Σωτηρία για την οικία Παύλου Μελά στην Κηφισιά – Αποκατάσταση από το υπουργείο Πολιτισμού και δωρεά στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας

Ήταν η εξοχική κατοικία του Παύλου Μελά στην Κηφισιά, εκεί όπου έζησε με την οικογένειά του τα τελευταία εννιά καλοκαίρια της ζωής του. Και ήταν ο σπίτι από το οποίο αναχώρησε με κάθε μυστικότητα, αποχαιρετώντας μόνο τα παιδιά του, τον Αύγουστο του 1904, όταν με παρέμβασή του πρωθυπουργού Γεωργίου  Θεοτόκη, διορίστηκε αρχηγός των σωμάτων που δρούσαν στην περιοχή του Μοναστηρίου και της Καστοριάς.^. Δεν επέστρεψε. Σήμερα αυτό το οίκημα εγκαταλελειμμένο, παρά τις προσπάθειες της απογόνου του κυρίας Ναταλίας Ιωαννίδη να το διασώσει, πρόκειται επιτέλους να αποκατασταθεί και να παραδοθεί στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας, όπου το δώρισε η ιδιοκτήτριά του.

Την οικία του Παύλου Μελά στη Κηφισιά επισκέφθηκαν μάλιστα την Παρασκευή το απόγευμα οι υπουργοί Εθνικής Άμυνας κ. Νίκος Παναγιωτόπουλος, Πολιτισμού και Αθλητισμού κυρία Λίνα Μενδώνη και ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Αλκιβιάδης Στεφανής.  Εκεί τους υποδέχθηκε η εγγονή του Παύλου Μελά, η κυρία Ναταλία Ιωαννίδη, που με τις όλο ζωντάνια αφηγήσεις της συγκίνησε τους επισκέπτες.

Στην οδό Τατοΐου και κοντά στον σταθμό του τρένου, το οίκημα  κηρύχτηκε 1982 από το Υπουργείο Πολιτισμού  ως μνημείο αλλά ουδέν έπραξε το κράτος έκτοτε, για την τύχη του. Όπως προβλέπεται όμως τώρα, η αποκατάστασή του γίνεται με απόλυτη ακρίβεια χάρη στα σχέδια που υπήρχαν, το πλούσιο φωτογραφικό υλικό αλλά και τη ζωντανή μαρτυρία της κυρίας  Ναταλίας Ιωαννίδη, που περνούσε τα καλοκαίρια της  σ’ αυτό το  σπίτι της γιαγιάς, με τον αδελφό της. Το έργο  μάλιστα υλοποιείται χάρη στην  γενναία χορηγία του Δραμινού, κ.  Άρη Θεοδωρίδη.

Στο σπίτι αυτό έζησε από το 1895 ο Παύλος Μελάς με την σύζυγό του Ναταλία –το γένος Δραγούμη- και τα δύο παιδιά τους, τον Μιχαήλ και  τη Ζωή, που ήταν η μητέρα της κυρίας Ναταλίας Ιωαννίδη. Μάρτυρες μέσα στο χρόνο και οι φωτογραφίες της εποχής, που δείχνουν τον Παύλο Μελά να παίζει με τα παιδιά του, στην πίσω αυλή. Άλλωστε τα σχέδια αυτής της εξοχικής κατοικίας είχε κάνει ο ίδιος ο γράφοντας επάνω τους και  ποιος θα έμενε σε κάθε δωμάτιο.

Πρόκειται για ένα μικρής κλίμακας κτήριο με σαφείς αναφορές στο γραφικό στυλ της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής εξοχικών κατοικιών των μέσων του 19ου αιώνα. Το μικτό εμβαδόν του είναι 198 τετ. μέτρα είναι μονώροφο, κεραμοσκεπές και ελαφρά υπερυψωμένο από το έδαφος, κάτι που του εξασφάλιζε στεγανότητα. Οι κορμοί μάλιστα από αγιορείτικη καστανιά πάνω στους οποίους εδράζεται το οικοδόμημα παραμένουν  άθικτοι.

Συγκεκριμένα το σπίτι αποτελείται από ένα μεγάλο καθιστικό με τζάκι και σε διάταξη -αριστερά και δεξιά- βρίσκονται τέσσερα μεγάλα, ψηλοτάβανα δωμάτια, στα οποία διατηρούνται τα αρχικά χρώματα και οροφοδιακόσμηση. Υπάρχουν βεβαίως και βοηθητικοί χώροι. Πρόκειται για ένα στυλ που είχε διαδοθεί μέσω πολλών έντυπων εκδόσεων τα οποία κυκλοφόρησαν ευρέως σε Ευρώπη και Αμερική. Ειδικότερα, στο συγκεκριμένο αρχιτεκτόνημα διακρίνονται οι  επιρροές αυτές με βάση τόσο την πολύπλοκη διαμόρφωση της κάτοψης όσο και τις επιμέρους διακοσμητικές μορφές, που βασίζονται κυρίως στην χρήση διάτρητων ξύλινων στοιχείων, τα οποία κοσμούν ως δαντέλλα την κύρια όψη της οικίας. Περιβάλλεται όμως και από  μεγάλο κήπο.

Το 1907, τρία χρόνια μετά το θάνατο του Παύλου Μελά, ο Ίωνας Δραγούμης δημοσίευσε με το ψευδώνυμο «Ίδας» το βιβλίο «Μαρτύρων και ηρώων αίμα», όπου διηγείται την πορεία και τη δράση του στη Μακεδονία. Πολύ πριν από την ένταξη της Μακεδονίας στο ελληνικό κράτος, ο Παύλος Μελάς είχε γίνει εθνικός ήρωας και σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα.

 Ο ίδιος ο  Μελάς στις 21 Αυγούστου 1904 έχοντας φύγει για την αποστολή του είχε φωτογραφηθεί από το Λαρισαίο φωτογράφο Γεράσιμο Δαφνόπουλο, ένοπλος και ένστολος, ενδεδυμένος το μαύρο κεντητό ντουλαμά. Και το πρώτο αντίτυπο της φωτογραφίας  το έστειλε στη σύζυγό του, «υπό τον όρον να μην ιδή το φως της ημέρας», αλλά να μείνει ως ανάμνηση για την ίδια και τα παιδιά του, αν έχανε τη ζωή του στην αποστολή του. «Θα ήταν «κωμικό» και «μαρτύριο», έγραψε, εάν επέστρεφε άπρακτος, να βλέπει «την φάτσαν του έτσι μασκαρεμένην».

Η ίδια φωτογραφία σε μεγέθυνση βρίσκεται σήμερα στην είσοδο της οικίας της κυρίας Ναταλίας Ιωαννίδη, η οποία με την παραχώρηση του οικήματος δήλωσε ότι «τώρα το σπίτι του Παύλου Μελά βρίσκεται στα καλύτερα και αρμοδιότερα χέρια, πράγμα που θα του έδινε μεγάλη χαρά και ικανοποίηση».

Η οικία Μελά κομμάτι από τη ζωή ενός σπουδαίου Έλληνα και μακεδονομάχου, που θυσιάστηκε στα 34 του χρόνια, θα παραδοθεί στη Σχολή Ευελπίδων στις 14 Οκτωβρίου. Είναι η ημέρα που συμπληρώνονται 116 χρόνια από τον θάνατο του στη Σιάτιστα, από πυρά οθωμανικού αποσπάσματος, αν και παραμένουν  αδιευκρίνιστες οι συνθήκες κάτω από τις οποίες πέθανε.