Η αμερικανίδα κλασική φιλόλογος Τζοάνα Χάνικ (Johanna Hanink), ετοιμάζει τη μετάφραση του Αρχαιολόγου (1903) του Ανδρέα Καρκαβίτσα (1865-1922) η οποία θα ενταχθεί στα κλασσικά αριστουργήματα του οίκου Penguin (Penguin Classics). Πρόκειται για την πρώτη φορά που έργο της νεοελληνικής λογοτεχνίας εντάσσεται στη θρυλική σειρά. Το κείμενο θα συνοδεύεται από εισαγωγικό σημείωμα και σχόλια της μεταφράστριας καθώς και από τέσσερα ακόμη διηγήματα του Καρκαβίτσα από τη διάσημη συλλογή Τα λόγια της πλώρης (Η Γοργόνα, Το Γιούσοθρι, Οι σφουγγαράδες, Κακότυχος).

Διαδικτυακή συζήτηση για το γεγονός στο Microsoft Teams διοργάνωσε μάλιστα το πανεπιστήμιο του Λονδίνου Kings College και το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών όπου στην Έδρα Κοραή (τμήμα Νεοελληνικής και Βυζαντινής Ιστορίας, Γλώσσας και Λογοτεχνίας) βρίσκεται ως ομότιμος καθηγητής ο κορυφαίος Ελληνιστής Ρόντρικ Μπίτον (το νέο του βιβλίο Η βιογραφία της Ελλάδας θεωρείται από τους FT το καλύτερο βιβλίο της χρονιάς): Την πρώτη ημέρα του Ιουνίου στο έγκλειστο Λονδίνο, διάσημοι μελετητές και φοιτητές συνομίλησαν με την Τζοάνα Χάνικ. Η καθηγήτρια κλασικής φιλολογίας στο ξακουστό Μπράουν (Brown), αντιλήφθηκε την ύπαρξη του Αρχαιολόγου όταν της το πρότεινε η διευθύντρια των νεοελληνικών σπουδών του ίδιου πανεπιστημίου.

Ανδρέας Καρ
Ανδρέας Καρκαβίτσας

Ο Καρκαβίτσας θεωρείται βασικός εκπρόσωπος του ηθογραφικού ρεαλισμού (ή νατουραλισμού σύμφωνα με τον Δημαρά) στις αρχές του εικοστού αιώνα. Το έργο του κινήθηκε γύρω από τη ζωή των ανθρώπων του βουνού, του κάμπου και της θάλασσας με πλαστική χρήση της δημοτικής (όχι όμως τόσο δογματικά όσο πρότεινε ο Ψυχάρης). Με ύφος ρωμαλέο (και ανά στιγμές λυρικό) απέδωσε με ανάγλυφες περιγραφές την αδυσώπητη ζωή στην επαρχία και τα ψυχογραφήματα των ανθρώπων της. Με αυτές τις πλαστικές εικόνες έπλασε εν πολλοίς ένα νέο αφήγημα της ελληνικής πραγματικότητας, όπως προέκυπτε από τις στάχτες της ελληνικής επανάστασης.

Επηρεασμένος από τον Ψυχάρη στο γλωσσικό ζήτημα της εποχής (που είχε τότε φουντώσει), Με τον Αρχαιολόγο, ο τοποθετείται εναντίον της άκριτης αρχαιολατρίας, που καταντάει «στείρα παρελθοντολογία κι όχι υπεύθυνος θαυμασμός» όπως σημείωσε.

Πρόκειται για χειρουργικής ακρίβειας ανάλυση της ανθρώπινης φύσης και των ανείπωτων εντάσεων που δημιουργούν οι οικογενειακές σχέσεις. Ο Αριστοδήμος μεγαλοπιάνεται από μία ανεξακρίβωτη πληροφορία ότι κατάγεται από το ξακουστό γένος των Ευμορφόπουλων και για να γλιτώσει από τα αδιέξοδα της πραγματικής ζωής, διαμορφώνει μία νέα ταυτότητα που κοντράρεται όπως τα ασπρόμαυρα κοντράστ με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του: τον καλοπροαίρετο, μικρότερο αδελφό, τη μητέρα και τη γυναίκα του για να οδηγηθεί στην τελική του συντριβή. Στον άτεγκτο κόσμο του Καρκαβίτσα, δεν καλλιεργείται ελπίδα για μία καλύτερη ζωή.

Δεν πρόκειται για ένα από τα αριστουργήματα του Καρκαβίτσα (η νουβέλα Ο Ζητιάνος και τα Λόγια της Πλώρης θεωρούνται πιο σημαντικά) ή της νεοελληνικής λογοτεχνίας αλλά περιέργως έχει μεταφραστεί ξανά στα Αγγλικά, το 2010 από τον General Books Και το 2016 ως ηλεκτρονικό βιβλίο από τον Smashwords Edition. Όπως δήλωσε η Τζοάνα Χάνικ στη δημοσιογράφο Λαμπρινή Κουζέλη «έχει ιστορική σημασία και η επέτειος της ελληνικής επανάστασης που πλησιάζει και οι εορτασμοί που περιμένουμε ότι θα γίνουν, θα είναι μια καλή ευκαιρία για να παρουσιαστεί αυτό το κείμενο και οι προβληματισμοί του Καρκαβίτσα για τα εθνικά θέματα».