Διαχρονικό Μουσείο της Σύρου στο Λαζαρέτο

Μπορεί αυτό το κτίριο να γίνει μουσείο; Για το Λαζαρέτο της Σύρου ο λόγος, ένα τεράστιο και εξαιρετικό κτίριο των αρχών του 19^ου αιώνα, το οποίο όμως εδώ και πολλά χρόνια έχει αφεθεί στην καταστροφή και τη λεηλάτηση.

Από τη Σύρο ωστόσο λείπει ένα μεγάλο, διαχρονικό μουσείο, έτσι η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη ζήτησε κατά την επίσκεψή της στο νησί να εξετασθούν όλες οι δυνατότητες ώστε το ιστορικό αυτό μνημείο να μετατραπεί σε μουσειακό και εκθεσιακό χώρο.

Το Λαζαρέτο (ή τα Λαζαρέτα) με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, που οφείλει τον δημιουργό του Βίλχελμ φον Βάιλερ, στον οποίο ανήκει και ο σχεδιασμός του λεγόμενου Κτιρίου Βάιλερ δίπλα στο Μουσείο Ακρόπολης, κατασκευάσθηκε αρχικά ως λοιμοκαθαρτήριο για να λειτουργήσει όμως στη συνέχεια και ως καταφύγιο για τους πρόσφυγες του 1922, ως ψυχιατρικό άσυλο αλλά και ως φυλακή.

Το κτίριο δεσπόζει στον κόλπο της Σύρου ως εκ τούτου η διάσωση και η ανάδειξή του, εκτός από την εξασφάλιση των αναγκαίων χώρων για τις εκθεσιακές και πολιτιστικές ανάγκες του νησιού, θεωρείται ότι θα δώσει μεγάλη αναπτυξιακή ώθηση και σε αυτήν την πλευρά της πόλης. Σήμερα εξάλλου αποτελεί περιουσία του Δημοσίου ενώ από το 1978 ήδη έχει κηρυχθεί ως νεώτερο μνημείο.

Το Λοιμοκαθαρτήριο της Σύρου χτίστηκε το 1839 και εγκαινιάσθηκε τον επόμενο χρόνο. Η ανέγερσή του ικανοποίησε την ανάγκη του νέου ελληνικού κράτους για την αντιμετώπιση επιδημιών και λοιμικών νοσημάτων και ένα από τα μέτρα που λαμβάνονταν τότε ήταν και ο έλεγχος των εισερχομένων στη χώρα. Να σημειωθεί, ότι ο βαυαρός μηχανικός και λοχαγός Βίλχελμ φον Βάιλερ, από τους πρώτους που έφθασαν στην Ελλάδα με τον Όθωνα είχε εκπονήσει και  το σχέδιο πόλεως της Ερμούπολης.

Η βροχή, ο θαλασσινός αέρας και γενικά τα καιρικά φαινόμενα έχουν προκαλέσει μεγάλες βλάβες στο μνημείο, οι περισσότερες όμως φαίνεται ότι προήλθαν από την λεηλάτηση αρχιτεκτονικών αλλά και δομικών στοιχείων του από τον άνθρωπο.

Ήδη από το 1980 ο μεγάλος αρχιτέκτονας και αρχαιολόγος Ιωάννης Τραυλός έγραφε στο βιβλίο του «Ερμούπολη»: «Το καλοκαίρι του 1976 κατέστρεψαν την ωραία τοξοστοιχία στη πρόσοψη του κτιρίου. Μένει κανείς κατάπληκτος, αν αναλογιστεί το μέγεθος της καταστροφής. Αφήρεσαν πάνω από εκατόν πενήντα πέτρες από τα στηθαία, για να τις χρησιμοποιήσουν ως επένδυση του μπετόν – αρμέ στις βεράντες εξοχικής έπαυλης στο Φοίνικα. Το συμφέρον ενός ιδιώτη κατέστρεψε ένα μνημείο, «μαρτύριο» της νεότερης ιστορίας μας»…

Η υπουργός Πολιτισμού πάντως ζήτησε συγκεντρωθούν από την περιφέρεια όλα τα διαθέσιμα στοιχεία που αφορούν στο κτίριο, όπως η ζωγραφική αποτύπωση από τον ίδιο τον Βάιλερ, πρόσφατες αποτυπώσεις και φωτογραφικό υλικό, ενώ ο δήμος θα πρέπει να ετοιμάσει πρόταση αστικής ανάπλασης της περιοχής. Αν όλα πάνε καλά η Σύρος μπορεί να αποκτήσει το μουσείο που της αξίζει.