Anima I. Η αναζήτηση του «άλλου» εαυτού στο Μουσείο Μπενάκη

Το εργαστήρι του καλλιτέχνη στο υπόγειο του σπιτιού του στην Κυψέλη. Τα υπόγεια του Μουσείου Μπενάκη με θησαυρούς από την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. Και τέλος το Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Τρεις διαφορετικοί χώροι, που συνδέονται και συνομιλούν μεταξύ τους με βάση τον ρόλο τους στην έκθεση του Γιάννη Βαρελά Αnima I. Μια σύγχρονη, εικαστική προσέγγιση των αρχετύπων του εισηγητή της αναλυτικής ψυχολογίας Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ, η οποία διερευνά τις πολλαπλές αναπαραστάσεις του εαυτού του ατόμου μέσα από μύθους, μεταμορφώσεις και οράματα. Και ταυτόχρονα ο διάλογος των παραδοσιακών συλλογών ενός μουσείου με τη σύγχρονη τέχνη.

«Ο τίτλος προέρχεται από το  anima, που είναι η θηλυκή πλευρά του άνδρα -και animus η αρσενική πλευρά της γυναίκας- κατά τον Γιουνγκ», όπως λέει ο καλλιτέχνης για την έκθεσή του, που εγκαινιάσθηκε χθες στον β΄ όροφο του Μουσείου Μπενάκη.

Έργα ζωγραφικής, γλυπτά, λευκώματα, αρχειακό υλικό, φωτογραφίες, καθημερινά αντικείμενα από τις συλλογές του Μουσείου, εκδόσεις, βίντεο και ρούχα συνθέτουν το Αnima I, που θέτει καίρια ερωτήματα για την αντίληψη και την εικόνα, που έχει ο άνθρωπος για τον εαυτό του και ειδικά για το σώμα του. Γιατί «Το έργο του Βαρελά είναι η αναμέτρηση με την ετερότητα. Την ετερότητα της ταυτότητας, του φύλου, του κανονικού. Δηλαδή ποιος νοείται κανονικός και ποιος το τέρας», λέει ο καθηγητής Γιώργος Τζιρτζιλάκης, εκ των επιμελητών της έκθεσης. Προσθέτοντας ότι  ταυτόχρονα είναι και «μία πρόκληση αναμέτρησης με την μαζική κουλτούρα, υιοθετώντας τα στοιχεία της».

Με σπουδές στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και στη συνέχεια στο Royal College of Art του Λονδίνου, ζώντας μεταξύ Βιέννης και Λος Άντζελες ο γεννημένος το 1977 Γιάννης Βαρελάς είναι από τους λίγους καλλιτέχνες της γενιάς του, που έχει πραγματοποιήσει ως σήμερα εκθέσεις σε σημαντικές γκαλερί ανά τον κόσμο (Galerie Forsblom στη Στοκχόλμη και στο Ελσίνκι, Galerie Krinzinger στην Βιέννη, James Fuentes LLC στην Νέα Υόρκη, Contemporary Arts Center of Cincinnati στις  ΗΠΑ κ.ά.) αλλά και στην Αθήνα (Στέγη Ιδρύματος Ωνάση) ενώ έχει συμμετάσχει και σε πολλές ομαδικές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Η μοναχικότητα, η ψυχική αγωνία, η σεξουαλικότητα και το ανδρόγυνο, η απόρριψη και η περιθωριοποίηση, οι συμπλεγματικές ταυτότητες, η εικονοφιλία και η εικονομαχία του εαυτού του ανθρώπου είναι μερικά από τα θέματα – ερωτήματα που βάζει ο καλλιτέχνης στο Αnima I. Οι άνθρωποι ξανακερδίζουν έτσι μία απωθημένη εκδοχή του εαυτού τους καθώς αποχαρακτηρίζονται από τις κοινωνικές συμβάσεις και επαναπροσδιορίζονται μέσα από μετασχηματισμούς και διαστρωματώσεις εικόνων, μοτίβων, χειρονομιών, ένδυσης και αντικειμένων.

Φίλοι και γείτονες, που προσφέρθηκαν για τον κοινό σκοπό, λειτούργησαν ως μοντέλα. Στο υπόγειο της Κυψέλης, ιδιαίτερα διαμορφωμένο και με αντικείμενα καθημερινής χρήσης από τις Ιστορικές Συλλογές του Μουσείου Μπενάκη – «ενάμιση χρόνο κάναμε την έρευνα στις αποθήκες του Μουσείου», λέει ο Βαρελάς – ντύθηκαν με τα ιδιαίτερα ρούχα που επέλεξε ο καλλιτέχνης, προκειμένου να τους φωτογραφίσει. Και στη συνέχεια με μια ειδική διαδικασία, η φωτογραφία πέρασε στον καμβά, όπου μεταμορφώθηκε μέσω της ζωγραφικής.

«Η έκθεση περιγράφει όλη αυτή την διαδικασία», λέει άλλωστε ο ίδιος. Πρόκειται να συνοδευτεί μάλιστα από ένα βιβλίο- κατάλογο με ιδιαίτερο καλλιτεχνικό χαρακτήρα.

Η έκθεση αποτελεί συμπαραγωγή του Μουσείου Μπενάκη με το Ίδρυμα Ωνάση και θα διαρκέσει ως τις 17 Νοεμβρίου.