Ο Αλέκος Φασιανός στο Παρίσι συνομιλεί με τον περίφημο Ιβ Ναβάρ

Ο έλληνας ζωγράφος πετάει στο Παρίσι για την έκθεση Ο Yves Navarre συνομιλεί με τον Αλέκο Φασιανό.

«Το μυστήριο της τέχνης συνίσταται στο ότι κάνει τον κόσμο να μοιάζει δίκαιος ενώ παραμένει ψευδής», είχε παρατηρήσει ο περίφημος γάλλος συγγραφέας. Και ο πολύς Φασιανός (Αθήνα, 1935), μοιάζει να το κατάφερε: Με την πληρότητα των καμπυλόγραμμων μορφών του, τον ερωτισμό και την αγνότητά τους, σε συνδυασμό με την περίεργη μαγεία που επιβάλλει το υποβλητικό τους χρώμα, έδωσε εξαρχής στα πιο καθημερινά θέματα διάσταση εξωπραγματική και ποιητική. Ένα γοητευτικό παραξένισμα.

Στον εκθεσιακό χώρο Élysée Saint-Honoré σε συνεργασία με την Ένωση των φίλων του Ιβ Ναβάρ (Les Amis d’Yves Navarre), θα παρουσιαστούν γράμματα, φωτογραφίες, εικονογραφήσεις πολυάριθμων συγγραμμάτων, έργα και σκίτσα μεταξύ πολλών άλλων αρχείων που χαρτογραφούν τη μακροχρόνια συνεργασία και φιλία των δύο ανδρών από τη δεκαετία του 1960 έως το θάνατο του Ιβ Ναβάρ το 1994. Παράλληλα, οι επισκέπτες θα θαυμάσουν ειδικά επιμελημένη για την έκθεση συλλογή έργων τέχνης του Αλέκου Φασιανού.

Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η έκθεση παρουσιάζει «δοκίμια», σκέψεις και σχέδια των δύο σπουδαίων δημιουργών στην προσπάθειά της να αποτυπώσει τον τρόπο που η όσμωση ανάμεσα σε καλλιτέχνες λειτουργεί ως κινητήριος μοχλός ανάπτυξης και περαιτέρω δημιουργικής ωρίμανσης.

Ο Αλέκος Φασιανός διακρίθηκε ως οντότητα καθολικά καλλιτεχνική και πνευματώδης: Όλες οι τέχνες, οι σύγχρονες τάσεις αλλά και οι πιο κλασικές γραμμές (ακόμη και οι βυζαντινές…), εμφιλοχώρησαν και ζυμώθηκαν στη δημιουργική του παρακαταθήκη. Για να μετουσιωθούν και να υπηρετήσουν όμως τις αναζητήσεις του προσωπικού του ιδιώματος, ανάμεσα στα πιο πρωτοποριακά της ελληνικής ζωγραφικής από τις δεκαετίες 1960, 1970, 1980, την περίοδο μεγάλης ακμής του, μέχρι σήμερα όπου τα έργα του κυκλοφορούν en masse στις διεθνείς δημοπρασίες και εκθέσεις.

Γιος μουσικού (και ο ίδιος με μουσική παιδεία), σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (1956-60) με δάσκαλο τον Γιάννη Μόραλη και την ίδια περίοδο ασχολήθηκε με τον κινηματογράφο, τη φωτογραφία, την παράδοση του Καραγκιόζη και εν γένει τη λαϊκή τέχνη (φλέβα της οποίας πέρασε και στη ζωγραφική του), τη λιθογραφία, τη χαρακτική, τις εφαρμοσμένες τέχνες (στην γκαλερί Ρολόι στα μέσα της δεκαετίας του 1960 παρουσίασε μπουκάλια ζωγραφισμένα και τσίνγκινες κομμένες μορφές) και την εικονογράφηση (σε βιβλία και περιοδικά όπως ο Ταχυδρόμος).

Με το Παρίσι συνδέεται εξ απαλών ονύχων. Σε ηλικία είκοσι πέντε ετών και αφού είχε ήδη αναγνωριστεί ανάμεσα στους Έλληνες ομοτέχνους του, παίρνει υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης για να σπουδάσει στη Σχολή καλών τεχνών και συγκεκριμένα μελετάει λιθογραφία στο ατελιέ του Πιέρ Εζέν Κλαιρέν (1897-1980). Ύστερα από σύντομη και γόνιμη επάνοδο στην Ελλάδα, κατέφυγε και πάλι στη Γαλλία το 1966 για να συνδεθεί αρχικά με την ιστορική (πρωτοποριακή τότε) γκαλερί Facchetti και λίγο αργότερα με την γκαλερί Ιόλας που του άνοιξαν διεθνείς ορίζοντες (Ευρώπη, ΗΠΑ και Ασία). Από τότε το Παρίσι συνιστά δεύτερη πατρίδα του. Τα έργα του βρίσκονται στη συλλογή του Μουσείου σύγχρονης τέχνης Ζορζ Πομπιντού και στο Μουσείο του Μπορντό ενώ αναμετρώνται και με άλλα ιερά τέρατα στην Εθνική Πινακοθήκη.

Τιμήθηκε με το Prix de Chevalier (1985), παρασημοφωρήθηκε ως Αξιωματικός του Τάγματος των Τεχνών απο τη γαλλική κυβέρνηση (2010) και ως Αξιωματικός της Λεγεώνας της Τιμής (2013).

Ο επιφανής διανοούμενος συγγραφέας Ιβ Ναβάρ (1940-1994) επηρέασε δραματικά τις λογοτεχνικές και ενεργές κοινωνικές δομές της δεκαετίας του 1970 και του 1980, επικαλούμενος μάλιστα ανερυθρίαστα την ομοφυλοφιλία του σε μία εποχή που κάτι τέτοιο παρέμενε εν πολλοίς ταμπού.

Τα έργα του εστίασαν στον αισθησιασμό ως απόπειρα μελέτης των μυστηρίων της αγάπης και όχι ως ωμή σεξουαλική έκφραση. Καταπιάστηκε από νωρίς με το εξαιρετικά ευαίσθητο και κοινωνικά στιγματισμένο θέμα του AIDS όπως φάνηκε με το προφητικό και βαθειά ερωτικό Le Loukoums (το 1973 το οποίο μάλιστα εικονογράφησε ο Ντέιβιντ Χόκνεϊ το 1975) και το Ce Sont Amis que Vent Emporte, αγγλιστί Friends Gone With the Wind (το 1991).

Παραμένει άγνωστος στα ελληνικά γράμματα παρότι άφησε πάνω από τριάντα δημοσιευμένα μυθιστορήματα και θεατρικά έργα, πολλά από τα οποία μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες αρχής γενομένης με το πρώτο του μυθιστόρημα που αποδόθηκε στα αγγλικά ως Lady Black (1971) και το Les Loukoums (). Το έργο του Cronus’ Children εκδόθηκε πρώτη φορά στην Αμερική το 1987. Όλα επανεκδόθηκαν προσφάτως από τον γαλλικό εκδοτικό οίκο H&O.

Αυτός ο ιδιαιτέρως οξύνους και πληθωρικός διανοούμενος κοινωνικός σχολιαστής τιμήθηκε το 1980 με το ύψιστη διάκριση των γαλλικών γραμμάτων βραβείο Goncourt (Γκονκούρ) για το Le Jardin d´acclimatation (στα αγγλικά γνωστό ως The Zoological Garden), το 1986 με το βραβείο Prix 30 Millions d’Amis για το αυτοβιογραφικό Une Vie de chat και το 1992 με το σημαντικό βραβείο Ami της Γαλλικής Ακαδημίας (Académie française) για το σύνολο του έργου του.

Βρέθηκε νεκρός σε ηλικία 53 ετών στο διαμέρισμά του στο Παρίσι από υπερβολική δόση βαρβιτουρικών.

Η σημασία της συγκεκριμένης έκθεσης στο Παρίσι απορρέει από τον εν μέρει φιλολογικό της χαρακτήρα. Ο Φασιανός έχει εμπνεύσει και έχει εμνευστεί πολλάκις από την ποίηση, από τον Βαγγέλη Χρόνη ως τις περίφημες εικονογραφήσεις του Οδυσσέα Ελύτη, του Νίκου Καρούζου, της Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ, του Βασίλη Βασιλικού και του γάλλου Γκιγιόμ Απολινέρ (Guillaume Apollinaire) και του κορυφαίου σουρεαλιστή Λουί Αραγκόν που έφτασε στην Ελλάδα σε ηλικία ογδόντα ετών το 1980 για να παραστεί στα εγκαίνια της έκθεσης Φασιανού στην γκαλερί Ζουμπουλάκη. Γεγονός που έχει καταγραφεί στην ημέτερη εικαστική ιστορία.

Εντούτοις, δεν έχει τόση σημασία το θέμα στη ζωγραφική του, ποτέ δεν υπήρξε φιλολογικός. Ο ποδηλάτης με το τσιγάρο, τα μαλλιά που ανεμίζουν, το χρυσό και το κόκκινο, τα ερωτικό ζευγάρωμα, η συνειδητή υφολογική παιδικότητα, τα άλογα και η φύση, οι συγγένεις με τον Σαγκάλ, η σκόπιμη μορφολογική απλούστευση που φτάνει στο ουσιώδες και απεκδύεται το φλύαρο και περιττό, όρισαν τη μοναδική ατμόσφαρα του ζωγραφικού πεδίου του.

Τα διακριτά του στοιχεία, ο σουρεαλιστικός χώρος του ονείρου που εκφράζει μαζί με το μοναδικό συγκερασμό δύσης και ανατολής, παραδοσιακού και σύγχρονου, προσφέρουν αλλεπάλληλες αισθητικές και διανοητικές προεκτάσεις που διαχρονικά καθυποτάσσουν τους «αναγνώστες» του Φασιανού.

Έκθεση

Ο συγγραφέας Yves Navarre συνομιλεί με τον Αλέκο Φασιανό

Galerie Élysée Saint-Honoré, Παρίσι 
3 – 24 Δεκεμβρίου 2020