Όταν η Άνγκελα Μέρκελ ανακοίνωσε τη σχεδιαζόμενη αποχώρησή της τη Δευτέρα, λίγο λυπήθηκαν στη νότια Ευρώπη. Από την Ελλάδα μέχρι την Ιταλία, η Γερμανίδα καγκελάριος θεωρείται ενσάρκωση της απονιάς της υπόλοιπης Ευρώπης για τα βάσανα των χωρών σε κρίση.

Στο αποκορύφωμα της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης το 2012, ο δεξιός Τύπος της Ιταλίας χαιρέτιζε τη νίκη της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου της χώρας επί της Γερμανίας προσβάλλοντας τη Μέρκελ στα πρωτοσέλιδά του. Στην Ελλάδα, διαδηλωτές κατά της λιτότητας την έχουν συχνά απεικονίσει με μουστάκι του Χίτλερ ή φορώντας στολή των ναζί.

Ωστόσο, όταν αποχωρήσει η Μέρκελ, η νότια Ευρώπη ίσως έχει λόγους να το μετανιώσει.

Σύμφωνοι, η αναποφασιστικότητά της ήταν κρίσιμος παράγοντας για την παράταση της κρίσης και δεν ήταν ποτέ αρκετά γενναία για να αντιμετωπίσει όλα τα προβλήματα στην καρδιά της νομισματικής ένωσης. Όμως τα αργά αντανακλαστικά της ήταν σχεδόν σίγουρα προϊόν της απροθυμίας των Γερμανών ψηφοφόρων, και όχι της διάσημης επιφυλακτικότητάς της. Η Μέρκελ πάντα στήριζε το ενιαίο νόμισμα και προωθούσε σημαντικές μεταρρυθμίσεις που έχουν ενισχύσει την αντοχή του. Δεν είναι σαφές αν όποιος τη διαδεχθεί θα είναι αρκετά γενναίος για να κάνει το ίδιο.

Για τους επικριτές της Μέρκελ, τα λάθη της είναι προφανή: έδρασε υπερβολικά αργά στη διάρκεια της ελληνικής κρίσης χρέους, προσποιούμενη ότι το ελληνικό χρέος ήταν βιώσιμο, ενώ δεν ήταν. Αν και στήριξε τρία πακέτα διάσωσης, αυτά επέβαλαν υπερβολική λιτότητα στην Ελλάδα, πυροδοτώντας ένα ατελείωτο σπιράλ ύφεσης και περαιτέρω υπερχρέωσης.

Ευρύτερα, απέτυχε να αναλάβει δράση για πολλά από τα δομικά ελαττώματα στην καρδιά της νομισματικής ένωσης. Η Ευρωζώνη εξακολουθεί να μην έχει ένα Νομισματοκοπείο για να βοηθά χώρες σε δυσκολία να περιορίσουν τα οικονομικά σοκ. Ως καγκελάριος, επέμεινε σε μία πολιτική διατήρησης των μισθών και δημοσιονομικών περιορισμών, ένας συνδυασμός που βοήθησε στο χτίσιμο ενός τεράστιου εξωτερικού πλεονάσματος που συνεισέφερε στην κρίση και δε βοήθησε άλλες χώρες να ανακάμψουν από τις συνέπειές της.

Και πάλι, δεν θα πρέπει κανείς να ξεχνά την τεράστια πρόοδο που έχει γίνει στην Ευρωζώνη την τελευταία δεκαετία. Οι διασώσεις της Ελλάδας, αλλά και της Πορτογαλίας, της Ισπανίας, της Ιρλανδίας και της Κύπρου, σηματοδότησαν μία σταδιακή απομάκρυνση από την αρχή ότι οι χώρες της Ευρώπης δεν πρέπει να διασώζουν η μία την άλλη. Αυτή η αρχή όχι μόνο αποτελεί όρο των Ευρωπαϊκών Συνθηκών, αλλά είναι και μία από τις σημαντικότερες αρχές για κομμάτια του γερμανικού κατεστημένου. Η Μέρκελ δε νοιάστηκε: στήριξε τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, ενός μόνιμου ταμείου διάσωσης που μπορεί να στείλει τα πολλά δισεκατομμύρια ευρώ του με αντάλλαγμα ένα πρόγραμμα προσαρμογής για δημοσιονομικό έλεγχο και δομικές μεταρρυθμίσεις.

Ο άλλος τομέας στον οποίο ήταν φανερό το ανοιχτό μυαλό της Μέρκελ ήταν η νομισματική πολιτική. Τα τελευταία επτά χρόνια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα άλλαξε ταχύτητα: Πρώτον, δημιούργησε έναν μηχανισμό προστασίας για χώρες σε κρίση, μέσω του προγράμματος Άμεσων Νομισματικών Συναλλαγών. Δεύτερον, ξεκίνησε την ποσοτική χαλάρωση για να αποφύγει ένα αποπληθωριστικό σπιράλ.

Φυσικά, αυτές οι καινοτομίες ήταν το πνευματικό τέκνο του προέδρου της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, και του διοικητικού της συμβουλίου. Όμως η στήριξη της Μέρκελ άνοιξε την πόρτα για τον διορισμό του Ντράγκι. Η Γερμανίδα καγκελάριος σεβάστηκε επίης την ανεξαρτησία της ΕΚΤ, σε αντίθεση με τον υπουργό Οικονομικών της, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που έφτασε στο σημείο να την επικρίνει για την άνοδο των εξτρεμιστικών κομμάτων στη Γερμανία.

Είναι πιθανό ένας άλλος Γερμανός ηγέτης να είχε δράσει πιο αποφασιστικά στη στήριξη των μεταρρυθμίσεων στην Ευρωζώνη ή στο να εξηγήσει στους ψηφοφόρους γιατί μία ισχυρότερη νομισματική ένωση είναι προς το συμφέρον τους. Τον τελευταίο χρόνο, η Μέρκελ έχει πει πολλά γι το φιλόδοξο σχέδιο του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για την αναμόρφωση της Ευρώπης, όμως δεν έχει κάνει πολλά για να τον στηρίξει.

Όμως στη γερμανική πολιτική δεν υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι η προώθηση του ευρωπαϊκού φεντεραλισμού αποδίδει. Ο Μάρτιν Σουλτς, πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και γνωστός φεντεραλιστής, έχασε με διαφορά τις εκλογές του 2017, με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα να κατρακυλά στο χαμηλότερο ποσοστό του μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αντίθετα, το ακροδεξιό, ευρωσκεπτικιστικό κόμμα “Εναλλακτική γισ τη Γερμανία” κατέγραψε αξιόλογη άνοδο, περιορίζοντας το περιθώριο των Χριστιανοδημοκρατών της Μέρκελ να προωθήσουν την αναμόρφωση της Ευρωζώνης.

Η μοναδική αξιόλογη εξαίρεση είναι το κόμμα των Πρασίνων, που είναι ανοιχτό στην ιδέα των ευρωομολόγων, κάτι που θα περιελάμβανε κάποιας μορφής αμοιβαιοποίηση χρέους. Όμως για την ώρα οι πρόσφατες εκλογικές του επιτυχίες φαίνονται να σχετίζονται περισσότερο με την εσωτερική τους ατζέντα, παρά με το όραμά τους για την Ευρώπη.

Άρα υπάρχει κάποια ελπίδα για την Ευρωζώνη μετά τη Μέρκελ. Όμως με την Ιταλία σε τροχιά σύγκρουσης με τις Βρυξέλλες και τον Μακρόν να φαίνεται όλο και πιο αδύναμος στο εσωτερικό, οι οιωνοί δεν είναι καλοί για ένα φεντεραλιστικό άλμα στη Γερμανία. Μία πιο εγωίστρια και απομονωμένη Γερμανία είναι μία διακριτή πιθανότητα. Πολλοί στη νότια Ευρώπη ίσως φτάσουν να μετανιώσουν για τη γυναίκα που μίσησαν.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Αλλαγές στο Σύνταγμα: Συμβιβασμός με Εκκλησία, σολομώντεια λύση για ΠτΔ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Το colpo grosso με τις πωλήσεις ακινήτων σε Κινέζους μέσω POS βρίσκεται μόλις στην αρχή του

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ:  Εισαγγελική έρευνα για Folli Follie: Ποιοι φοβούνται το «τσουνάμι» των επόμενων κλήσεων σε υπόπτους