Ολοκληρώθηκε η έρευνα της HOPEgenesis και του Πανεπιστημίου Πειραιά με επίκεντρο τους παράγοντες που συντείνουν στην ελληνική υπογεννητικότητα. Η Ελίνα Σμπώκου (γενική διευθύντρια της οργάνωσης) παρατηρεί: “Θέλω να πιστεύω ότι προσθέσαμε ένα λιθαράκι”.

Πολύ περισσότερο: όσον αφορά την ανάδειξη του φαινομένου της υπογεννητικότητας (πρώτο βήμα για την καταπολέμησή της), έχει κατακτηθεί μεγάλο έδαφος. Το πρόβλημα υφίσταται πλέον σε θεσμικό επίπεδο.

Χθες ο ιδρυτής και πρόεδρος της HOPEgenesis Στέφανος Χανδακάς με τη βουλευτή ‘Α Αθηνών και πρέσβη της HOPEgenesis Όλγα Κεφαλογιάννη επισκέφτηκαν τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο για να κοινοποιήσουν τα αποτελέσματα της έρευνας.

Πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του ομίλου Eurolife ERB (το ασφαλιστικό δεσπόζει ανάμεσα στους τομείς που αιμορραγούν λόγω της υπογεννητικότητας).

Η συγκεκριμένη έρευνα διαγράφει επί της ουσίας τις κύριες παραμέτρους της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας -τις έγνοιες, τις επιδιώξεις, τις πεποιθήσεις της. Αποτελεί ανεκτίμητο, καίριο εργαλείο για οποιονδήποτε ασχολείται με τα κοινά αυτή τη δεδομένη στιγμή.

“Η υπογεννητικότητα αφορά όλους μας“, διαπιστώνει η Ελίνα Σμπώκου.

Downsizing…

Σημαίνει απλά ότι πιο πολλοί πεθαίνουν από όσοι γεννιούνται.

Για να υπάρχει ισορροπία, στην Ελλάδα έπρεπε να πραγματοποιούνται 2,1 ή 2,5 γεννήσεις ανά οικογένεια αλλά αυτή τη στιγμή η χώρα βρίσκεται στο 1,6.

Σύμφωνα με την Ελίνα Σμπώκου, ελλοχεύει ο κίνδυνος ο πληθυσμός να κατρακυλήσει στα έξι ή οχτώ εκατομμύρια ως το 2050 και το χειρότερο: “Υπάρχει ένα σημείο ύστερα από το οποίο το φαινόμενο δεν αναστρέφεται και ουσιαστικά μιλάμε για cease of existence“. Δηλαδή ένα είδος αφανισμού.

Όσες χώρες ασχολήθηκαν, ανέτρεψαν τη γήρανση του πληθυσμού που απορρέει από την υπoγεννητικότητα.

“Σκεφτείτε ότι βρισκόμαστε με ανεργία και χωρίς εργατικό δυναμικό. Πώς γίνεται αυτό; Ποιος δουλεύει; Ποιος πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές;” αναρωτιέται η ίδια.

Τα αποτελέσματα της έρευνας «Διερεύνηση των παραγόντων που δημιουργούν το πρόβλημα της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα» δημοσιοποιήθηκαν σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στα γραφεία της Eurolife στην Ακαδημίας.

Στα χείλη της Πολιτείας

Στην καρδιά της κρίσης το 2015 o Στέφανος Χανδακάς ταξίδεψε στις απομακρυσμένες περιοχές της Ελλάδας και τα νησιά με τη μη κερδοσκοπική ομάδα Αιγαίου που προσφέρει δομές υγείας. Σε ορισμένα σημεία δεν υπήρχαν καθόλου έγκυες γυναίκες. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα της Αστικής Μη Κεδροσκοπικής Οργάνωση HOPEgenesis.

Πριν από πέντε χρόνια, ιδιώτες και κράτος δεν αναγνώριζαν ότι υπάρχει πρόβλημα. Αργότερα υποστήριζαν ότι δεν τους αφορά, ότι πρόκειται για πολυτέλεια. Σήμερα ουδείς αρνείται το μέγεθος του προβλήματος.

Πρωτοβουλίες αντιμετώπισής του έχουν κέρδισει θέση στον προγραμματισμό της κυβέρνησης Μητσοτάκη (το επίδομα των 2000 ευρώ, μία εξ αυτών). Κατά τη διάρκεια των εκλογών εμφανίστηκε στις προεκλογικές δηλώσεις όλων των κομματικών αποχρώσεων.

Η HΟPEgenesis διευθύνει πλέον πιλοτικά προγράμματα και καλύπτει τα έξοδα εγκυμοσύνης και τοκετού σε γυναίκες που κατοικούν στις περιοχές οι οποίες εντάσσονται στο πρόγραμμα. Δηλαδή περιοχές με μηδενικές γεννήσεις τα τελευταία έξι χρόνια.

 

Δεν αντιμετωπίζουν το θέμα με τη λογική “πάρτε χίλια ευρώ, πάρτε εκατό” αλλά προσωποποιημένα, ανάλογα με την περίπτωση και την περιοχή. Άλλους σκόπελους αντιμετωπίζει μία Αθηναία και άλλους μία γυναίκα που βρίσκεται στο Καστελλόριζο. Αυτή τη στιγμή καλύπτει τριακόσιες πενήντα τέσσερις ακριτικές περιοχές.

Λειτουργεί επιπλέον και ως ομπρέλα ασφαλείας (με τηλέφωνα, αεροδιακομηδές, έκτατες ανάγκες).

“Προσφέρουμε ένα απλό οικονομικό κίνητρο. Για τις γυναίκες αυτές συντρέχουν πολλά θέματα, όχι μόνο η κρίση“, διαπιστώνει η κυρία Σμπώκου.

Ωστόσο η κρίση ανέδειξε μια κουλτούρα υπογεννητικότητας, ένα υφέρπον ζήτημα: οι γυναίκες απέφευγαν την εγκυμοσύνη με τη λογική ότι θα αποβεί οικονομικά δυσβάσταχτη.

Σύμφωνα με την έρευνα “ένας στους δύο ερωτώμενους (52.9%) θεωρεί το υψηλό οικονομικό κόστος ως πολύ σημαντικό παράγοντα στην απόφασή του για να αποκτήσει τέκνο“.

Ένα ζευγάρι αποφεύγει την τεκνοποίηση πρωτίστως λόγω της αβεβαιότητας στον εργασιακό χώρο. Επιπλέον, υπολογίζει το τρίπτυχο διαθεσιμότητα, πρόσβαση και ποιότητα υπηρεσιών υγείας. Το οικογενειακό εισόδημα θεωρείται υψίστης σημασίας κατά τη διάρκεια της ζωής ενός παιδιού αφού επηρεάζει τη διαθεσιμότητα του χρόνου στα πρώτα χρόνια ζωής του.

Η μακροσκελής έρευνα αναδεικνύει την πολυπαραγοντικότητα του προβλήματος.

Συμπερασματικά, μέτρα οικονομικής ενίσχυσης και οικογενειακού προγραμματισμού θα συμβάλλουν στην εξισορρόπηση του δείκτη γεννήσεων ενώ οφείλει κανείς να διερευνήσει περαιτέρω και την εξής μνεία στην έρευνα:

“Όσο αυξάνονται οι οικονομικές απολαβές μιας γυναίκας, όσο αυξάνονται οι οικονομικές απολαβές μιας γυναίκας, μειώνεται ο αριθμός των βρεφών που γεννάει. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται και στις δυτικές χώρες με την αύξηση των εργασιακών επιλογών των γυναικών (Chabé-Ferret, 2019).”

Πάντως πέντε χρόνια μετά την ίδρυση της HOPEgenesis όλοι αναγνωρίζουν το πρόβλημα.

“Ανέδειξε και έθεσε το θέμα ψηλά στην ατζέντα. Σε αυτό συνέβαλαν καθοριστικά οι εκλογές. Ήταν πλέον έτοιμο το κλίμα. Τώρα το πιάνουν όλοι: Έχει εκπονήσει μελέτες η Διανέοσις, ασχολείται το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών ενώ έχει δημιουργηθεί διακομματική επιτροπή με δικά της πορίσματα…” 

Με τη σύμπνοια ιδιωτικού και δημόσιου στη νέα εποχή

Την επόμενη ημέρα: “Είναι απολύτως αποδεδειγμένο ότι οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, τα σωματεία και τα ιδρύματα έχουν υποχρέωση, ανάγκη και χώρο να βοηθήσουν στην ελληνική πραγματικότητα. Εχουμε ανάγκη όλες τις πρωτοβουλίες τους για όλα τα θέματα”. 

 

 

Με πλούσια εμπειρία, η Ελίνα Σμπώκου κινεί τα νήματα από το παρασκήνιο. Βρίσκεται ενεργό μέλος σε πέντε μεγάλα σωματεία ενώ έχει σπουδάσει Νομικά.

“Μιλάω ως άνθρωπος που έχει ευεργετηθεί στη ζωή του από ανάλογους οργανισμούς αφού πήρα υποτροφίες για τις σπουδές μου και ως άνθρωπος που εθελοντικά συμμετέχει σε αυτούς“, καταλήγει.

Απαριθμεί όλα τα σωματεία υπογραμμίζοντας “δεν φαντάζεστε πόση δουλειά κάνουν και πόσο βοήθησαν κατά τη διάρκεια της κρίσης”.

Μεταξύ άλλων αναφέρεται στον νεοφυή ΔΕΣΜΟ -“ασχολούνται με τη δουλειά όχι με την επικοινωνία για αυτό δεν ακούγονται πολύ“. Πρόκειται για το σωματείο που δημιούργησε η Νίκη Κεραμέως αλλά έπρεπε να αφήσει λόγω του ασυμβίβαστου.

Ομάδα Αιγαίου, Σύμπλευση, Action Hellas, Safe Water Sports, Ελπίδα, ΕΛΕΠΑΠ και πολλά ακόμη. Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης που λειτουργεί περίπου ως ΜΚΟ, το Μουσείο Μπενάκη που ανοίχτηκε στους επαγγελματίες. Πάμπολλες περιπτώσεις αναφέρει και απαιτείται ειδικό αφιέρωμα.

Με τους συνεργάτες του

Κύριο μέλημά της να αυξάνονται απαρεγκλίτως οι περιπτώσεις συνέργειας των κρατικών θεσμών με την ιδιωτική πρωτοβουλία που αποδεδειγμένα προωθεί τον εσκυχρονισμό και τη γρήγορη επίλυση γκρίζων ζωνών.

Ευεργέτες έχτισαν τα νοσοκομεία. “Και σήμερα με την αύξηση της ιδέας του corporate social responsibility, ξαφνικά ένα budget θα χωρίζεται στη μέση και το ένα μισό θα πηγαίνει προς όφελος της κοινωνίας“.

Το σύγχρονο πρόσωπο της κοινωνικής ευθύνης: ένα κορίτσι που ορέγεται ένα καλύτερο μέλλον.