Αν έχετε βρεθεί στη Βενετία, το ξέρετε. Ακόμα και ο πιο έμπειρος ταξιδιώτης δεν μπορεί να μη θαυμάσει την καθαρή πρωτοτυπία -και την ομορφιά- της πόλης με τους αιώνες ιστορίας που χτίστηκε εξ ολοκλήρου στο νερό.

Ακόμη και η πιο σύντομη επίσκεψη, όμως, αποκαλύπτει ότι η Βενετία δεν είναι πλέον μια ζωντανή πόλη, αλλά οι τουρίστες που γεμίζουν τα κανάλια, τις γέφυρες και τους πεζόδρομούς της είναι πολύ περισσότεροι από τους κατοίκους.

Αυτό αποκαλύπτουν και οι αριθμοί. Ο πληθυσμός της πόλης έφτασε στο υψηλότερο σημείο του γύρω στο 1500 και παρόλο που επανήλθε σχεδόν στα επίπεδα του 16ου αιώνα στη δεκαετία του 1970, σήμερα οι κάτοικοι μετά βίας φτάνουν αριθμητικά το 30% του πληθυσμού που είχε η πόλη πριν από 50 χρόνια.

Το σημαντικότερο, κάποτε, κράτος της Μεσόγειου, η Βενετία, σήμερα φαίνεται ανίκανη να διαχειριστεί την τάση αύξησης των τουριστών και μείωσης των κατοίκων. Όταν ένα μεγάλο κρουαζιερόπλοιο εμβόλισε μία βάρκα γεμάτη τουρίστες αυτόν το μήνα, με τέσσερις τραυματίες, οι τοπικές ενώσεις και ο συρρικνούμενος αριθμός των κατοίκων έσπευσαν να υπενθυμίσουν αυτό που έχουν πει εδώ και χρόνια: η λιμνοθάλασσα είναι πολύ μικρή και υπερβολικά πολυσύχναστη για να φιλοξενήσει τα τεράστια κρουαζιερόπλοια που εμφανίζονται καθημερινά στην περίοδο αιχμής.

Αλλά η Βενετία δεν μπορεί να σταματήσει. Περισσότερο μουσείο απ’ όσο σύγχρονη πόλη, είναι εθισμένη στο χρήμα που εισφέρουν τα κύματα τουριστών. Παραδοσιακές βιομηχανίες, όπως τα χημικά και ο χάλυβας, εξαφανίζονται και μάλιστα το υπουργείο Ανάπτυξης της Ιταλίας έχει κηρύξει την περιοχή σε βιομηχανική κρίση. Με λίγα να έχουν απομείνει πέρα ​​από τον τουρισμό, η πόλη γνωστή ως Serenissima φαίνεται να έχει λίγες επιλογές.

Το ατύχημα ήταν «άμεση συνέπεια χρόνιων επιλογών στο όνομα του χρήματος», δήλωσε ο Claudio Vernier, ο οποίος είναι επικεφαλής της επιχειρηματικής ένωσης της Piazza San Marco και διαχειρίζεται ένα παγωτατζίδικο στην πλατεία. «Η πόλη μαστίζεται από τον υπερ-τουρισμό. Οι υπηρεσίες δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση για γρήγορο, φθηνό τουρισμό».

Περίπου 5 εκατομμύρια τουρίστες επισκέφθηκαν την πόλη το 2017, έναντι 2,7 εκατομμυρίων το 2002, σύμφωνα με τα στοιχεία των ξενοδοχείων της πόλης, τα οποία δε λαμβάνουν υπόψη χιλιάδες κρατήσεις με την Airbnb και παρόμοιες υπηρεσίες. Εν τω μεταξύ, ο πληθυσμός των μόνιμων κατοίκων έχει συρρικνωθεί κάτω από τις 60.000.

Σε επίπεδο δρόμων, ή μάλλον σε επίπεδο καναλιών, είναι σαφές ότι πρέπει να γίνει κάτι για να κρατηθούν οι αριθμοί υπό έλεγχο. Στο ιστορικό κέντρο όπου δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα, η αναμονή για μια θέση σε ένα «βαπορέτο» – η τοπική έκδοση ενός πλωτού λεωφορείου – μπορεί να είναι μέχρι και 20 λεπτά, παρά το ναύλο των 6 ευρώ.

Στριμωγμένοι με ηλιοκαμένους κυνηγούς σουβενίρ, οι κάτοικοι λένε ότι έχουν κουραστεί να περιμένουν μισή ώρα για ένα ποτήρι prosecco στα εμβληματικά μπαράκια bacari της πόλης.

Και τώρα αναγκάζονται να πληρώνουν και σαν τουρίστες. Πολλοί ιδιοκτήτες επιχειρήσεων έχουν εγκαταλείψει το παλιό σύστημα τιμολόγησης δύο επιπέδων που χρεώνει τους επισκέπτες περισσότερο για φαγητό και υπηρεσίες, που σημαίνει ότι οι ντόπιοι πληρώνουν τώρα τις ίδιες αυξημένες τιμές που πληρώνουν οι ξένοι.

«Η Βενετία έχει γίνει ένα μέρος όπου είναι αδύνατο να ζήσει κανείς», δήλωσε ο Nicola Ussi, ένας έμπορος του δρόμου με σουβενίρ. «Είναι πάρα πολύ ακριβή και όλα έχουν σχεδιαστεί για να τονώσουν τον τουρισμό». Ο Ussi υποστηρίζει την ιδέα ενός συστήματος κρατήσεων με πλαφόν στις καθημερινές εισόδους.

Είναι επίσης μέλος της ASC ή «assemblea sociale per la casa», μιας ένωσης κατοίκων που επιδιώκει να επιστραφούν τα άδεια ή εγκαταλελειμμένα σπίτια πίσω σε ανθρώπους και οικογένειες. Αν και αυτό είναι παράνομο, επειδή τα σπίτια ανήκουν σε έναν δημόσιο όμιλο που τα διαχειρίζεται, έχει επίσης βοηθήσει στο να επαναφέρει κάποιες εγκαταλελειμμένες περιοχές της πόλης ξανά στη ζωή. Μία από αυτές είναι μια πολύ κεντρική γειτονιά στο νησί Giudecca.

Ο Alessandro Dus, 34 ετών, μέλος της ASC, πληρώνει 10 ευρώ το μήνα ως ενοίκιο για ένα διαμέρισμα ενός υπνοδωματίου ακριβώς απέναντι από την πλατεία San Marco. Κάθε μέρα αντιμετωπίζει τον κίνδυνο έξωσης, με ένα σημείωμα στο ψυγείο του να του θυμίζει ότι η επόμενη επίσκεψη της αστυνομίας είναι τον Σεπτέμβριο.

Και σαν οι υψηλές τιμές και τα πλήθη των επισκεπτών να μην ήταν αρκετά, η αλλαγή του κλίματος οδηγεί επίσης τους ντόπιους μακριά. Το 2018 σημειώθηκαν 121 ημέρες υψηλής παλίρροιας, με το θαλασσινό νερό να ανεβαίνει 80 εκατοστά πάνω από τη στάθμη της θάλασσας. Οι πλημμύρες προκαλούν τακτικές ζημιές στους κάτω ορόφους των σπιτιών, των εστιατορίων και των καταστημάτων και αυτό που κάποτε ήταν ένα φαινόμενο του χειμώνα συμβαίνει πλέον συχνότερα, πιο πρόσφατα στις 19 Ιουνίου του τρέχοντος έτους.

Αν συζητήσετε με τους ντόπιους μακριά από το θόρυβο κατά μήκος των κύριων καναλιών, η κουβέντα πάντα πηγαίνει στις πλημμύρες και η λέξη στα χείλη κάθε ενετού είναι “MOSE”. Ο καθένας έχει μια γνώμη για το MOSE, ένα σύστημα κινούμενων πυλών που χτίζεται ακριβώς έξω από τη λιμνοθάλασσα της Βενετίας για να την προστατεύσει από τις επιπτώσεις της Αδριατικής θάλασσας.

«Το MOSE είναι ένα άχρηστο έργο», δήλωσε ο Ussi. «Αυτό θα έπρεπε να ήταν σαφές ήδη πριν από 15 ή 20 χρόνια όταν άρχισε ο διάλογος, αλλά τώρα έχει γίνει η ομόφωνη γνώμη».

Το έργο, που έχει ήδη υπερβεί κατά πολύ τον προϋπολογισμό των 5,5 δισ. ευρώ και συνεχίζει, έχει επίσης καθυστερήσει και δεν θα είναι έτοιμο μέχρι το 2022 τουλάχιστον. Από τους ελέγχους διαπιστώθηκε ότι οι γάντζοι που βυθίστηκαν όταν άρχισαν οι εργασίες έχουν ήδη διαβρωθεί. Ορισμένες από τις πύλες δεν ανεβαίνουν, άλλες δεν υποχωρούν λόγω συσσωρευμένου ιζήματος. Ορισμένες δομικές βλάβες έχουν αποδοθεί ακόμη και σε αποικίες τοπικών μυδιών.

Οι ντόπιοι αναφέρουν ότι η διαφθορά έπαιξε ρόλο στις καθυστερήσεις του συστήματος, στις υπερβάσεις του κόστους και στα τεχνικά προβλήματα, μια άποψη που επιβεβαιώνει την καχυποψία και την δυσαρέσκεια των Βενετών σχετικά με τα χρήματα που τους προσπερνούν.

«Η πολιτική και το χρήμα σκοτώνουν τη Βενετία», δήλωσε ο Alessandro Dus, ο 34χρονος ακτιβιστής: «Ένα μεγάλο σκάφος πληρώνει μέχρι και 30.000 ευρώ την ημέρα για να δέσει στο λιμάνι, είναι δύσκολο να πεις όχι σε αυτό. Η Βενετία είναι η κότα με τα χρυσά αυγά».