Ο μεγάλος ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος με διορατικότητα έβαλε την γλώσσα στο κέντρο του συνεκτικού πλέγματος που καθορίζει ένα έθνος – απαντώντας έτσι στις ουσιαστικά ρατσιστικές θέσεις του Φαλμάγερ.

Παρά τις αστοχίες του και τους εμφυλίους του, ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας του 1821, βοηθούμενος από τις Μεγάλες Δυνάμεις, αποτέλεσε την πρώτη πετυχημένη απόσχιση από την μονολιθική Οθωμανική Αυτοκρατορία και οδήγησε στην δημιουργία του ελληνικού κράτους, που στεγάζει μέρος του έθνους.

Το κράτος αυτό γιορτάζει σήμερα τα 200 χρόνια ζωής του. Τα εγγενή χαρακτηριστικά που το προσδιόρισαν από την αρχή του αγώνα παραμένουν ζωντανά μέχρι σήμερα. Διότι, παρά το επίτευγμα της επιβίωσης και της ανάπτυξης, παρά τις ήττες και τις νίκες, παρά τις διαδικασίες  συρρίκνωσης και επέκτασης, το κράτος εξακολουθεί να είναι δυσκίνητο και γραφειοκρατικό, ο πολιτικός κόσμος δύσκολα αφουγκράζεται τους πολίτες και η κοινωνία εμφανίζεται διχασμένη.

Ο σπόρος της εμφύλιας διαμάχης δεν χάθηκε το 1830. Αντίθετα, ρίζωσε καλά στο χώμα. Σήμερα κινδυνεύει να εξελιχθεί σε δένδρο ανθισμένο.

Ο συνεκτικός κρίκος που βρίσκεται σε έλλειμμα είναι η αίσθηση της προσωπικής ευθύνης απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.

Σε εποχή πολέμου, οι πολιτικές δυνάμεις συμμαχούν, οι κοινωνίες ανασυντάσσονται και τα κράτη οργανώνονται.

Σε εποχή πανδημίας, όπου ο θάνατος δεν κάνει διακρίσεις, το προσωπικό συμφέρον και ο εγωκεντρισμός επιδεικνύουν ισχυρή ανθεκτικότητα – σε μεγάλο βαθμό καθορίζουν τις εξελίξεις:

-Παρά την συσσώρευση γνώσης και εμπειρίας και μολονότι οι προβλέψεις ήταν σαφείς και ακριβείς, το ΕΣΥ δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις διότι η κορυφή της ηγεσίας του δεν είχε όραμα και θέληση.

-Ο κορωνοϊός θερίζει ζωές αλλά πολλοί θεράποντες ιατροί επιλέγουν να ξεχάσουν τον όρκο του Ιπποκράτη και αρνούνται την βοήθεια τους προς τους συνανθρώπους τους. Δεν έχει σημασίας αν η Πολιτεία τα έκανε θάλασσα ή όχι. Σημασία έχει ότι μπορεί να δοθεί βοήθεια και αυτή δεν δίνεται.

-Ενώ η κοινωνία έχει ανάγκη την καθοδήγηση και επιζητά να βρει ένα αίσθημα ασφάλειας –που μόνο η πολιτική ομόνοια μπορεί να προσφέρει—τα κόμματα αλληλοσπαράσσονται—αναζωπυρώντας τον διχασμό.

-Παρόλου που στην σύγχρονη εποχή οι πολιτικές στηρίζονται στην επιστήμη και στην συγκέντρωση και ανάλυση δεδομένων, με την κοινωνική διάσταση να επηρεάζει την τελική απόφαση, το νοσοκομειακό προσωπικό που είναι και οφείλει να δίνει το παράδειγμα, αμφισβητεί την επιστήμη και συνδικαλίζεται.

-Ενώ είναι πλέον πασίγνωστο ότι οι μάσκες και οι αποστάσεις καταπολεμούν τον ιό, δεκάδες πολιτών επιλέγουν να διαδηλώσουν την αντίθεση τους, αδιαφορώντας για το γεγονός ότι με τις πράξεις τους κυριολεκτικά θανατώνουν συμπολίτες τους.

Το έθνος επιζεί. Η ελληνική γλώσσα έχει ιστορία χιλιάδων ετών και δεν χάνεται. Για το κράτος, αμφιβολίες εκφράζονται.

Χωρίς την αποδοχή της προσωπικής ευθύνης για το συλλογικό καλό, τα κράτη δεν επιζούν. Μετατρέπονται σε θλιβερά αντίγραφα πετυχημένων προτύπων και πορεύονται αναζητώντας λόγο ύπαρξης.

Μισό εκατομμύριο από τα πιο ικανά, έξυπνα και γνωστικά μυαλά του έθνους ουσιαστικά εγκατέλειψαν το κράτος, Δεν τα εκπροσωπούσε πιά, δεν έβλεπαν το μέλλον τους συνυφασμένο με αυτό.

Οι αντιδράσεις του πολιτικού κόσμου και μερίδας της κοινωνίας, κινδυνεύουν να ενθαρρύνουν τα brain drain—κι ας βαυκαλιζόμαστε ότι θα πετύχουμε το brain gain.

Τα 200 χρόνια μπορεί να ενδείκνυνται κατά τα ειωθότα για πανηγύρια και στιγμές εθνικής ανάτασης.

Θα εξυπηρετούσε το έθνος και το κράτος αν αυτά συνοδεύονταν από μία διαδικασία αυτογνωσίας και αυτοκριτικής.