Ξεθάρεψαν  για τα καλά οι Έλληνες καταθέτες, οι οποίοι πια, δείχνουν να έχουν απελευθερωθεί πλήρως από τις φοβικές σκέψεις του παρελθόντος, για τα αποταμιευτικά τους κεφάλαια που είναι στις τράπεζες. Άλλωστε τούτες τις μέρες  και συγκεκριμένα στις 26 Αυγούστου, συμπληρώθηκε ένας ολόκληρος χρόνος από τότε που αποσύρθηκαν και οι τελευταίες δεσμεύσεις των capital controls.

H εμπέδωση της κανονικότητας πιστοποιείται και μέσα από τα επίσημα στοιχεία, από τα οποία προκύπτει το ρεκόρ που καταγράφουν οι…μη εγγυημένες καταθέσεις. Εκείνες δηλαδή που ξεπερνούν το εγγυημένο «πλαφόν» εξασφάλισης των 100.000 ευρώ ανά δικαιούχο λογαριασμού, σε κάθε τράπεζα. Και ως εκ τούτου να είναι έξω από θεσπισμένο «δίχτυ» προστασίας.

Ο οικονομικός απολογισμός του Ταμείου Εγγύησης των καταθέσεων (ΤΕΚΕ) καταδεικνύει ότι στη διάρκεια της περσινής χρονιάς, οι ανασφάλιστες καταθέσεις των ιδιωτών και των επιχειρήσεων σε όλες τις τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα, έφτασαν στα επίπεδα των 32 δισ. ευρώ. Ενισχυμένες κατά 4,3 δισ.. Γεγονός που μεταφράζεται σε αύξηση ρεκόρ, της τάξεως του 15,5%.

Την ίδια στιγμή, οι εγγυημένες καταθέσεις, οι οποίες εντάσσονται στο όριο κάλυψης των 100.000 ευρώ, ανά δικαιούχο τραπεζικού λογαριασμού, διαμορφώθηκαν στα τέλη του 2019 στα 110,8 δισ. ευρώ. Με την ποσοστιαία αύξησή τους σε ετήσια βάση, να είναι 6,2% ή 6,5 δισ. ευρώ σε απόλυτα νούμερα.

Το ότι οι μη εγγυημένες καταθέσεις «τρέχουν» με ρυθμό 2,5 φορές μεγαλύτερο από τις εγγυημένες, αποτελεί καταφανώς ένα ξεκάθαρο δείγμα επιστροφής στην κανονικότητα. Αφήνοντας πίσω τις νοσηρές καταστάσεις που έζησε η χώρα, αλλά και το χρηματοπιστωτικό της σύστημα. Αρχικά με τις μεγάλες εκροές αποταμιευτικών κεφαλαίων μπροστά στην εφιαλτική απειλή του Grexit και στη συνέχεια με την ανερμάτιστη πολιτική των «μαθητευόμενων μάγων» της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ, που οδήγησε στο κλείσιμο των τραπεζών και την επιβολή των  capital controls.

Πλέον και με τα σημερινά δεδομένα ο… δείκτης φόβου των καταθετών βρίσκεται στο ναδίρ. Με συνέπεια το ύψος της «δεξαμενής» των τραπεζικών καταθέσεων να συνεχίζει να ανεβαίνει και στο επτάμηνο της εφετινής χρονιάς. Ακόμη και εν μέσω πανδημίας, που λόγο περιορισμού της κατανάλωσης, λειτούργησε υπέρ της αύξησης των αποταμιευτικών κεφαλαίων.

Τι δείχνουν τα στοιχεία του Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων

Σε κάθε περίπτωση τα στοιχεία του ΤΕΚΕ δείχνουν ότι το άθροισμα των εγγυημένων και μη εγγυημένων καταθέσεων, ήταν στα 142,8 εκατ. ευρώ στα τέλη του 2019. Άθροισμα που κατά τον φορέα εγγύησης των καταθέσεων, που είναι μέρος του χρηματοπιστωτικού πλέγματος ασφαλείας, συνιστά τις αποκαλούμενες επιλέξιμες καταθέσεις. Σε αυτές δεν περιλαμβάνονται οι καταθέσεις του Δημόσιου Τομέα, των ταμείων κοινωνικής ασφάλισης, των τραπεζών σε ίδιους λογαριασμούς, των ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων, όπως επίσης και εκείνες των ΕΠΕΥ που είναι στο όνομά τους και για ίδιο λογαριασμό.

Λόγω των εξαιρέσεων αυτών οι επιλέξιμες καταθέσεις είναι φυσικά λιγότερες από το γενικό σύνολο που ανακοινώνει η τράπεζα Ελλάδος. Ήτοι 166,7 δισ. στα τέλη του 2019, εκ των οποίων τα 143,1 δισ. αφορούσαν τα καταθετικά υπόλοιπα των ιδιωτών και των επιχειρήσεων. Υπόλοιπα που έφτασαν στα 151,5 τον εφετινό Ιούλιο.

Όπως προκύπτει από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων τον Ιούνιο του 2015, όταν και επιβλήθηκαν τα capital controls οι επιλέξιμες καταθέσεις είχαν πέσει στο χαμηλό των 111,7 δισ. ευρώ. Έκτοτε και μέχρι τα τέλη της περσινής χρονιάς οι καταθέσεις αυτές αυξήθηκαν κατά 31,1 δισ. που αντιστοιχεί σε ποσοστό 27,8%.

Το Ιούνιο του 2015 επίσης το συνολικό ύψος των εγγυημένων καταθέσεων ήταν στα 92,7 δισ. και πλέον έχει αυξηθεί κατά 18,1 δισ., που μεταφράζεται σε άνοδο 19,5%.

Το μεγάλο «μπαμ» όμως έχει γίνει στις ανασφάλιστες και μη εγγυημένες καταθέσεις, που τον Ιούνιο του 2015 ήταν στα 19 δισ. και  στα τέλη του 2019 ήταν 13 δισ. παραπάνω. Κάνοντας άλμα 68,4%.

Έτσι λοιπόν, μέσα σε 4,5 χρόνια, από εκεί όπου οι μη εγγυημένες καταθέσεις ήταν το 17% στο σύνολο των επιλέξιμων, έφτασαν να έχουν «μερίδιο» 22,4%.

Αναμφίβολα ρόλο σε όλα αυτά και μάλιστα καθοριστικό διαδραμάτισε και διαδραματίζει ακόμη, η  εντεινόμενη χρήση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και του «πλαστικού» χρήματος. Με σημείο αιχμής τους λογαριασμούς των επιχειρήσεων κατά κύριο λόγο.

Κατ’ ουσίαν η παράμετρος των εγγυημένων καταθέσεων μπήκε έντονα στο προσκήνιο της ελληνικής πραγματικότητας, μετά από το «κούρεμα» των καταθέσεων στην Κύπρο, τον Μάρτιο του 2013. Από τότε, ένα σοβαρό τμήμα των μεγάλων Ελλήνων καταθετών εμπλούτισε τους…λογαριασμούς του και με άλλους δικαιούχους, ενώ παράλληλα «έσπασε» τα αποταμιευτικά του διαθέσιμα σε περισσότερες από μία τράπεζες. Και τούτο για να διασφαλίζεται η κάλυψη του ποσού των 100.000 ευρώ.

Προγενέστερα βέβαια, αλλά και στο μεταγενέστερο, πρώτο εξάμηνο του 2015 ένα μεγάλο κύμα εκροών καταθέσεων «σάρωσε» τις τράπεζες, μέσα σε συνθήκες ογκούμενης αβεβαιότητας. Πού τώρα πια έχει εκλείψει για τους καταθέτες.

Οι τράπεζες που καλύπτονται και τα 35,4 εκατ. λογαριασμοί

Σήμερα, κάτω από την «ομπρέλα» του Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων βρίσκονται 18 τράπεζες. Εξ αυτών οι 15 εδρεύουν στην Ελλάδα, ενώ οι άλλες τρεις έχουν έδρα σε χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής  Ένωσης.

Στην πρώτη περίπτωση η εγγύηση των καταθέσεων , με βάση τους θεσπισμένους όρους, αφορά τους πελάτες των συστημικών τραπεζών ( Εθνική, Πειραιώς, Alpha Bank, Eurobank)  των Attica Bank, Optima Bank, Praxia, Aegean Bank και Παγκρήτια, όπως επίσης και των Συνεταιριστικών ( Χανίων, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Κεντρικής Μακεδονίας, Καρδίτσας, Δράμας). Καλύπτονται ακόμη, οι πελάτες της Bank of Amerika, της τουρκικής  Ziraat Bank και της Bank Saderat του Ιράν.

Σε ότι αφορά τα υποκαταστήματα τραπεζών, οι οποίες έχουν έδρα σε άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε, οι καταθέσεις των πελατών τους καλύπτονται από τα συστήματα εγγύησης των χωρών αυτών και όχι από το ΤΕΚΕ.

Εκτός της περιμέτρου κάλυψης είναι και το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Αλλά εκεί το ρίσκο που αναλαμβάνουν οι καταθέτες είναι να μην πτωχεύσει το…Υπουργείο Οικονομικών, στο οποίο και υπάγεται το Ταμείο.

Φυσικά, εκτός προστασίας από το ΤΕΚΕ είναι και το περιεχόμενο των τραπεζικών θυρίδων καθώς μόνο οι δικαιούχοι τους γνωρίζουν τι έχουν μέσα. Αν δηλαδή εκτός των άλλων  έχουν τοποθετηθεί στις θυρίδες και αποθέματα χαρτονομισμάτων, όπως φαίνεται να συμβαίνει σε αρκετές περιπτώσεις.

Στην παρούσα φάση το κύριο κεφάλαιο που διαθέτει το ΤΕΚΕ για την κάλυψη καταθέσεων στην περίπτωση «ατυχήματος» στις τράπεζες είναι 1,55 δισ. ευρώ. Ήτοι το 1,4% του συνόλου των εγγυημένων καταθέσεων. Ξεπερνώντας κατά πολύ το θεσπισμένο ελάχιστο όριο του 0,8%.

Κατά τα άλλα και σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, αυτήν τη στιγμή  υπάρχουν στο χρηματοπιστωτικό σύστημα… 35,4 εκατ. λογαριασμοί καταθέσεων. Προφανώς η συντριπτική τους πλειονότητα, έχει μικροποσά στην καλύτερη των περιπτώσεων.