«Λυσίας Καλός». Ένα χαριτωμένο γκράφιτι της αρχαιότητας από κάποιον ερωτοχτυπημένο, που ήθελε να εκφράσει τον θαυμασμό του στο αντικείμενο του πόθου του είναι μέσα στα νέα εκθέματα του Μουσείου Ακρόπολης.

Γραμμένο πάνω ένα τμήμα (μετόπη)  του Προπαρθενώνα, του ναού δηλαδή, που είχε προηγηθεί στη θέση του Παρθενώνα της Κλασικής εποχής, αποδεικνύει τη διαχρονικότητα του έρωτα κατ΄αρχάς, αλλά και της συγκεκριμένης «τέχνης»! Κυρίως όμως την ανοιχτή και σύγχρονη ματιά προσέγγισης της αρχαιότητας, που χαρακτηρίζει τις αλλαγές και τις βελτιωτικές κινήσεις, που έγιναν στο Μουσείο Ακρόπολης, από τον πρόεδρό του καθηγητή κ. Δημήτρη Παντερμαλή.

Άλλωστε, αν ωφέλησε σε κάτι αυτή η αναγκαστική «αργία»  των μουσείων, τουλάχιστον για το Μουσείο Ακρόπολης, ήταν ο ελεύθερος χρόνος για την διερεύνηση νέων εκθεσιακών δυνατοτήτων και για την επίλυση παλαιότερων προβλημάτων. Έτσι, όπως τα έθεσε ο πρόεδρος του μουσείου στη σημερινή συνέντευξη τύπου για την επέτειο των έντεκα χρόνων λειτουργίας του, παρουσία της υπουργού Πολιτισμού κυρίας Λίνας Μενδώνη. Μια επέτειο διαφορετική σίγουρα υπό την απειλή του κορωνοϊού, που το έχει στερήσει από το πολύβουο και πολύγλωσσο πλήθος, που το κατέκλυζε τέτοια εποχή.

Ζήτημα πρώτον λοιπόν,  η ανάδειξη και των δύο Ακροπόλεων που στεγάζονται στο μουσείο. Συγκεκριμένα των δύο μεγάλων περιόδων από τις οποίες προέρχονται τα μνημεία της και τα εκθέματα του μουσείου. Γιατί αν η Κλασική εποχή, σε μια μοναδική έκρηξη, πνευματική και καλλιτεχνική δημιούργησε το έργο των έργων, τον Παρθενώνα, πριν από αυτόν έναν άλλος ναός βρισκόταν στην  ίδια _περίπου_ θέση.  Είναι ο λεγόμενος σήμερα Προπαρθενώνας ή «Εκατόμπεδος» (100 ποδών) όπως αναφέρεται σε αρχαία επιγραφή, ένας ναός αφιερωμένος στην Παλλάδα Αθηνά, πολιούχο άλλωστε της πόλης, που καταστράφηκε όμως από τις περσικές επιδρομές.

Λίγα αλλά σπουδαία τμήματα αυτού του ναού της Αρχαϊκής εποχής, που βρέθηκαν από τις ανασκαφές, όπως το αέτωμα με τα λιοντάρια που κατασπαράσσουν ταύρο (βρίσκεται στην κορυφή της σκάλας που οδηγεί στον πρώτο όροφο του μουσείου) αναδεικνύονται σήμερα εξαιρετικά. Όπως είπε όμως ο κ. Παντερμαλής «δεν αντιλαμβανόμαστε  ούτε το μέγεθος του ναού ούτε τη σημασία του κι αυτό ακριβώς θέλουμε να τονίσουμε τώρα, με την προσθήκη και άλλων τμημάτων του, που δεν είχαν αναδειχθεί». Συγκεκριμένα  ένα τεράστιο κιονόκρανο, ένα τρίγλυφο και μια μετόπη από τον ναό αυτό.

«Βασικός μουσειακός στόχος τα επόμενα χρόνια θα είναι η εκθεσιακή αναβάθμιση και ο εμπλουτισμός της παρουσίασης  των δύο μεγάλων αρχαίων ναών της Ακρόπολης: Του πρώτου Παρθενώνα (580 -570 π.Χ.) του λεγόμενου Εκατόμπεδου και του Αρχαίου Ναού (520 -510 π.Χ.)  που είναι ο πρόδρομος του Ερέχθειου. Γιατί θεωρούμε απαραίτητο να αντιλαμβάνεται εύκολα ο επισκέπτης  ότι το μουσείο στεγάζει αρχιτεκτονικά μέλη, γλυπτά και αναθήματα από δύο Ακροπόλεις, την αρχαϊκή και την κλασική», όπως είπε ο κ. Παντερμαλής.

Η αίθουσα των Αρχαϊκών γλυπτών

Στις προσθήκες – βελτιώσεις εντάσσεται και μία Κόρη, γνωστή ως «Κόρη της Λυών», το ένα τμήμα της οποίας είχε βρεθεί στις ανασκαφές της Ακρόπολης ενώ ένα άλλο είχε εντοπισθεί τον 18ο αιώνα στην Μασσαλία και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Λυών, στο Μουσείο Καλών Τεχνών της οποίας βρίσκεται σήμερα. Αντίγραφο αυτού του τμήματος συνενώθηκε με το αυθεντικό και έτσι αποτελεί πλέον ένα ακόμη έκθεμα στην αίθουσα των Αρχαϊκών γλυπτών, μαζί  με τις άλλες Κόρες.

Η «Κόρη με τον Πόλο» του 500 π.Χ. όπως αποκαταστάθηκε με μικρά θραύσματα από το σώμα του γλυπτού

Επανέκθεση έγινε και στην «Κόρη με τον Πόλο» (καπέλο) καθώς στο προϋπάρχον κεφάλι του γλυπτού προστέθηκαν μικρά τμήματα του σώματος ώστε να αποκτήσει το τελικό του ύψος. Να σημειωθεί, ότι αυτό το άγαλμα του 500 π.Χ. περίπου είχε καταστραφεί, μαζί με πολλά άλλα φυσικά, από τον περσικό εμπρησμό της Ακρόπολης.  Το συγκεκριμένο μάλιστα, πρόκειται να συμπεριληφθεί στην εκθεσιακή ενότητα για την καταστροφή της Ακρόπολης από τους Πέρσες, στο πλαίσιο της επετείου των 2.500 χρόνων από τις μάχες των Θερμοπυλών και της Σαλαμίνας.

Τεράστιο κιονόκρανο από τον Παρθενώνα της Αρχαϊκής εποχής, νέο έκθεμα στο μουσείο

Μία ακόμη προσθήκη και συνάμα εξαιρετική κίνηση συνεργασίας μεταξύ των μουσείων, όπως επισήμανε η κυρία Μενδώνη είναι η παραχώρηση ενός τμήματος ανδρικής κεφαλής από τη βόρεια ζωφόρο του Παρθενώνα, από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο όπου βρίσκεται σήμερα, στο Μουσείο Ακρόπολης. Το γλυπτό παρουσιάζεται στην έκθεση «Δι’ αυτά πολεμήσαμεν» αλλά σύντομα, μετά το πέρας της θα επανενωθεί με τη ζωφόρο.

«Πρόκειται για μία κίνηση που δηλώνει τη σταθερή πρόθεση της Ελλάδας για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, όσο όμως και μια άλλη νοοτροπία συνεργασίας μεταξύ των μουσείων της χώρας και μη ιδιοκτησιακής σχέσης για εκθέματα, τα οποία μπορούν σε ένα άλλο κρατικό μουσείο να έχουν πολύ μεγαλύτερη αξία από άποψη ιστορίας, αρχαιολογίας, αλλά και τέχνης», όπως είπε η υπουργός.

Ανδρική κεφαλή από τη βόρεια ζωφόρο του Παρθενώνα

Προσθέτοντας πως «Υπάρχουν εκθέματα στο ΕΑΜ τα οποία πρέπει να συμπληρωθούν με δάνεια μακράς διαρκείας από άλλα ελληνικά μουσεία για να αποδοθούν αποκατεστημένα και υπάρχουν εκθέματα στο Μουσείο Ακρόπολης από τα οποία επίσης λείπουν κάποια τμήματα που φιλοξενούνται σήμερα, στις αποθήκες συνήθως, άλλων μουσείων. Αλλά και το Εθνικό Αρχαιολογικό πρέπει να γίνει κάποια στιγμή πραγματικά «εθνικό» με την έννοια της παρουσίασης αρχαιοτήτων και από την βόρεια Ελλάδα. Κάτι που θα μπορέσει να επιτευχθεί με την επέκταση και επανέκθεση του μουσείου».

Και η επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα;  «Το Μουσείο Ακρόπολης αποτελεί την αιχμή του δόρατος στον αγώνα της Ελλάδας για την οριστική επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα. Είναι η στιγμή που το Βρετανικό Μουσείο πρέπει να αποδείξει ότι δεν είναι πια ένας αποικιοκρατικός μουσειακός οργανισμός του 19ου αιώνα, αλλά προσαρμόζεται στις απαιτήσεις και στη διεθνή ηθική που αφορούν σήμερα στην επιστροφή των πολιτιστικών αγαθών, των κλεμμένων ή των λαθραίων εξαχθέντων, άρα παρανόμως, πολιτιστικών αγαθών», επισήμανε η κυρία Μενδώνη.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και ο καθηγητής Δημήτρης Παντερμαλής

Βελτιώσεις στο μουσείο πάντως έγιναν και όσον αφορά τον φωτισμό των γλυπτών, αρχίζοντας από τις Καρυάτιδες, με νέους λαμπτήρες LED υψηλής απόδοσης που αποδίδουν ως φυσικό το φως. Κι αυτό γιατί επιδιώκεται η όσο το δυνατόν περισσότερη  ανάδειξη της λεπτομέρειας των αρχαίων έργων. Ένα νέο βίντεο εξάλλου, στην είσοδο του μουσείου παρουσιάζει τις σπηλιές που βρίσκονται στις υπώρειες της Ακρόπολης μαζί με τα εκθέματα που προέρχονται από αυτές. Νέα παρουσίαση και για τις μακέτες  της Ακρόπολης, αφού «δεν είναι μία τοπογραφία, είναι πολλές», όπως είπε ο πρόεδρος του μουσείου.

Εξαιρετικά και προσεκτικά εξάλλου, χωρίς να δημιουργείται οποιαδήποτε αίσθηση καταπίεσης είναι τα μέτρα προφύλαξης εργαζομένων και επισκεπτών από την επιδημία. Παρ΄όλα αυτά η επισκεψιμότητα είναι ακόμη πολύ χαμηλή. «Προχθές είχαμε  137 επισκέπτες, χθες 214, σήμερα 130», είπε ο κ. Παντερμαλής, τη στιγμή που από τον Ιούνιο του 2019 ως τον Μάρτιο του 2020 τις πόρτες του μουσείου είχαν περάσει1.283.125 άτομα.