Φέτος το Θέατρο Πορεία του Δημήτρη Τάρλοου γιορτάζει είκοσι χρόνια ζωής και φαίνεται πως ούτε η πανδημία μπορεί να ανακόψει την απρόσκοπτη διαδρομή του. Στην τηλεφωνική συζήτηση με εξαιρετικά συμπυκνωμένο και πλούσιο λόγο, εξήγησε πως η υγειονομική κρίση λειτούργησε τελικά ως εφαλτήριο για περαιτέρω δημιουργία.

Ο σημαντικός θεατράνθρωπος (σκηνοθέτης, ηθοποιός, μεταφραστής) φάνηκε έτοιμος από καιρό να αντιμετωπίσει αυτό το ασύλληπτο γεγονός της ολοκληρωτικής παύσης του θεάτρου. Πράγμα που ουσιαστικά σημαίνει ότι η ιδιωτική αυτή επιχείρηση λειτουργεί ρολόι.

Όπως ήδη έχει σημειωθεί σε αυτές εδώ τις «σελίδες», το Θέατρο Πορεία απάντησε με εντυπωσιακά ρεφλέξ και στην πρώτη περίοδο του εγκλεισμού δημιουργώντας την πρώτη πλατφόρμα ψηφιακών παραστάσεων ζωντανής αναμετάδοσης προτού ακόμη ξεκινήσει ο ολοκληρωτικός κατακλεισμός του διαδικτύου από παραστάσεις και δρώμενα κυρίως εικαστικού χαρακτήρα (μουσική και θέατρο ακολούθησαν με καθυστέρηση). Πιθανόν τότε ούτε το Βασιλικό θέατρο του Λονδίνου δεν είχε ακόμη ορθώσει την ψηφιακή του παρουσία.

«Δεν έχω παρακολουθήσει ακριβώς τις χρονολογίες. Θυμάμαι όμως σίγουρα ότι αντλήσαμε έμπνευση από διεθνή θέατρα στην Αγγλία και τη Γερμανία και απαντήσαμε με εμπεριστατωμένο τρόπο με την ιδέα να δείχνουμε μία διαφορετική παράσταση κάθε είκοσι τέσσερις ώρες», διαπιστώνει ο Δημήτρης Τάρλοου.

Νέα τέχνη

Η πρωτοβουλία του γνώρισε ανέλπιστη επιτυχία. «Δημιουργήσε κυλιόμενο ενδιαφέρον, συνεχώς αυξανόμενο κοινό και τελικά οδήγησε σε νέο ρεύμα και σκέψεις γύρω από τη θεατρική συνθήκη. Αυτήν την προσπάθεια τελικά ακολούθησαν και μεγάλοι θεατρικοί οργανισμοί όπως πρόσφατα το Εθνικό Θέατρο, που πραγματοποιεί την πρώτη του ψηφιακή πρεμιέρα το ερχόμενο Σάββατο». Το Θέατρο Πορεία θεωρείται επίσης «μεγάλο» αλλά λόγω της πρωτοπορίας, της αιχμής, της ευελιξίας και της διαχρονικής εμμονής του στην καλλιτεχνικότητα.

Και εν προκειμένω, με την πολιτική των κινηματογραφημένων προβολών, θεμελιώνει ουσιαστικά μία νεοφυή θεατρική οντότητα, που δεν πρόκειται να καταργηθεί με το πέρας της υγεινομικής κρίσης. Θα λειτουργεί σταθερά, παράλληλα και ισότιμα με το ζωντανό θέατρο.

Ήδη με το πρώτο κύμα ψηφιοποιημένων παραστάσεων, εκδηλώθηκε ζωντανός διάλογος και σημειώθηκε από διάφορους ειδικούς ότι «αναδύεται μία νέα τέχνη». Έτσι, «όταν επανακάμψει το θέατρο θα μπορεί να χρησιμοποιεί και τους δύο τρόπους» διευρύνοντας κατά συνέπεια ραγδαία και το εύρος της απήχησής του. Οι παραστάσεις θα φτάνουν πλέον σε νέες κοινωνικές μερίδες, στα απόμακρα νησιά και τις ορεινές περιοχές, στους ομογενείς και στους διπλωμάτες αφού προγραμματίζονται πλέον και υπότιτλοι.

Όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Τάρλοου, ο τηλεσκηνοθέτης Παύλος Κερασίδης με τον οποιο συνεργάζεται έχει τοποθετήσει έξι κάμερες στο χώρο και βρίσκεται κάθε μέρα στις πρόβες για τις δικές του δοκιμές. Δεν λειτουργεί διεκπεραιωτικά, «ομολογώ ότι έχω εντυπωσιαστεί από το πάθος με το οποίο προσπαθεί να επικοινωνήσει τη δουλειά μας με τρόπο που να μας αφορά όλους».

Η ψηφιακή πλατφόρμα του Θεάτρου Πορεία ανεβάζει κινηματογραφημένες προβολές σημαντικών παραστάσεων ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου. Την προηγούμενη Κυριακή (15/11) παρουσιάστηκε σε live streaming το εντυπωσιακό This is not Romeo and Juliet που παίζει με το σεξπιρικό αρχέτυπο του απόλυτου έρωτα. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο ηθοποιός Αργύρης Πανταζάρας (Βραβείο Χορν 2016, Κόκκινο ποτάμι Open tv) με τον ίδιο στον κεντρικό ρόλο στο πλευρό της Έλλης Τρίγκου (Άγριες Μέλισσες). Άραγε θα επανέλθει στις μικρές οθόνες των υπολογιστών; Ως ψηφιακή παράσταση πάντως πέτυχε.

Κόρα Καρβούνη στην Ευριδίκη (Πάτροκλος Σκαφίδας για το Θέατρο Πορεία)

Αφοσίωση και αγάπη

Την ερχόμενη Κυριακή στην πλατφόρμα ζωντανής αναμετάδοσης του Θεάτρου Πορεία παρουσιάζεται η πολυαναμενόμενη Ευρυδίκη της υποψήφιας για Πούλιτζερ Σάρα Ρουλ (Sarah Ruhl) σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου και τη σταθερά καθηλωτική Κόρα Καρβούνη στον ομώνυμο ρόλο. Πλαισώνεται από  αξιοσημείωτο θίασο με τον Γιάννη Νταλιάνη στο ρόλο του πατέρα της και τον Λαέρτη Μαλκότση στο ρόλο του Ορφέα.

Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η Ευρυδίκη (2003) της Ρουλ ανήκει στο genre των (υπόγειων, underground) μιούζικαλ. Και οπωσδήποτε η πρωτότυπη μουσική της μουσικοσυνθέτριας Κατερίνας Πολέμη (τακτικά γράφει για το θέατρο έχοντας ουσιαστικά εδραιώσει την ειδικότητά της), που ακούγεται ζωντανά επί σκηνής προσφέρει στο θέαμα επιπρόσθετη ατμόσφαιρα.

Στην πραγματικότητα όμως η Σάρα Ρουλ παραμένει ακατάταχτη. Τα θεατρικά της έργα (Η Ευρυδίκη και το Καθαρό δωμάτιο ανάμεσα στα πιο χαρακτηριστικά της) μοιάζουν να ξεπηδούν έξω από το κείμενό τους σε μία δική τους χορογραφία, ζωντανεύοντας έναν ιδιότυπο παλμό από παύσεις και κατευθύνσεις που ξεπερνούν τα είδη και μεταδίδουν κάτι πολύ πιο άμεσο και ζωντανό από ό,τι συνήθως επιτρέπουν οι κλασικές θεατρικές φόρμες.

Η Σάρα Ρουλ

Η πολυβραβευμένη αμερικανή συγγραφέας που πάσχει από την ιδιαίτερη νευρολογική ασθένεια παράλυση Μπελ (Bell’s Palsy, έχει παραλύσει στην αριστερή πλευρά του προσώπου της) μεταπλάθει τον πασίγνωστο μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης. Συνθέτει τη δική της αλληγορία αιώνιας αγάπης για να ψηλαφίσει τα λεπτά όρια ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο.

Η Ευρυδίκη επιστρέφει ύστερα από οχτώ χρόνια, όταν είχε πρωτοπαρουσιαστεί στο Θέατρο Πορεία εν μέρει με τον ίδιο θίασο. Βρίσκεται τώρα στις τελικές δοκιμές. «Ακούγεται διαφορετικά στην παρούσα συνθήκη. Διαδραματίζεται στον κάτω κόσμο όπου απαγορεύονται οι επαφές και τα συναισθήματα ενώ η παράσταση υπενθυμίζει ότι η ζωντανή σχέση με την τέχνη παραμένει ιαματική και θεραπευτική. Θεματικά λοιπόν το έργο ταιριάζει με την εποχή παρότι δεν έγινε επί τούτου, το είχα διαλέξει από πριν. Και με συγκινεί η αφοσίωση και η αγάπη των ηθοποιών για το έργο το οποίο ήθελαν πολύ και χάρισαν ώριμες και βαθιές ερμηνείες», καταλήγει ο σκηνοθέτης.

Το πρόγραμμα θα καλύψει το μήνα Νοέμβριο ενώ όσον αφορά τον Δεκέμβριο, όλα θα εξαρτηθούν από τις εξελίξεις στην υγειονομική κρίση. Οι συγκεκριμένες ψηφιακές παραστάσεις καθώς και δύο επιπλέον που επίσης θα προβληθούν τις προσεχείς Κυριακές, συγκαταλέγονται στο ήδη προγραμματισμένο ρεπερτόριο παραστάσεων του θεάτρου.

Θα συμπεριληφθούν και «παλιότερες εξαιρετικές παραστάσεις άλλων σχημάτων, απροσδόκητες αλλά και ερεθιστικές, που σκοπό έχουν να κρατήσουν θερμή την επαφή του κοινού με το θέαμα ποιότητας, τους καλλιτέχνες ενεργούς και το θέατρο Πορεία δραστήριο και δημιουργικό σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο», σημειώνει ο Δημήτρης Τάρλοου.

Γενναιότητα 

Και συνεχίζει: «Δεν χωράει αμφιβολία ότι ζούμε τον πιο δύσκολο χειμώνα των τελευταίων δεκαετιών». Υπενθυμίζει επιπλέον ότι «η συνθήκη αυτή αποδεικνύεται ιδιαίτερα δύσκολη για τους ηθοποιούς διότι το θέατρο παραμένει σύμφυτο με την επαφή, είναι το επάγγελμα της επαφής. Άρα οι ηθοποιοί εργάζονται σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες και ωστόσο στις πρόβες παραμένουν ιδιαίτερα προσεκτικοί και γενναίοι».

Η γενναιότητά τους έγκειται στον τρόπο με τον οποίο ξεπερνούν τις δυσκολίες που επιβάλλει η υγειονομική κρίση. Αυτή τη στιγμή για παράδειγμα ο Δημήτρης Τάρλοου ετοιμάζει έναν μεγάλο θίασο για την παράσταση Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου (από την τριλογία του Μ. Καραγάτση) που καλώς εχόντων των πραγμάτων ανεβάζει στο Εθνικό Θέατρο στις 28 Ιανουαρίου.

«Δώδεκα τραπέζια σε απόσταση το ένα από το άλλο και οι ηθοποιοί με μάσκες να διαβάζουν το έργο ο ένας εδώ, ο άλλος εκεί… Αλλά διακρίνω την τεράστια επιθυμία για το επάγγελμά τους. Ήταν γενναίοι επίσης διότι και τον Οκτώβριο που ανοιξαμε για λίγο τηρώντας όλους τους κανονισμούς ασφάλειας, εκείνοι εργάστηκαν ενώ υπήρχε πάντα ο κίνδυνος να εμφανιστεί κρούσμα στο θίασο».

Και ύστερα επισημαίνει κάτι που αρκετοί θεατρόφιλοι ενδόμυχα πιστεύουν: Ότι το θέατρο όχι μόνο θα επιβιώσει αλλά «μόλις υποχωρήσει η κρίση, θα επανακάμψει και το κοινό θα επανέλθει δριμύτερο, με διπλάσια επιθυμία».

Η παράσταση στο Εθνικό στην κεντρική σκηνή Rex προέκυψε ύστερα από πρόταση του καλλιτεχνικού διευθυντή Δημήτρη Λιγνάδη, έτσι ώστε να συμπίπτει και με την επετειακή παράσταση για τα διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση.

Δημήτρης Τάρλοου με τη μητέρα του Μαρίνα Καραγάτση

Η τριλογία του Καραγάτση που στη συνέχεια του Κοτζάμπαση περιλαμβάνει το Αίμα χαμένο και κερδισμένο και Τα στερνά του Μίχαλου είχε εξηγηθεί από τον ίδιο το συγγραφέα ως «βιολογική και κοινωνική ιστορία μιας αστικής ελληνικής οικογένειας από το 1821 ώς σήμερα, τοποθετημένη εξελικτικά μέσα στην κοινωνική, εθνική, πολιτιστική, πνευματική ιστορία του τόπου μας μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα». Ταυτόχρονα όμως παραμένει έντονα ερωτικό αποτυπώνοντας (ακόμη μία φορά) τη σφοδρότητα του σεξουαλικού ενστίκτου, την επιρροή του στη διάπλαση του ανθρώπινου χαρακτήρα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κορυφαίος ίσως πεζογράφος της γενιάς του τριάντα ήταν παππούς του Δημήτρη Τάρλοου. Η πλοκή και ο κεντρικός χαρακτήρας του συγκεκριμένου έργου του βασίζεται πάνω σε ιστορικά γεγονότα και τον πραγματικό χαρακτήρα της Επανάστασης του ’21 Μήτρο Ροδόπουλο, προπάππο του Δημήτρη Ροδόπουλου όπως ονομαζόταν κανονικά ο Καραγάτσης. Αντλεί δηλαδή έμπνευση από αληθινό πρόγονο του Τάρλοου.

Ένα πρόσωπο με διαυρωμένο ηθικό υπόβαθρο που «για να σώσει το τομάρι του εξομόλησε, αλλαξοπίστησε, πήγε με την πλευρά των Τούρκων. Και τελικά έγινε ήρωας κατά λάθος. Μόλις αντίκρισε τους Τούρκους πάγωσε και από φόβο άρχισε να τους κόβει τα κεφάλια. Πρόκειται για κωμικοτραγική φιγούρα σε ένα πολύ δραματικό και ταυτόχρονα ερωτικό έργο με το τρίγωνο που δημιουργείται ανάμεσα στον Μήτρο και δύο γυναίκες» εξηγεί ο ίδιος.

Η παράσταση στο Εθνικό αποτελείται από εντυπωσιακό θίασο δεκατεσσάρων ηθοποιών και πλαισιώνεται από τη μουσική σύνθεση του Άγγελου Τριανταφύλλου. Εάν δεν παρουσιαστεί στο φυσικό της χώρο στο θέατρο Rex, τίποτα δεν αποκλείει τη ζωντανή ψηφιακή της προβολή.

«Όλη αυτή η ιστορία έχει προσφέρει εφαλτήριο για εξέλιξη, για μεγάλωμα και για περαιτέρω εκπαιδευτική δράση η οποία έχει ήδη ξεκινήσει». Αναφέρεται στην αξιόλογη και πρωτότυπη Σχολή Πυροδότησης θεατρικής γραφής του Θεάτρου Πορεία, που δημιουργήθηκε πέρυσι σε συνεργασία με τους συγγραφείς Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη και Θανάση Τριαρίδη (ο οποίος υπογράφει και τη διασκευή του Κοτζάμπαση).

Από τα εν λόγω σεμινάρια έχουν προκύψει αξιόλογα έργα, δύο από τα οποία ο Τάρλοου προγραμματίζει για την ερχόμενη άνοιξη στο Θέατρο Πορεία. Εγκαινιάζουν μάλιστα τον νέο κύκλο του Θεάτρου Πορεία με τίτλο Νέο Αίμα.

Το πρώτο έργο τιτλοφορείται Νιχιάνγκ και έχει συγγραφέα τη δεκαννιάχρονη πρωτοετή φοιτήτρια της θεατρολογίας Ευαγγελία Γατσωτή από τη Νάξο (θα το σκηνοθετήσει ο ίδιος). Πρόκειται για θρίλερ που περιστρέφεται γύρω από τη σχέση μίας μανικιουρίστας με την πελάτισσά της και έτσι ο τίτλος του έργου αποτελεί λογοπαίχνιο. Ενώ δημιουργεί συνήχηση με τη λέξη νύχια, στα κινέζικα σημαίνει Μεγάλος Αδελφός. Στοιχείο αρκετό για να εξάψει τη φαντασία του κοινού. Παίζουν οι εξαιρετικές Αλεξία Καλτσίκη και  Θάλεια Σταματέλου.

Το δεύτερο έργο υπογράφει η νεαρή Ανθή Τσιρούκη και μοιάζει εξίσου επίκαιρο -σαν ανατριχιαστική ανατομία της σύγχρονης πραγματικότητας. Τιτλοφορείται Λέιμπορ (Labour) που στα αγγλικά σημαίνει τοκετός ή έργο (κατασκευής). Ακόμη ένα σκωπτικό λογοπαίχνιο: Αυτή η διττή έννοια αποκαλύπτει ξανά κάτι ζοφερό και τραγικά αληθινό για τις «φρανκεστάιν κοινωνίες μας». Δύο πλαστικοί χειρούργοι περιθάλπουν έναν νεαρό και αλλάζουν τελείως τη φυσιογνωμία του ώστε να μοιάζει στους ίδιους, αφού δεν έχουν παιδιά. Πρωταγωνιστεί ο Στέλιος Μάινας ενώ σκηνοθετεί η ανερχόμενη Έμιλυ Λουΐζου που πρόσφατα επέστρεψε από σχετικές σπουδές στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου UCL. Προηγουμένως έχει συντελέσει ως βοηθός σε παραστάσεις του Λιβαθινού και του Χουβαρδά.

Εάν δεν παρουσιαστούν ζωντανά τότε σίγουρα θα προβληθούν ψηφιακά πράγμα που μετά την επιχορήγηση από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης αποτελεί «υποχρέωσή μας», όπως διευκρινίζει ο Δημήτρης Τάρλοου.

Σύντομη αναδρομή 

Το Θέατρο Πορεία στεγάζει από το 2000 την εταιρεία θεάτρου Δόλιχος, που συστάθηκε τον Ιούνιο του 1998 με πρωτοβουλία του Δημήτρη Τάρλοου. Αγόρασε το κτίριο στην οδό Τρικόρφων, κάθετα της 3ης Σεπτεμβρίου και με τη συμβολή των αρχιτεκτόνων Αντώνη Νουκάκη και Μπούκης Μπαμπάλου δημιούργησε στη θέση του ένα σύγχρονο θέατρο.

Η ιδιαίτερη θεατρική αισθητική και φιλοσοφία του εδραιώθηκε από νωρίς. Κλασικά έργα της διεθνούς δραματουργίας σε πρωτοποριακές διασκευές (Φρεναπάτη βασισμένη στην L’ Illusion comique του Πιέρ Κορνέιγ ή Μιράντα πάνω στην Τρικυμία του Σέξπιρ). Και μεγάλα δείγματα του ελληνικού θεάτρου στη γλώσσα του σήμερα (όπως για παράδειγμα το Δάφνις και Χλόη του Λόγγου που ακολουθεί τα ίχνη του απόλυτου έρωτα). Διαφορετικές σχολές σκηνοθεσίας έχουν φιλοξενηθεί στη σκηνή του Πορεία με σκηνοθέτες που έχουν ξεχωρίσει με το προσωπικό τους ιδίωμα (Στάθης Λιβαθινός, Γιάννης Χουβαρδάς, Δημήτρης Καραντζάς μεταξύ πολλών άλλων Ελλήνων και ξένων).

Ο ίδιος επιμένει να υπογραμμίζει ότι το θέατρο αποτελεί λιμένι ψυχικής καταφυγής και ανάτασης. Τα έργα που υπογράφει ως σκηνοθέτης διακρίνονται από τη σχεδόν μανιακή προσοχή του στη λεπτομέρεια αλλά και από τη διαφορά πνευματικής φιλοδοξίας. Με τα πρώτα δεδομένα κερδίζει το μέσο θεατή. Με το συνδυασμό τους, τον διανοούμενο. Ο Δημήτρης Τάρλοου καταγράφει μία ιδιαίτερα πολυσήμαντη πορεία στο ελληνικό θέατρο, μοιάζει περίπου σαν μοναχικός σταυροφόρος. Το έργο του αποκαλύπτει μία υψηλή καλλιτεχνική και ηθική συνείδηση που συνδιαλέγεται γόνιμα με το σύγχρονο κόσμο.

Πληροφορίες:
Η Ευρυδίκη σε ζωντανή αναμετάδοση Live Streaming από τον ιστιότοπο του Θεάτρου Πορεία
https://poreiatheatre.com/
Την Κυριακή 22 Νοεμβρίου, στις 21:00.