Απώλειες 80 εκατ. ευρώ από τον μεταβατικό μηχανισμό ευελιξίας που δεν εφαρμόζεται εκτιμά η αγορά, λόγω των αναβολών στη λειτουργία του target model, και νομικές κινήσεις για αποζημιώσεις από κάθε υπεύθυνο, σχεδιάζουν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις ενέργειας που βλέπουν να αναβάλλεται συνεχώς η εφαρμογή των δεσμεύσεων του νόμου 4512/18.

Στην αγορά επικρατεί ανησυχία από τις συνεχείς αναβολές εφαρμογής του Target model που με τη λειτουργία του θα σηματοδοτήσει την ουσιαστική απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας. Τα επιτελεία των εταιρειών ενέργειας, ωστόσο, έχουν ξεκινήσει την προετοιμασία τους και ενώ αναμένουν τις προδιαγραφές του συστήματος από το Χρηματιστήριο Ενέργειας για να προχωρήσουν την προετοιμασία τους δεν λαμβάνουν καμιά απάντηση, από το Χρηματιστήριο Ενέργειας  ούτε καν για το χρονοδιάγραμμα.

Όπως ανέφερε χθες ο κ. Νίκος Ζαχαριάδης, Διευθύνων Σύμβουλος  της Elpedison, «ζητήσαμε τις προδιαγραφές του συστήματος από το Χρηματιστήριο Ενέργειας και το χρονοδιάγραμμα και δεν μας έχουν καν απαντήσει. Όλα δείχνουν ότι πριν τον Ιανουάριο δεν πρόκειται να λειτουργήσει και αυτό σημαίνει σημαντικές απώλειες για όλη την αγορά».

Η καθυστέρηση στην εφαρμογή του target model φέρνει απώλειες, καθώς χάνεται η δυνατότητα για τον μεταβατικό μηχανισμό ευελιξίας που θα αποζημίωνε με σημαντικά ποσά τις εταιρείες του κλάδου τα οποία υπολογίζονται μέχρι 80 εκατ. ευρώ. Πρόθεση των εταιρειών είναι να κινηθούν νομικά ζητώντας αποζημιώσεις από κάθε υπεύθυνο.

«Για να εφαρμοστεί όμως ο μεταβατικός μηχανισμός έπρεπε  να έχει ξεκινήσει το target model. Αρχικά το περιμέναμε τον Ιούνιο, μετά τον Οκτώβριο και πλέον από Ιανουάριο. Θα κινηθούμε νομικά ζητώντας αποζημιώσεις για αυτή την κατάσταση» σημειώνει χαρακτηριστικά.

Σημειώνεται ότι  η εφαρμογή του Target Model, ως μνημονιακή δέσμευση από το 2016 και μέχρι σήμερα σε κάθε αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος από την Τρόικα αναβαλλόταν από εξάμηνο σε εξάμηνο.

Στην τελευταία έκθεση της Κομισιόν για την ελληνική οικονομία γίνεται αναφορά στην εκκίνηση του Target Model από τα μέσα του 2019, ενώ πρόσφατα ο επικεφαλής του Χρηματιστηρίου Ενέργειας Μιχάλης Φιλίππου δήλωσε ότι οι spot αγορές θα λειτουργήσουν το Σεπτέμβριο  και η προθεσμιακή αγορά στο τέλος του χρόνου.

Τι θα φέρει το target model

Η λειτουργία της προθεσμιακής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στο τέλος του 2019, θα αποτελέσει το κομβικό σημείο για τη λειτουργία της απελευθερωμένης αγοράς ενέργειας και επομένως και τη  μείωση του ενεργειακού κόστους  αφού θα δώσει τη δυνατότητα, τα διμερή συμβόλαια που θα συνάπτονται μεταξύ μεγάλων βιομηχανικών καταναλωτών και παραγωγών ρεύματος να αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο Χρηματιστήριο Ενέργειας.

To Χρηματιστήριο Ενέργειας στο τέλος του 2019 θα εισάγει για πρώτη φορά τα διμερή συμβόλαια μεταξύ καταναλωτών και παραγωγών ρεύματος, τα οποία μάλιστα θα είναι διαπραγματεύσιμα. Και από τότε βιομηχανίες δεν θα είναι υποχρεωμένες να συνάπτουν συμβόλαια μόνο με τη ΔΕΗ όπως ισχύει σήμερα, ενώ θα έχουν και τη δυνατότητα να επιλέγουν το ενεργειακό μίγμα με το οποίο θα τροφοδοτούνται.

Επίσης με τη λειτουργία του Target Model και τη διασύνδεση με τις αγορές της Βουλγαρίας και της Ιταλίας η βιομηχανία θα έχει πρόσβαση σε φθηνότερες πηγές ενέργειας.

Η απελευθέρωση και δημιουργία μιας ενιαίας ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αποτέλεσε έναν από τους βασικούς πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο των ευρύτερων αλλαγών στον τομέα της ενέργειας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990. Η δημιουργία της απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, την αποδοτικότερη παραγωγή, μεταφορά και διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας, την ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής οικονομίας σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος.

Ο εξορθολογισμός και η απελευθέρωση της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στοχεύουν στη βελτίωση των συνθηκών ανταγωνισμού και στη δημιουργία ενός σταθερού και προβλέψιμου μοντέλου αγοράς, με κίνητρα για είσοδο νέων συμμετεχόντων στην αγορά καθώς και προσέλκυση νέων επενδύσεων και πρωτίστως προς όφελος του Έλληνα καταναλωτή και της εθνικής οικονομίας.

Η ελαχιστοποίηση του κόστους και του χρόνου προσαρμογής στο Μοντέλο Στόχο απαιτούν ενέργειες αναδιάρθρωσης και δομικές αλλαγές στην ισχύουσα οργάνωση και λειτουργία της χονδρεμπορικής αγοράς, πρόσθετα ρυθμιστικά μέτρα και μεταρρυθμίσεις που αναμένεται να προχωρήσουν ουσιαστικά, κάτω από τη δημιουργική πίεση που ασκεί ήδη η ενοποιούμενη, με ταχείς ρυθμούς, Ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, μέσω της σύζευξης των εθνικών και περιφερειακών αγορών που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Ποιες είναι οι αγορές που θα δημιουργηθούν

Ο  Νόμος 4512/2018, όρισε τις αγορές ως εξής:

  1. Χονδρική αγορά προθεσμιακών προϊόντων ηλεκτρικής ενέργειας (η οποία  μετονομάστηκε σε ενεργειακή χρηματοπιστωτική αγορά): Η αγορά αυτή επιτρέπει στους συμμετέχοντες να συνάπτουν συμβάσεις αγοράς και πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας, με υποχρέωση φυσικής παράδοσης, όπως θα ορίζονται στον σχετικό κώδικα της αγοράς και να συναλλάσσονται ενεργειακά χρηματοπιστωτικά μέσα.
  2. Αγορά επόμενης ημέρας: Η αγορά αυτή επιτρέπει στους συμμετέχοντες να υποβάλλουν εντολές συναλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας με υποχρέωση φυσικής παράδοσης την επόμενη ημέρα. Στην αγορά επόμενης ημέρας δηλώνονται επίσης και οι ποσότητες ενέργειας που έχουν δεσμευτεί μέσω διενέργειας συναλλαγών επί προθεσμιακών προϊόντων, που έχουν πραγματοποιηθεί είτε μέσω της χονδρικής αγοράς προθεσμιακών προϊόντων, είτε διμερώς. Παράλληλα, θα πραγματοποιείται έμμεση κατανομή (implicit allocation) της μεταφορικής ικανότητας στις διασυνδέσεις, μέσω σύζευξης των αγορών επόμενης ημέρας των Ευρωπαϊκών χωρών.
  3. Ενδοημερήσια αγορά: Η αγορά αυτή επιτρέπει στους συμμετέχοντες να υποβάλλουν εντολές συναλλαγών για φυσική παράδοση την ημέρα εκπλήρωσης φυσικής παράδοσης, μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής εντολών συναλλαγών στην αγορά επόμενης ημέρας, λαμβάνοντας υπόψη τις ποσότητες ενέργειας που έχουν δεσμευτεί μέσω διενέργειας συναλλαγών επί προθεσμιακών προϊόντων ηλεκτρικής ενέργειας τις οποίες έχουν πραγματοποιήσει, τα αποτελέσματα της αγοράς επόμενης ημέρας, καθώς και τυχόν περιορισμούς που έχουν προκύψει από την επίλυση της αγοράς εξισορρόπησης. Οι συμμετέχοντες δύνανται να προβαίνουν σε συναλλαγές προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν την απόκλιση της καθαρής θέσης τους που προκύπτει από τις συναλλαγές σε όλες τις αγορές, από τις πωλούμενες/αγορασθείσες ποσότητες σε πραγματικό χρόνο.
  4. Αγορά εξισορρόπησης: Η αγορά εξισορρόπησης περιλαμβάνει την αγορά ισχύος εξισορρόπησης, την αγορά ενέργειας εξισορρόπησης, καθώς και τη διαδικασία εκκαθάρισης αποκλίσεων. Οι Συμμετέχοντες έχουν υποχρέωση υποβολής προσφορών με υποχρέωση φυσικής παράδοσης για το σύνολο της διαθέσιμης ισχύος τους, τόσο στην αγορά ενέργειας εξισορρόπησης όσο και στην αγορά ισχύος εξισορρόπησης.

Η λειτουργία των τριών πρώτων αγορών ανατίθεται στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας, ενώ η αγορά εξισορρόπησης στον ΑΔΜΗΕ. Το Ελληνικό Χρηματιστήριο θα αποτελεί, ως διάδοχο σχήμα του ΛΑΓΗΕ, τον Ορισθέντα Διαχειριστή Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (Nominated Electricity Market Operator – NEMO), για τη σύζευξη της αγοράς επόμενης ημέρας και τη σύζευξη της ενιαίας ενδοημερήσιας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Το χρονικό σημείο έναρξης της λειτουργίας κάθε αγοράς, καθώς και οι απαιτούμενες ενέργειες για την επίτευξη της λειτουργίας αυτών θα ορισθούν με απόφαση του υπουργού περιβάλλοντος και ενέργειας, ύστερα από γνώμη της ΡΑΕ και υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης έκδοσης των κανονισμών των επιμέρους αγορών.