«Τροχιές μνήμης» της Ελληνικής Επανάστασης – Έκθεση στο Ίδρυμα Κυδωνιέως στην Άνδρο

Ο Θεόφιλος με τη λαϊκή, γεμάτη φέγγος ματιά του ανοίγει το δρόμο αποτυπώνοντας την ελληνική παράδοση πάνω στην οποία στηρίχθηκε η νεώτερη Ελλάδα στα πρώτα χρόνια της ελευθερίας της και οι σύγχρονοι εικαστικοί ακολουθούν, προσεγγίζοντας ο καθένας με τον δικό του τρόπο την Ιστορία.

«Τροχιές μνήμης» είναι ακριβώς ο τίτλος της φετινής έκθεσης του Ιδρύματος Π. & Μ. Κυδωνιέως της Άνδρου, που εγκαινιάζεται στις 31 Ιουλίου και είναι αφιερωμένη στην επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Μια έκθεση, στο πλαίσιο του εικαστικού θεσμού του Ιδρύματος που με την ονομασία «ΠΛΟΕΣ» διοργανώνεται για 27η χρονιά φέτος με την επιμέλεια της ιστορικού τέχνης και Θεωρίας του Πολιτισμού Αθηνάς Σχινά.

Ηρωισμοί και αυτοθυσίες, στερήσεις και ολοκαυτώματα, οδύνες και λαχτάρες, την ανάγκη να απαλλαγεί ο τόπος από μια μακροχρόνια τυραννία που διήρκησε τέσσερεις αιώνες, απαιτώντας ωστόσο μια καθολική υπέρβαση, για την κατάκτηση της πολυπόθητης και χιλιοτραγουδισμένης λευτεριάς σηματοδοτούν την επέτειο αυτή για όλους τους Έλληνες.

Το διάστημα των 200 χρόνων, δεν είναι ούτε μικρό, αλλά ούτε και μεγάλο. Έχουν ωστόσο μεσολαβήσει πολλές άλλες περιπέτειες, όπως και γεγονότα ή αλλαγές τρόπων ζωής διαφόρων ειδών και ποικιλιών, που διαμόρφωσαν νέες νοοτροπίες και αντιλήψεις στις νεώτερες γενιές, εμπλουτίζοντας το συλλογικό ασυνείδητο αλλά και την ατομική συναίσθηση με πολυεπίπεδες μνήμες.

Σ΄όλα αυτά «απαντούν» με τις δημιουργίες τους οι καλλιτέχνες, που έχουν ανταποκριθεί στο κάλεσμα, με την έκθεση ωστόσο να εκκινεί από τον Θεόφιλο Χατζημιχαήλ (1870-1934), τον ζωγράφο, που με τα ελεύθερα και γεμάτα σοφία και γλαφυρότητα έργα του ανακαλεί τις μνήμες των πρώτων μετεπαναστατικών χρόνων ως διαρκή υπενθύμιση της δύναμης του ελληνικού στοιχείου. Το συγκεκριμένο έργο μάλιστα έχει επιλεγεί γιατί δείχνει με εύγλωττο και χαρακτηριστικό τρόπο τις μνήμες που μεταπλάθει ο Θεόφιλος, από την στεριανή κι αγροτική Ελλάδα, συνδυάζοντάς τις με την ζωή στα λιμάνια και στην θάλασσα.

Παίρνοντας τη σκυτάλη οι σύγχρονοι εικαστικοί δημιουργοί, ο Βαγγέλης Τζερμιάς μας αποκαλύπτει μέσα από μια δική του εξπρεσσιονιστική και μνημειακά παρουσιαζόμενη ματιά, έναν διάλογο με εικονιστικά έργα της ιστορίας της τέχνης, τα οποία αφορούν την Επαναστατική περίοδο. Η Χριστίνα Σαραντοπούλου με τα γλυπτά της τονίζει με μινιμαλιστικό κι εννοιολογικό τρόπο, τις επαλληλίες της μνήμης, που αποκαλύπτεται ως πλέγμα μιας σύνθετης «αφήγησης» αποτελούμενης από δακτυλικά αποτυπώματα. Ενώ ο Βασίλης Πέρρος περνά μέσα από τα αλληγορικά του έργα, νοσταλγίες κι οδύνες, μεταβάσεις κι αναχωρήσεις, αλλά κι ελεγειακούς τρόπους, που φανερώνουν εικασίες και λειτουργίες της πιο πρόσφατης μνήμης.

Από την Εθνική Παλιγγενεσία, τους ήρωες, τις θυσίες τους και κυρίως την ακατάβλητη επιθυμία τους για ελευθερία εμπνέεται η Ντιάνα Μπισογιάννη με μια σειρά των υφασμάτινων έργων, που εντάσσονται στην κατηγορία της «μαλακής» γλυπτικής (softsculpture). Την ίδια πηγή έμπνευσης έχει και η Ντέπη Παυλίδου, που με αφαιρετικό και μινιμαλιστικό τρόπο μεταφέρει στα ζωγραφικά της έργα, τα οποία φιλοτεχνεί πάνω σε μεταξωτά υφάσματα, την ατμόσφαιρα του Αγώνα της Ανεξαρτησίας και την σύγχρονη προσέγγιση εκείνης της εποχής.

Φωτογραφίες και βίντεο των εικαστικών του συνθέσεων, που συνοδεύονται κι από ηχητικά στοιχεία χρησιμοποιεί ο Τάκης Ζερδεβάς μεταφέροντας την ελεγειακή αίσθηση μιας αναδίφησης σε πολυώνυμες μνήμες, όπως τις αναψηλαφεί η υπαρξιακή ατομική αγωνία και η ανθρώπινη μοναξιά. Βίντεο προτείνουν και ο Μάκης Φάρος με τη Ζωή Πυρίνη, δημιουργώντας έργο που αφορά τον διάλογο μνήμης και παρόντος, ενσωματώνοντας στα εννοιολογικά του πλαίσια και τον διάλογο αναλογικής και ψηφιακής τεχνολογίας.

Και η εκθεσιακή αφήγηση κλείνει με ένα συλλογικό έργο που υπογράφουν ο Τάκης Ζερδεβάς, ο Μάκης Φάρος, η Ζωή Πυρίνη, η Γιούλα Χατζηγεωργίου και η Γιασεμή Ράπτη παρουσιάζοντας με «βιτριολικό» χιούμορ αλλά και δραματικότητα, τις «τύχες» της μνήμης και την εφήμερη ζωή τους, η οποία μετατρέπεται πολλές φορές από τους επιγόνους σε τελετουργία, επετειακό «συμβάν» και καταναλωτική συνήθεια, που αντικαθρεφτίζει άλλωστε αρκετές από τις πτυχές της εποχής μας.

Info

Ίδρυμα Π. & Μ. Κυδωνιέως της Άνδρου
27οι ΠΛΟΕΣ: «Τροχιές μνήμης»
Διάρκεια:31 Ιουλίου έως 3 Οκτωβρίου

Διαβάστε επίσης:

Πιέρ Ασουλίν: Με τους Έλληνες φοιτητές στα Βραβεία Γκονκούρ Ελλάδος

Εθνική Πινακοθήκη – Νιάρχος: Τα αστέρια Michelin «συναντούν» την υψηλή τέχνη

«Για μια φλόγα που καίει» – Η Θεσσαλονίκη προσμένοντας την ελευθερία