Ένα εγκεκριμένο φάρμακο, το οποίο βρίσκεται ήδη στα ράφια των φαρμακείων, μπορεί να προλαμβάνει την εμφάνιση ή εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ εάν χορηγηθεί πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων, υποστηρίζουν Αμερικανοί ερευνητές.

Περίπου το 50% των ανθρώπων που φθάνουν στην ηλικία των 85 ετών θα αναπτύξουν την νόσο Αλτσχάιμερ και οι περισσότεροι θα πεθάνουν μέσα σε περίπου πέντε χρόνια από την εμφάνιση των χαρακτηριστικών συμπτωμάτων της  (σοβαρή απώλεια μνήμης και ξαφνική έκπτωση της γνωστικής λειτουργίας). Ωστόσο, οι μοριακές διαδικασίες που οδηγούν στην ασθένεια ξεκινούν χρόνια νωρίτερα.

Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν γνωστοί τρόποι πρόληψης της νόσου ή διακοπής της εξέλιξής της από τη στιγμή που έχει αρχίσει. Εντούτοις, μια νέα έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια προσφέρει νέα στοιχεία για την κατανόηση του μηχανισμού ανάπτυξης της ασθένειας σε μοριακό επίπεδο, πολύ πριν εμφανιστούν η εκτεταμένη νευρωνική βλάβη και τα συμπτώματα.

Επιπλέον, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ένα εγκεκριμένο φάρμακο, το οποίο χρησιμοποιείται σήμερα μόνο για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της μέτριας έως σοβαρής νόσου Αλτσχάιμερ,  η μεμαντίνη,μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την πρόληψη ή την επιβράδυνση της εξέλιξής της, εάν ληφθεί πριν εμφανισθούν τα συμπτώματα.

«Με βάση τα όσα γνωρίζουμε μέχρι στιγμής, πιστεύω ότι ποτέ δεν θα μπορέσουμε να θεραπεύσουμε τη νόσο Αλτσχάιμερ από τη στιγμή που θα εμφανιστούν τα συμπτώματα. Η ελπίδα για την κατάκτηση αυτής της ασθένειας είναι να αναγνωρίσουμε πρώτα τους ασθενείς που βρίσκονται σε κίνδυνο και να αρχίσουμε να τους αντιμετωπίζουμε προφυλακτικά με νέα φάρμακα και ίσως προσαρμογές στον τρόπου ζωής που θα μειώνουν το ρυθμό με τον οποίο εξελίσσεται η σιωπηλή φάση της νόσου», δήλωσε ο George Bloom, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο και διευθυντής του Τμήματος Βιολογίας, ο οποίος επέβλεψε τη μελέτη στο εργαστήριό του.

Ο μηχανισμός της νόσου και η δράση του φαρμάκου

Καθώς η νόσος Αλτσχάιμερ ξεκινά, υπάρχει μια μακρά περίοδος, που διαρκεί μια δεκαετία ή και περισσότερο, κατά την οποία οι εγκεφαλικοί νευρώνες (νευρικά κύτταρα) που επηρεάζονται από την ασθένεια προσπαθούν να διαιρεθούν, ενδεχομένως για να αντισταθμιστεί ο θάνατός τους. Αν και οι περισσότεροι νευρώνες αναπτύσσονται προγεννητικά και στη συνέχεια δεν διαιρούνται ποτέ ξανά, στην περίπτωση του Αλτσχάιμερ τα κύτταρα κάνουν την απόπειρα και στη συνέχεια πεθαίνουν.

Εκτιμάται ότι μέχρι και το 90 % του θανάτου των νευρώνων που συμβαίνει στον εγκέφαλο του ασθενή με Αλτσχάιμερ ακολουθεί αυτή τη διαδικασία επανεισδοχής στον κυτταρικό κύκλο.  Μέχρι το τέλος της πορείας της νόσου, ο ασθενής θα έχει χάσει περίπου το 30% των νευρώνων στους πρόσθιους λοβούς του εγκεφάλου.

Σύμφωνα με την Erin Kodis, ερευνήτρια και επιστημονική συντάκτρια στο AlphaBioCom, αυτό που επαναφέρει τους νευρώνες στον κυτταρικό κύκλο είναι το πλεονάζον ασβέστιο που εισέρχεται στους νευρώνες μέσω διαύλων ασβεστίου που υπάρχουν στην επιφάνειά τους. Αυτό συμβαίνει πριν από μια αλυσίδα συμβάντων που τελικά παράγουν τις πλάκες αμυλοειδούς, οι οποίες εντοπίζονται στον εγκέφαλο των ασθενών με Αλτσχάιμερ. Αρκετά πειράματα της Kodis απέδειξαν τελικά τη θεωρεία της.

Το δομικό στοιχείο των πλακών αυτών είναι μια πρωτεΐνη που ονομάζεται αμυλοειδές β ολιγομερές. Η Kodis διαπίστωσε ότι όταν οι νευρώνες εκτίθενται σε τοξικά αμυλοειδή ολιγομερή, ανοίγει ο δίαυλος, ο οποίος ονομάζεται υποδοχέας NMDA, επιτρέποντας έτσι τη ροή ασβεστίου που οδηγεί τους νευρώνες πίσω στον κυτταρικό κύκλο. Η μεμαντίνη αναστέλλει την επανεισδοχή στον κυτταρικό κύκλο κλείνοντας τον υποδοχέα NMDA.

«Τα πειράματα υποδεικνύουν ότι η μεμαντίνη μπορεί να έχει ισχυρές ιδιότητες τροποποίησης της νόσου εάν μπορεί να χορηγηθεί σε ασθενείς πολύ πριν παρουσιάσουν συμπτώματα και διαγνωστούν με νόσο του Αλτσχάιμερ. Ίσως αυτό θα μπορούσε να αποτρέψει την ασθένεια ή να επιβραδύνει την πρόοδό της αρκετά καιρό, ώστε η μέση ηλικία της εμφάνισης συμπτωμάτων να είναι σημαντικά αργότερα», αναφέρουν οι ερευνητές, επισημαίνοντας ότι οι παρενέργειες του φαρμάκου φαίνεται να είναι σπάνιες και μέτριες.

Όπως υποστηρίζουν, οι πιθανοί ασθενείς θα πρέπει να εξετάζονται για τους βιοδείκτες του Αλτσχάιμερ χρόνια πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Στη συνέχεια, οι επιλεγμένοι ασθενείς  θα πρέπει να υποβάλλονται σε θεραπεία με μεμαντίνη, πιθανώς εφ’ όρου ζωής, με την ελπίδα να μην αναπτυχθεί η ασθένεια ή να μην εξελιχθεί περαιτέρω.

Οι ερευνητές  της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια εργάζονται τώρα προκειμένου να σχεδιάσουν μια κλινική δοκιμή για να διερευνήσουν τη σκοπιμότητα της χρήσης της μεμαντίνης ως πρώιμη παρέμβαση.

Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Alzheimer’s & Dementia.

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ:  Ακόμα και μια νύχτα αϋπνίας αυξάνει τον κίνδυνο για Αλτσχάιμερ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η ασπιρίνη στη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ

 

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ: Τι δείχνει η πρώτη μεγάλη μελέτη για την άνοια στην Ελλάδα