Δεν είναι και τόσο συνηθισμένο να βλέπει κανείς στον τίτλο μία έρευνας τη λέξη «μπούρδες» (bullshit). Όταν μάλιστα ο τίτλος της έρευνας είναι «Σχετικά με τη λήψη και τον εντοπισμό ψευτοβαθυστόχαστων μπουρδών», τότε προμηνύεται πολύ ενδιαφέρουσα. Και πράγματι, η σχετική έρευνα του πανεπιστημίου του Waterloo που δημοσιεύθηκε πρόσφατα είναι αρκετά ενδιαφέρουσα, καθώς επιχειρεί να συνδέσει τη νοημοσύνη κάποιου με την ευκολία του να αποδεχθεί «βαθυστόχαστα» τσιτάτα, σαν αυτά που βλέπει κανείς πολύ συχνά να ανεβάζουν φίλοι του στο Facebook με φόντο εκθαμβωτικά ηλιοβασιλέματα ή εμψυχωτικές εικόνες.
Οι ερευνητές έκαναν το εξής: Έδωσαν στα «πειραματόζωα» μία σειρά από κατασκευασμένες ψευδοβαθυστόχαστες ατάκες, οι οποίες περιείχαν λέξεις που εμφανίζονται συχνά σε εμψυχωτικά μηνύματα και new age τσιτάτα, όμως δεν έβγαζαν κανένα νόημα. Γα παράδειγμα: «Το κρυφό μήνυμα μετατρέπει ασύγκριτη αφηρημένη ομορφιά». Πρόκειται για φράσεις που ακούγονται βαρύγδουπες και είναι σωστές συντακτικά, πλην όμως δε βγάζουν κανένα απολύτως νόημα. Οι ερευνητές, λοιπόν, τους ζήτησαν να βαθμολογήσουν τα τσιτάτα αυτά από το 1 ως το 5, με βάση το πόσο βαθύ νόημα έχουν. Περίπου ένας στους τρεις ερωτηθέντες τα βαθμολόγησε με 3 ή παραπάνω.
Κατόπιν, τους έδωσαν έναν συνδυασμό από κατασκευασμένες ατάκες και από tweets του Deepak Chopra, γνωστού για αυτού του είδους τα τσιτάτα. Οι ερευνητές συμπέραναν ότι οι περισσότεροι δεν μπορούσαν να καταλάβουν τη διαφορά.
Οι ερευνητές, εξετάζοντας κατόπιν τις γνωστικές και συλλογιστικές ικανότητές τους, μελέτησαν τους συμμετέχοντες που βαθμολόγησαν τις πραγματικές ατάκες με πολύ υψηλότερη βαθμολογία από τις κατασκευασμένες, και παρατήρησαν ότι οι άνθρωποι αυτοί παρουσίαζαν μεγαλύτερη πιθανότητα να διαθέτουν αναλυτικό τρόπο σκέψης και μία τάση για σκεπτικισμό. Αντιθέτως, εκείνοι που έδιναν υψηλότερες βαθμολογίες στις κατασκευασμένες ατάκες ήταν λιγότερο συλλογιστικοί, είχαν χαμηλότερες γνωστικές ικανότητες και ήταν πιο επιρρεπείς σε μεταφυσικές θεωρίες και θεωρίες συνωμοσίας.
Με τη μελέτη τους, οι ερευνητές θέλουν να ενθαρρύνουν «μία καλύτερη κατανόηση της ψυχολογίας της μπούρδας», και μπορεί πραγματικά το έργο τους να φαίνεται κάπως επιστημονικά «ρηχό», αλλά έχει και βαθύτερες προεκτάσεις. Όπως επισημαίνεται στην έρευνα, «ένα πλεονέκτημα του να κατανοήσουμε καλύτερα το πώς απορρίπτουμε τις μπούρδες των άλλων είναι ότι μπορεί να μας διδάξει πώς να αναγνωρίζουμε περισσότερο τις δικές μας μπούρδες»…
