Ο συγγραφέας, Ανδρέας Γιαννόπουλος, δεν είναι θεωρητικός των δημοσίων/εταιρικών υποθέσεων. Έχει «λιώσει τα παπούτσια του» στο πεδίο, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις Βρυξέλλες, αλλά και στο Παρίσι. Αυτή τη βιωματική εμπειρία ετών επιχειρεί να μοιραστεί με τους αναγνώστες σε δύο ευσύνοπτα, αλλά και περιεκτικά, βιβλία: με καθαρό, εύληπτο και κατανοητό τρόπο.

Ο κ. Γιαννόπουλος μίλησε στο mononews.gr για το lobbying και τη συγγραφή.

Πριν από λίγες ημέρες, κυκλοφόρησαν δύο βιβλία σας, «Το Lobbying τις Βρυξέλλες» και «Το Lobbying στην Ελλάδα». Τι ωθεί έναν έμπειρο επαγγελματία να διαβεί αυτό το κατώφλι και να «εκτεθεί» γράφοντας βιβλία για τη δουλειά του και ποιες οι προσδοκίες σας;

Η ομολογημένη προσδοκία μου είναι οι αναγνώστες να βρουν τα βιβλία χρήσιμα, να μάθουν κάτι καινούριο, είτε αυτοί είναι νέοι επαγγελματίες είτε έμπειροι συνάδελφοι είτε απλώς περίεργοι πολίτες.

Η άρρητη, όμως, προσδοκία μου είναι να έχω πείσει στο τέλος και τον πιο επιφυλακτικό αναγνώστη, ότι το lobbying δεν είναι «κακό πράγμα». Ούτε κάτι σκοτεινό ή μυστήριο. Κι ότι είναι ένα επάγγελμα σαν όλα τα άλλα, το οποίο μπορεί να είναι χρήσιμο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Αρκεί να ασκείται με επαγγελματικό τρόπο, με διαφάνεια και ακεραιότητα.

Τι είναι, ακριβώς, το επάγγελμα του lobbying ή, όπως φαίνεται να προτιμάτε, των δημοσίων/εταιρικών υποθέσεων;

Κατ’ αρχάς, το επάγγελμα των δημοσίων/εταιρικών υποθέσεων συνιστά μια επαγγελματική δραστηριότητα σαν οποιαδήποτε άλλη. Και, προφανώς, δεν είναι κάποια «σκοτεινή τέχνη», την οποία μπορούν να ασκήσουν μόνον ορισμένοι μυημένοι. Ούτε, φυσικά, πρόκειται για ενέργειες εξαναγκασμού, διαφθοράς, δωροδοκιών κ.ά. παρανομιών, για να φτάσει κανείς στον σκοπό του. Το lobbying είναι μια πολύ φυσιολογική, ανθρώπινη επιθυμία να περάσει κανείς το μήνυμά του σε άλλους ανθρώπους και, με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο, να τους πείσει να λάβουν υπόψη τη δική του άποψη/θέση. Οι δε επαγγελματίες δημοσίων/εταιρικών υποθέσεων συνεισφέρουν στην ύπαρξη μιας υγιούς δημοκρατικής διαδικασίας, ενεργώντας ως σύνδεσμοι ανάμεσα στην business κοινότητα, την κοινωνία των πολιτών και τους πολιτικούς εταίρους.

Εργαστήκατε ως στέλεχος των εταιρικών ευρωπαϊκών υποθέσεων για λογαριασμό γνωστής πολυεθνικής εταιρείας στις Βρυξέλλες. Ποια είναι η εμπειρία σας έχοντας ασκήσει αυτό το επάγγελμα στην πρωτεύουσα της Ευρώπης;

Ως επαγγελματία, η θητεία μου στις Βρυξέλλες ήταν ένα μεγάλο σχολείο. Δεν προσήλθα βεβαίως στην αρένα «νεόφυτος». Κάτι σκάμπαζα ήδη από τα «δημοκρατικά πεζοδρόμια» της Αθήνας. Η πολιτική, με τις φανερές και κρυφές πτυχές της, δεν μου ήταν άγνωστη υπόθεση. Ωστόσο, εκεί είναι που διδάχθηκα τι σημαίνει να παίζεις στο Champions League. Αφενός, στελέχη, συνάδελφοι, υψηλού επαγγελματισμού και προσόντων και, αφετέρου, μια γραφειοκρατία εξαιρετικής κατάρτισης, που προκαλεί δέος και σε αναγκάζει να πας δυο και τρεις φορές καλά προετοιμασμένος σε μια συνάντηση. Networking στην υψίστη του εκδοχή: Οι μισοί κάνουν lobbying στους άλλους μισούς.

Ποιος ο ρόλος της επικοινωνίας στις δημόσιες/εταιρικές υποθέσεις;

Η επικοινωνία στις δημόσιες/εταιρικές υποθέσεις δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά εργαλείο στο πλαίσιο ενός πλήρους σχεδίου δράσης. Ως κρίσιμο εργαλείο του σχεδίου δράσης, το σχέδιο επικοινωνίας θα πρέπει να εξελίσσεται και αυτό στις δικές του διάφορες φάσεις, εντασσόμενο στις φάσεις, τους στόχους και τη στρατηγική του γενικού σχεδίου δράσης. Και για να είναι ένα πλάνο επικοινωνίας πλήρες και αποτελεσματικό, χρειάζεται ο συντάκτης του να γνωρίζει σε βάθος το επικοινωνιακό τοπίο.

Θα λέγατε ότι υπάρχει κάτι σαν «Βίβλος του lobbying»;

Δεν υπάρχει η απόλυτη Βίβλος του lobbying, με τα «πρέπει και δεν πρέπει». Οι κανόνες προκύπτουν από την τριβή και την εμπειρία. Και προϋποθέτουν πολύ τρέξιμο. Δεν θα προκύψουν ποτέ από το διάβασμα και τη μελέτη στο γραφείο. Είναι περίπου όπως με ένα άθλημα: εάν δεν το ασκείς συστηματικά, δεν αποδίδεις καλά, στην καλύτερη και πιο ανώδυνη περίπτωση, μπορεί όμως και να τραυματιστείς λόγω κακής φυσικής κατάστασης. Και, κατά αντιστοιχία, ένας «τραυματισμός» στο lobbying μπορεί να κοστίσει πολλαπλώς: να επηρεαστεί αρνητικά μια σχέση ή ακόμη και να χαθεί ένας εταίρος. Ακόμη χειρότερα, μπορεί να οδηγήσει σε μια λανθασμένη απόφαση και, εν τέλει, σε πιθανή οικονομική ζημία για την εταιρεία που ένας επαγγελματίας δημοσίων/εταιρικών υποθέσεων εκπροσωπεί.

Πιστεύετε ότι υπάρχει ανάγκη περισσότερης διαφάνειας και δεοντολογίας στον τρόπο που ασκείται το lobbying στην Ελλάδα;

Πολλά δοχεία μελάνης έχουν καταναλωθεί εδώ και χρόνια ως προς την ανάγκη περισσότερης διαφάνειας στη δημόσια ζωή. Το πεδίο στο οποίο, όμως, δεν έχει υπάρξει η παραμικρή πρωτοβουλία της πολιτείας προς την κατεύθυνση της διαφάνειας, είναι οι σχέσεις ανάμεσα στους πολιτικούς και τις ομάδες πίεσης ή συμφερόντων, τα lobbies. Η τελευταία σχετική πρωτοβουλία ανάγεται στη δεκαετία του ’90, όταν ο τότε Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, κ. Απόστολος Κακλαμάνης, απαγόρευσε την κυκλοφορία πολιτών στους χώρους του ισογείου του κτηρίου του Κοινοβουλίου, θέλοντας να θέσει τέλος στις τριτοκοσμικές εικόνες του παρελθόντος με διαφόρους ιδιώτες να πολιορκούν τους βουλευτές με τροπολογίες ανά χείρας. Έκτοτε, δεν υπήρξαν άλλες παρόμοιες ευαισθησίες και πρωτοβουλίες.

Πιστεύω ότι θα ήταν επ’ωφελεία τόσο των επαγγελματιών δημοσίων/εταιρικών υποθέσεων όσο και των πολιτικών, εν τη ευρεία εννοία, και, εν τέλει, της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, να εξεταστεί, και στην Ελλάδα, η θέσπιση ενός Μητρώου Διαφάνειας, όπως αυτό ήδη υπάρχει σε – λίγες, είναι αλήθεια – χώρες στο εξωτερικό. Νομίζω ότι είναι ώριμο να ανοίξει αυτή η συζήτηση και στην Ελλάδα, ακολουθώντας τις καλές πρακτικές, όπως λ.χ. των ευρωπαϊκών θεσμών (Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και, σύντομα, του Συμβουλίου) και προσαρμόζοντάς τες πάντοτε στις όποιες δικές μας ιδιαιτερότητες – αν και δεν βλέπω γιατί να υπάρχουν ιδιαιτερότητες σε αυτά τα θέματα.

Πώς θα μπορούσε συγκεκριμένα να υπηρετηθεί η διαφάνεια, αλλά και να είναι λειτουργικό ένα τέτοιο Μητρώο;

Έχετε δίκιο. Ένα τέτοιο Μητρώο Διαφάνειας θα πρέπει να διασφαλίζει πραγματικά τη διαφάνεια και να είναι λειτουργικό και όχι ένα συνονθύλευμα γραφειοκρατικών διατάξεων και αγκυλώσεων, με μοναδικό στόχο, όπως συμβαίνει συνήθως με ανάλογα νομοθετήματα (π.χ. πόθεν έσχες), να μη δουλεύει τελικά. Αντικείμενό του θα έπρεπε να είναι η καθιέρωση κανόνων διαφάνειας και δεοντολογίας καθόσον αφορά στις σχέσεις με πολιτικούς εταίρους, καθώς και σε συναφή θέματα, όπως π.χ. ο τρόπος απόκτησης και διαχείρισης της πληροφορίας. Και θα πρέπει να απαντά σε βασικά ερωτήματα, όπως ποια συμφέροντα επιδιώκονται, από ποιον και με τι προϋπολογισμό. Αν δε ένας επαγγελματίας δημοσίων/εταιρικών υποθέσεων δεν είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο Διαφάνειας, δεν θα μπορεί να συναντάται με πολιτικούς. Με άλλα λόγια, να ισχύει η αρχή «no registration, no meeting».

*Τα βιβλία «Το Lobbying στις Βρυξέλλες» και «Το Lobbying στην Ελλάδα» εκδόθηκαν από τον εκδοτικό οίκο ΜΕΤΑΜΕΣΟΝΥΚΤΙΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ και διατίθενται σε κεντρικά βιβλιοπωλεία, καθώς και σε διαδικτυακά βιβλιοπωλεία