Αλλαγές στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού περιλαμβάνει το τελικό νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή.

Η βασικότερη αλλαγή είναι η εξαίρεση των συνεπών δανειοληπτών από τη δυνατότητα υποβολής αίτησης για τη ρύθμιση των χρεών τους μέσω της εξωδικαστικής διαδικασίας.

Η δυνατότητα αυτή, με βάση το τελικό κείμενο του νομοσχεδίου, προβλέπεται μόνο εάν έχει επιδεινωθεί η οικονομική κατάσταση των οφειλετών λόγω μείωσης του μισθού τους ή μέσω αύξησης των οικογενειακών τους δαπανών, σε ποσοστό τουλάχιστον 20%.

Την εν λόγω πρόβλεψη είχε εισηγηθεί το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ενώ απηχεί και τις απόψεις των τραπεζών, προκειμένου να γίνει αποτελεσματικότερη η διαδικασία της εξωδικαστικής ρύθμισης χρεών και καθιστά αυστηρότερο πλέον το καθεστώς.

Σημειώνεται ότι στην εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών μπορεί να ενταχθεί ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο εφόσον οι οφειλές του υπερβαίνουν τις 10.000 ευρώ και εφόσον το χρέος του δεν είναι συγκεντρωμένο σε ποσοστό 90% σε ένα μόνο φορέα.

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών αποτελεί μια αυτοματοποιημένη διαδικασία για τη ρύθμιση των οφειλών ενός φυσικού ή νομικού προσώπου και αποσκοπεί στο να προλάβει ή να αποτρέψει την πτώχευση ή ακόμα και την οικονομική αδυναμία ή την υπερχρέωση του δανειολήπτη.

Πρόκειται για διαδικασία που διεξάγεται εκτός δικαστηρίων στο πλαίσιο διαπραγμάτευσης του οφειλέτη με τους πιστωτές του,  που μπορεί να είναι τράπεζες, το δημόσιο και οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης. Στο πλαίσιο της ρύθμισης των χρεών, το δημόσιο και οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης μπορούν να διαγράψουν τμήμα της οφειλής, είτε πρόκειται για πρόστιμα και προσαυξήσεις είτε πρόκειται ακόμη και για κεφάλαιο, δηλαδή βασική οφειλή. Ο νόμος δίνει τη δυνατότητα  ρύθμισης των χρεών προς το Δημόσιο σε έως και 240 δόσεις –από 120 που ισχύει σήμερα–  με την προϋπόθεση ότι τα χρέη προς το δημόσιο δεν υπερβαίνουν το 1,5 εκατ. ευρώ.

Ο μηχανισμός εκκινεί με αίτηση του οφειλέτη ή μετά από πρόσκληση των πιστωτών. Η αίτηση υποβάλλεται ηλεκτρονικά στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους και σε αυτή ο δανειολήπτης «αποκαλύπτει» το σύνολο των εισοδηματικών και περιουσιακών του στοιχείων, μέσω της άρσης του φορολογικού και τραπεζικού απορρήτου.

Πρόσθετη ασφαλιστική δικλείδα είναι ότι εκτός από την πλήρη περιγραφή της οικονομικής του κατάστασης, ο οφειλέτης θα πρέπει να δηλώσει και κάθε μεταβίβαση ή επιβάρυνση περιουσιακού του στοιχείου κατά την τελευταία πενταετία. Οι πιστωτές δηλαδή οι τράπεζες, καταθέτουν προς τον οφειλέτη πρόταση ρύθμισης και εφόσον η πρόταση γίνει αποδεκτή από τον οφειλέτη και την πλειοψηφία των πιστωτών, υπογράφεται σύμβαση αναδιάρθρωση. Η διαδικασία θα πρέπει να ολοκληρωθεί εντός αυστηρής προθεσμίας δύο μηνών από την ημέρα υποβολής της αίτησης, αλλιώς θεωρείται άκαρπη.

Ο οφειλέτης χάνει τη ρύθμιση που συμφώνησε με τις τράπεζες ή το δημόσιο εφόσον καταστεί υπερήμερος σε ότι αφορά τις δόσεις που πρέπει να καταβάλλει, με συνέπεια το συνολικό ύψος του ποσού σε καθυστέρηση να υπερβαίνει αθροιστικά, είτε τη αξία τριών δόσεων, είτε την αξία τουλάχιστον του 3% του οφειλόμενου ποσού.

Η ρύθμιση των χρεών μέσω της εξωδικαστικής διαδικασίας μπορεί να συνοδευτεί με επιδότηση από την πλευρά του δημοσίου εφόσον ο οφειλέτης ρυθμίσει και δάνειο που έχει υποθήκη στην πρώτη του κατοικία.

Η επιδότηση δίνεται για 5 χρόνια και προϋποθέτει:

• το σύνολο των οφειλών προς το δημόσιο και τις τράπεζες να είναι τουλάχιστον 20.000 ευρώ

• το υπόλοιπο της οφειλής από το δάνειο με υποθήκη την πρώτη κατοικία να μην υπερβαίνει τις 135.000  ευρώ, ποσό που προσαυξάνεται κατά 20.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος και με ανώτατο όριο τις 215.000 ευρώ ανά πιστωτή

• το δάνειο να μην έχει καταγγελθεί πέραν του χρονικού διαστήματος του ενός έτους από την υποβολή της αίτησης

• να έχει επέλθει μείωση του οικογενειακού εισοδήματος του νοικοκυριού στο μικτό μισθό τους από 20% έως 30% όταν πρόκειται για εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα ή 30% τουλάχιστον εάν πρόκειται για ελεύθερους επαγγελματίες ή φυσικά πρόσωπα που ασκούν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα.

Το μέγιστο ποσό της επιδότησης ορίζεται στα 70 ευρώ το μήνα, ποσό που προσαυξάνεται κατά 35 ευρώ για κάθε επιπλέον μέρος του νοικοκυριού και με ανώτατο όριο τα 210 ευρώ. Η επιδότηση της δόσης κλιμακώνεται ανάλογα με το κατά πόσο το δάνειο είναι ληξιπρόθεσμο.

Συγκεκριμένα το ποσοστό της επιδότησης διαμορφώνεται στο 80% της μηνιαίας δόσης εάν πρόκειται για δάνειο που παρουσιάζει καθυστέρηση έως 90 ημέρες, μειώνεται στο 60% για δάνειο σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών και καταλήγει στο 40% εάν πρόκειται για δάνειο που έχει καταγγελθεί κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης.

Σε περίπτωση που ο δανειολήπτης αθετήσει τη ρύθμιση υποχρεούται σε επιστροφή της δόσης που έλαβε από το δημόσιο.