Με επισημότητα, το ΝΑΤΟ προσπάθησε να δείξει ότι είναι ακόμη ζωντανό, οπότε Ελλάδα και Τουρκία θα συνομιλήσουν υπό την αιγίδα του.

Χρειάστηκε το φόβητρο της Ρωσίας για να κινηθεί ο  Stoltenberg. Τεχνικά κλιμάκια θα συνεδριάσουν προκειμένου να μειωθεί η ένταση στην Ν. Α. Μεσόγειο.

Στην περίοδο από το 1974 και μετά τα τεχνικά κλιμάκια έχουν συναντηθεί πολλές φορές—πάντα με πενιχρά αποτελέσματα. Η σημερινή ανακοίνωση παραπέμπει ουσιαστικά σ’ έναν έμμεσο και εύσχημο τρόπο να κερδηθεί χρόνος και να περιοριστούν οι πιθανότητες ενός ατυχήματος.

Το πρόβλημα, όμως, μεταξύ των δύο χωρών δεν είναι τεχνικό αλλά ουσιαστικό και πολυδιάστατο: η ιστορική έχθρα, οι μαξιμαλιστικές επιδιώξεις, η γεωγραφία, η νέα γεωπολιτική εικόνα, οι ρυθμίσεις του διεθνούς δικαίου για την θάλασσα (UNCLOSS III—United Nations Convention on the Law of the Seas), όλα είναι σημαντικά και όλα επηρεάζουν τις εκατέρωθεν θέσεις και τις εξελίξεις.

Το αδιέξοδο εστιάζεται στο γεγονός ότι τα λεγόμενα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος ουσιαστικά εμποδίζουν την έξοδο της Τουρκίας στην Μεσόγειο—οπότε και την δυνατότητα της να εξασφαλίσει οικονομικούς πόρους και αυξημένη ενεργειακή ασφάλεια.

Στον καθορισμό της δικής της ΑΟΖ η Ελλάδα βασίζεται στο άρθρο 121, παρ. 2 της UNCLOSS που σαφέστατα αναγνωρίζει ότι να νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.

Η Τουρκία «απαντά» έμμεσα (καθώς δεν έχει υπογράψει την Συνθήκη) με αναφορά σε δύο θέματα. (α) στο άρθρο 74 όπου η επίλυση διαφορών μεταξύ δύο κρατών που συνορεύουν ή είναι απέναντι, πρέπει να επιλύεται με ειρηνικά μέσα και με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο στην Χάγη, και με βάση το άρθρο 38 του σχετικού καταστατικού. Και το άρθρο αυτό δίνει στη Χάγη ευρύτατα νομικά περιθώρια για να αποφασίσει.

Ουσιαστικά, με την παράγραφο 2 του άρθρου 28 ο δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει όχι με βάση το νόμο αλλά βάση την αρχή της ισότητας και της δικαιοσύνης και συνείδησης (ex aequo et bono).  

Στο σημείο αυτό υπεισέρχεται ο δεύτερος παράγων στον οποίον αναφέρεται η Τουρκία. Δηλαδή, προβάλει την θέση ότι δεν είναι δίκαιο η υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ ενός μικρού συμπλέγματος νησιών (Καστελλόριζο, Ρω, Στρογγύλη) να ακυρώνει την υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ της μεγάλης ακτογραμμής και του όγκου της Τουρκίας. «Ζητά», λοιπόν, στην περίπτωση της Ελλάδος να μην εφαρμόζεται η αρχή της ίσης απόστασης (equidistance) στον καθορισμό της ΑΟΖ αλλά της «ίσης δικαιοσύνης» (equity ή equal justice) – όπως ακριβώς προβλέπει το άρθρο 59 της διεθνούς συνθήκης.

Είναι σαφές, λοιπόν, πως η επίλυση της διαφοράς στην Ν.Α. Μεσόγειο συνεπάγεται την απόφαση και των δύο χωρών να υποχωρήσουν από τις μαξιμαλιστικές επιδιώξεις τους, που οδηγούν σε αδιέξοδο. Αλλά, και οι δύο χώρες τρέφουν ελάχιστη εμπιστοσύνη η μία προς την άλλη και θεωρούν πως η όποια υποχώρηση της μίας απλά θα ανοίξει την όρεξη της άλλης για έτι περαιτέρω απαιτήσεις στο άμεσο μέλλον.

Τέλος, το πολιτικό σκηνικό δεν βοηθά, καθώς ο εθνικισμός είναι ισχυρός και στις δύο χώρες και η όποια αντιπολίτευση έτοιμη να εκμεταλλευτεί εκλογικά «την παραχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων».

Το πρόβλημα μπορεί ίσως να λυθεί με αφετηρία την αναγνώριση ότι στην Ν.Α. Μεσόγειο εμπλέκονται και άλλα κράτη, όπως η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Λιβύη, η Ιταλία, ακόμη και η Μάλτα, όχι μόνο η Ελλάδα, η Τουρκία και η Κύπρος.

Όπως έχουν τα πράγματα σήμερα, δεν υπάρχει αρκετή Μεσόγειος για να καλύψει τις απαιτήσεις του κάθε κράτους. Και εκτός από την  Αίγυπτο και το Ισραήλ, τα άλλα κράτη προβάλουν δικαιώματα αλλά απτά οφέλη δεν υπάρχουν.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί μέχρι σήμερα, τα κοιτάσματα σε πετρέλαιο και αέριο που πιθανολογείται πως υπάρχουν ΝΑ και ΝΔ της Κρήτης (Herodotus και Ν. – Ν.Δ.)  υπερβαίνουν όλα μαζί τα κοιτάσματα που έχουν προσδιοριστεί (reserves) στο Ισραήλ (Τamar, Leviathan),  στην Αίγυπτο ( Zohr) και στην Κύπρο (Calypso, Glafkos).

Μία σύνοδος όλων των κρατών της Ν.Α. Μεσογείου θα μπορούσε να αποδεσμεύσει τις όποιες αποφάσεις από την διμερή και τριμερή διαμάχη Ελλάδος- Κύπρου- Τουρκίας και να θέσει το θέμα της εκμετάλλευσης σε πολυεθνικό επίπεδο, με πολυεθνικές διευθετήσεις κάτω από μία πολυεθνική συνθήκη.

Βασική προϋπόθεση είναι ότι όλοι θα μειώσουν τις σημερινές απαιτήσεις τους – που δεν έχουν κανένα αντίκρισμα—προκειμένου ρεαλιστικές ως προς την γεωγραφία και τα εκτιμώμενα αποθέματα απαιτήσεις να αποφέρουν απτά κέρδη. Μία διεθνής συνθήκη θα εγγυάται τόσο την ειρήνη όσο και την οικονομική ευημερία.

Ακολουθήστε το mononews.gr στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση