Το νέο καθεστώς σε επικουρική ασφάλιση και εφάπαξ – Ποιες είναι οι επιλογές για τους μη μισθωτούς

Το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών που θα καταβάλλουν από την 1^η Ιανουαρίου του 2020 θα κληθούν να επιλέξουν 145.000 ελεύθεροι επαγγελματίες για επικουρική ασφάλιση και 163.400 αυτοαπασχολούμενοι για εφάπαξ. Το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, το οποίο θα βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση έως τις 7 Φεβρουαρίου, φέρνει σαρωτικές αλλαγές στο υπάρχον καθεστώς καθιερώνοντας τρεις κατηγορίες εισφορών για επικούριση και τρεις για την εφάπαξ παροχή.

Ταυτόχρονα, στο νέο καθεστώς μπορούν να ενταχθούν όλοι – αγρότες, υγειονομικοί του πρ. ΕΤΑΑ, ελεύθεροι επαγγελματίες του πρ. ΟΑΕΕ κ.α. – στην επικουρική και στο εφάπαξ προαιρετικά από την 1^η Ιανουαρίου του 2021. Όπως και στην κύρια ασφάλιση οι μη μισθωτοί έχουν δυο μήνες περιθώριο να επιλέξουν ασφαλιστική κατηγορία για επικουρική ασφάλιση και εφάπαξ. Αν δεν επιλέξουν θα υπαχθούν υποχρεωτικά στην πρώτη και ελάχιστη.

Εισφορές Επικουρικής

Αναλυτικά, το άρθρο 41 που αντικαθιστά το άρθρο 76 του νόμου Κατρούγκαλου αναφέρει ξεκάθαρα πως από 1/1/2021 στην ασφάλιση του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π. υπάγονται προαιρετικά, μετά από αίτησή τους, οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί, οι αγρότες του πρώην Ο.Γ.Α. καθώς και όσοι εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στην επικούριση. Όσοι επιλέξουν να ενταχθούν προαιρετικά θα παραμείνουν υποχρεωτικά στο σύστημα, δηλαδή δεν μπορούν να βγουν. Όπως αναφέρεται «η προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση από την έναρξή της διέπεται από τους κανόνες της υποχρεωτικής ασφάλισης».

Διατηρείται η απόσβεση της αύξησης των εισφορών επικουρικής ασφάλισης μισθωτών που είχε θεσπίσει ο νόμος Κατρούγκαλου. Προβλέπεται δηλαδή πως από 1/6/2022 το ποσοστό της μηνιαίας εισφοράς επανέρχεται στο 6%.

Για τους μη μισθωτούς θεσπίζονται 3 κατηγορίες σταθερών ποσών (στα πρότυπα της κύριας ασφάλισης). Οι ασφαλισμένοι κατατάσσονται  με ελεύθερη επιλογή τους σε μία από τις 3 κατηγορίες. Αν ο ασφαλισμένος δεν επιλέξει ασφαλιστική κατηγορία κατατάσσεται υποχρεωτικά στη πρώτη. Αίτηση για μεταβολή κατηγορίας υποβάλλεται οποτεδήποτε και η μετάταξη γίνεται από την 1η του επόμενου έτους. Ειδικά για τους έμμισθους δικηγόρους τα ανωτέρω ποσά της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς επιμερίζονται κατά 50% για τον εντολέα και κατά 50% για τον ασφαλισμένο. Από 1/1/2023 τα ποσά των ασφαλιστικών κατηγοριών προσαυξάνονται κατ’ έτος με βάση συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του ΑΕΠ συν το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους διαιρούμενου δια του 2.

Διευκόλυνση εξαγοράς πλασματικών στην επικουρική

Αν το δικαίωμα σε επικουρική θεμελιώνεται και με εξαγορές πλασματικών ετών, το οφειλόμενο ποσό εξαγοράς, εφόσον δεν υπερβαίνει τις 3.000 ευρώ, συμψηφίζεται ή παρακρατείται από το σύνολο των δικαιούμενων ποσών επικουρικής σύνταξης. Διαφορετικά, το μέρος που υπερβαίνει τις 3.000 ευρώ εξοφλείται εφάπαξ πριν την έκδοση της απόφασης συνταξιοδότησης ενώ το υπόλοιπο συμψηφίζεται ή παρακρατείται από τις επικουρικές συντάξεις. Η ρύθμιση αυτή καταλαμβάνει και τις εκκρεμείς αιτήσεις.

Εισφορές Εφάπαξ

Με το άρθρο 41 εντάσσονται στον κλάδο εφάπαξ μετά από αίτησή τους προαιρετικά από 1-1-2021:

α. Oι μισθωτοί (πρ. ΙΚΑ), οι αυτοτελώς απασχολούμενοι (πρ. ΕΤΑΑ), οι ελεύθεροι επαγγελματίες (πρ. ΟΑΕΕ) και οι αγρότες (πρ. ΟΓΑ). Η προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση από την έναρξή της διέπεται από τους κανόνες της υποχρεωτικής ασφάλισης

β. Οι προσλαμβανόμενοι στην Ελληνική Αστυνομία και στο Πυροσβεστικό Σώμα, οι οποίοι είναι υποχρεωτικά ασφαλισμένοι στον Τομέα Πρόνοιας Αστυνομικών (ΤΠΑΣ), στον Τομέα Πρόνοιας Υπαλλήλων Αστυνομίας Πόλεων (ΤΠΥΑΠ) και στον Τομέα Πρόνοιας Υπαλλήλων Πυροσβεστικού Σώματος (ΤΠΥΠΣ) του ΤΕΑΠΑΣΑ,  εφαρμοζομένων των διατάξεων που διέπουν τον πρώην Τομέα Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ).

Οι υπόχρεοι μη μισθωτοί σε εισφορές εφάπαξ (πρόνοιας) θα καταβάλλουν σταθερά ποσά εισφορών από 26 έως 37 ευρώ με ελεύθερη επιλογή. Αν ο ασφαλισμένος δεν επιλέξει ασφαλιστική κατηγορία κατατάσσεται υποχρεωτικά στη πρώτη. Αλλαγή κατηγορίας μπορεί να γίνει κάθε χρόνο. Ειδικά για τους έμμισθους δικηγόρους τα ανωτέρω ποσά της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς επιμερίζονται κατά 50% για τον εντολέα και κατά 50% για τον ασφαλισμένο.

Διευκρινίζεται πως όσοι κατέβαλαν «καλόπιστα» εισφορές στον Κλάδο Εφάπαξ του ΕΤΕΑΕΠ ή σε πρώην Ταμεία, ενώ δεν συνέτρεχαν οι νόμιμες προϋποθέσεις, δικαιούνται να συνεχίσουν την ασφάλισή τους, καταβάλλοντας οι ίδιοι τις αναλογούσες εισφορές και υποβάλλοντας σχετική αίτηση στο ΕΤΕΑΕΠ εντός 6 μηνών από την διαπίστωση της μη υποχρέωσης υπαγωγής τους ή από την διακοπή της ασφάλισής τους ή την δημοσίευση του νόμου. Αν δεν επιθυμούν την συνέχιση της ασφάλισής τους, δικαιούνται να λάβουν αχρεώστητα τις καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές, υπό την επιφύλαξη των διατάξεων περί παραγραφής, όπως ισχύουν, εφόσον υποβάλουν αίτημα διαγραφής και επιστροφής εισφορών στο Ταμείο.

Ληξιπρόθεσμες οφειλές προς ΕΤΕΑΕΠ

Οφειλές προς το ΕΤΕΑΕΠ των δικαιούχων επικουρικής σύνταξης ή εφάπαξ παροχής αποσβένυνται με συμψηφισμό με τις συντάξεις και την εφάπαξ παροχή που δικαιούνται από το ΕΤΕΑΕΠ. Εάν ο οφειλέτης αποβιώσει, οι οφειλές του προς το ΕΤΕΑΕΠ συμψηφίζονται με τυχόν οφειλόμενες σε αυτόν και στους νόμιμους κληρονόμους του αναδρομικές παροχές, ενώ το υπόλοιπο ποσό αναζητείται από αυτούς κατά την κληρονομική τους μερίδα, σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΕΔΕ.