικά κοσμήματα του στέμματος είχαν επιζήσει θα ήταν πιο πολύτιμα από τα αντίστοιχα του βρετανικού θρόνου, που εκτίθενται στον Πύργο του Λονδίνου.

Όπως λέγεται σήμερα, η συμμετρία και ο κομψός σχεδιασμός των βραχιολιών είναι χαρακτηριστικά της δουλειάς του Σαρλ Ογκύστ Μπεμέρ, του προσωπικού κοσμηματοπώλη της Μαρίας Αντουανέτας.

«Είναι τόσο ελαφριά και τόσο καλοφτιαγμένα που απλά ρέουν στον καρπό σου σαν χάδι», λέει εκπρόσωπος του οίκου δημοπρασιών, προσθέτοντας πως ο παλαιός τρόπος κοπής των διαμαντιών τους προσδίδει μια μοναδική γοητεία που δεν συναντάται πλέον στα μοντέρνα κομμένα διαμάντια.

Αρκεί βεβαίως να μπορεί κάποιος να τα αγοράσει. Και επιπλέον να παραμείνουν σε χέρια συλλεκτών και να μη διαλυθούν…

Διαβάστε επίσης: