Ο συντάκτης, chief global strategist της Morgan Stanley Investment Management, είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «Ten Rules of Successful Nations»

Όταν ξέσπασε η πανδημία, το αμερικανικό δολάριο ήταν ισχυρότερο από ποτέ. Παρά τη συζήτηση που είχε ανοίξει για το αν παραπαίει ή όχι η αμερικανική υπεροχή, το δολάριο κυβερνούσε ως μέσο διεκπεραίωσης διεθνών εμπορικών συναλλαγών, ως σημείο αναφοράς για την αξία άλλων νομισμάτων και ως «αποθεματικό νόμισμα» αποταμίευσης για τις περισσότερες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη.

Πριν από τις ΗΠΑ, μόνο πέντε δυνάμεις είχαν το προνόμιο να έχουν «αποθεματικό νόμισμα», αν δούμε τι έχει συμβεί από τα μέσα του 15ου αιώνα και μετά: η Πορτογαλία, μετά η Ισπανία, η Ολλανδία, η Γαλλία και η Βρετανία. Οι βασιλείες αυτές διήρκεσαν κατά μέσο όρο 94 χρόνια. Στις αρχές του 2020, η κυριαρχία του δολαρίου είχε κλείσει ήδη 100 χρόνια. Αυτός θα μπορούσε να είναι ένας λόγος για να αναρωτηθεί κανείς πόσο μπορεί ακόμα να συνεχιστεί. Υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι δεν υπήρχε ένας περιορισμός: η έλλειψη διαδόχου.

Διεκδικητές υπάρχουν. Η Ευρώπη είχε ελπίδες για το ευρώ, που εισήχθη το 1999. Αλλά το ευρώ δεν κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του κόσμου, λόγω αμφιβολιών σχετικά με την αποτελεσματικότητα της πολυκρατικής κυβέρνησης της Ευρωζώνης. Οι φιλοδοξίες της Κίνας για το γιουάν ανακόπηκαν για τον αντίθετο λόγο: λόγω της ανησυχίας για την αυθαιρεσία ενός μονοκομματικού κράτους.

Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι ήταν έτσι πεπεισμένοι ότι, λόγω των lockdown της Covid-19, θα μπορούσαν να τυπώνουν δολάρια σε απεριόριστες ποσότητες χωρίς να υπονομεύσουν το status που έχει ως αποθεματικό νόμισμα, επιτρέποντας στη χώρα να συνεχίσει να έχει μεγάλα ελλείμματα χωρίς εμφανείς συνέπειες. Αναδύεται όμως μια νέα κατηγορία διεκδικητών: τα κρυπτονομίσματα. Λειτουργώντας σε δίκτυα peer-to-peer που δεν ελέγχονται από κανένα κράτος, κρυπτονομίσματα, όπως το bitcoin, διαφημίζονται από τους υποστηρικτές τους ως αποκεντρωμένες, δημοκρατικές εναλλακτικές λύσεις.

Η πανδημία έχει κάνει τις φωνές αυτές να ακούγονται λιγότερο σαν καθαρή ψηφιακή διαφήμιση. Φοβούμενοι ότι οι κεντρικές τράπεζες, με πρώτη την Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ, τη Fed, ευτελίζουν την αξία των νομισμάτων τους, πολλοί άνθρωποι αγοράζουν μαζικά bitcoin. Η τιμή του έχει υπερτετραπλασιαστεί από τον Μάρτιο, κάνοντας το bitcoin μία από τις πιο «καυτές» επενδύσεις του 2020.

Από την κυκλοφορία του ακόμη, το 2009, οι κατασκευαστές του bitcoin φιλοδοξούσαν να το καθιερώσουν ως ένα είδος «ψηφιακού» χρυσού, ένα αξιόπιστο μέσο αποθήκευσης αξίας που προσφέρει ένα ασφαλές καταφύγιο σε ταραχώδεις καιρούς. Οι αμφισβητίες του όμως δεν αισθάνονται και τόσο ασφαλείς με μια επένδυση σε ένα asset που είναι τόσο ασταθές: η τελευταία «φούσκα» του bitcoin έσκασε πριν κάτι λιγότερο από τρία χρόνια και οι ημερήσιες διακυμάνσεις του εξακολουθούν να είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερες από εκείνες του χρυσού.

Οι σκεπτικιστές εκπροσωπούνται ιδιαίτερα καλά μεταξύ εκείνων που δεν μεγάλωσαν με την ψηφιακή τεχνολογία. Οι άνθρωποι αυτοί τείνουν να προτιμούν τον χρυσό, ο οποίος αγοράζεται σαν προστασία έναντι της πτώσης των τυπικών νομισμάτων εκατοντάδες χρόνια τώρα. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι μόνο το 3% των «baby boomers» δήλωσαν ότι έχουν στην κατοχή τους κάποιο κρυπτονόμισμα, σε σύγκριση με το 27% των millennials. Παρ’ όλα αυτά, οι αριθμοί αυτοί αυξάνονται και υπάρχουν λόγοι να πιστεύουμε ότι αυτός ο τελευταίος πυρετός του bitcoin έχει βαθύτερες ρίζες.

Αφενός είναι ότι έρχεται σε ένα σημείο καμπής για το δολάριο. Πέρυσι, αυξανόμενα επί δεκαετίες ολόκληρες, τα χρέη των ΗΠΑ προς τον υπόλοιπο κόσμο ξεπέρασαν το 50% της οικονομικής τους παραγωγής – ένα κατώφλι που συχνά σηματοδοτεί μια επερχόμενη κρίση. Έκτοτε, με την κυβέρνηση να δανείζεται σε μεγάλο βαθμό σε συνθήκες lockdown, οι υποχρεώσεις αυτές έχουν φτάσει στο 67% της παραγωγής, βαθιά στην κόκκινη ζώνη. Η κυριαρχία του δολαρίου είναι πιθανό να τελειώσει όταν ο υπόλοιπος κόσμος αρχίσει να μην είναι και τόσο σίγουρος ότι οι ΗΠΑ μπορούν να συνεχίσουν να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους. Έτσι έπεσαν και στο παρελθόν τα υπόλοιπα κυρίαρχα νομίσματα.

Επιπλέον, οι ΗΠΑ και άλλες μεγάλες κυβερνήσεις δεν δείχνουν και τόσο πρόθυμες να συγκρατήσουν τα αυξανόμενα ελλείμματά τους. Η εκτύπωση χρήματος είναι πιθανό να συνεχιστεί, ακόμη και όταν περάσει η πανδημία. Αξιόπιστο ή μη, το bitcoin θα βγει κερδισμένο από την αύξηση της δυσπιστίας απέναντι στις παραδοσιακές εναλλακτικές λύσεις.

Το bitcoin αρχίζει επίσης να σημειώνει πρόοδο και στη φιλοδοξία του να αντικαταστήσει το δολάριο ως μέσο συναλλαγών. Σήμερα, τα περισσότερα bitcoin φυλάσσονται ως επένδυση, δεν χρησιμοποιούνται για την πληρωμή λογαριασμών, αλλά αυτό αλλάζει. Οι μικρότερες επιχειρήσεις αρχίζουν να χρησιμοποιούν bitcoin στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές τους, ιδίως σε χώρες όπου μπορεί να είναι δύσκολο να βρει κανείς δολάρια (όπως η Νιγηρία) ή όπου το τοπικό νόμισμα είναι ασταθές (Αργεντινή). Και τις τελευταίες εβδομάδες η PayPal και η θυγατρική της, Venmo, άρχισαν να μαζεύουν bitcoin με σκοπό να αρχίσουν να τα δέχονται ως μέσο πληρωμής από το ερχόμενο έτος.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η άνοδος του bitcoin δεν μπορεί να αποδειχθεί φούσκα, αλλά ακόμα κι αν σκάσει, η μαζική στροφή που είδαμε φέτος προς τα κρυπτονομίσματα πρέπει να λειτουργήσει ως προειδοποίηση για τους κρατικούς εκτυπωτές χρήματος παντού, ιδίως στις ΗΠΑ. Μην υποθέτετε ότι τα παραδοσιακά νομίσματά σας είναι το μοναδικό μέσο αποθήκευσης αξίας ή συναλλαγών που θα εμπιστευθούν ποτέ οι άνθρωποι. Οι ειδήμονες της τεχνολογίας δεν θα σταματήσουν πιθανότατα να αναζητούν εναλλακτικές λύσεις μέχρι να βρουν ή να εφεύρουν μία. Και μια παρέμβαση για τη ρύθμιση της εκρηκτικής ανόδου του ψηφιακού νομίσματος, κάτι που ήδη σκέφτονται ορισμένες κυβερνήσεις, το μόνο που θα κάνει θα είναι να επιταχύνει τη λαϊκή αυτή εξέγερση.

Copyright The Financial Times Limited 2020

© 2020 The Financial Times Ltd. All rights reserved.

© The Financial Times Limited 2024. All Rights Reserved. Not to be redistributed, copied or modified in any way.
mononews.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation.