Σε ένα βίντεο που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Σεπτέμβριο, ένας κοινωνικός επιστήμονας ονόματι Alex Spectre, μιλώντας για τη νέα startup του, την Philometrics, υποστήριξε ότι θα έφερνε επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο γίνονταν οι online έρευνες, κάνοντας ευκολότερο για τις εταιρείες να σχεδιάσουν ερωτηματολόγια στα οποία ο κόσμος θα απαντούσε μέσω Facebook, Twitter ή άλλους ιστότοπους. Ουσιαστικά, είπε, οι έρευνες θα μπορούσαν να προβλέψουν τις απαντήσεις που θα έδιναν μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες αντλώντας στοιχεία από έναν μικρό αριθμό ερωτηθέντων, με αποτέλεσμα να βοηθούν στην καλύτερη στόχευση των διαφημίσεων. Και ο Spectre ή Aleksandr Kogan, όπως είναι το όνομα που χρησιμοποιεί όταν συστήνεται ως ερευνητής του Πανεπιστημίου Cambridge, ήξερε τι έλεγε. Την Παρασκευή, τέθηκε σε διαθεσιμότητα από το Facebook επειδή είχε αντλήσει δεδομένα για περίπου 50 εκατομμύρια χρήστες του Facebook, όπως έγραψαν οι New York Times, τα οποία, μάλιστα, έδωσε στην Cambridge Analytica, τη διαφημιστική που βοήθησε τον Ντόναλντ Τραμπ να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές του 2016. Το Facebook έθεσε σε διαθεσιμότητα τον Kogan επειδή κατηγορείται ότι είχε υποστηρίξει, ψευδώς, πως θα χρησιμοποιούσε τα δεδομένα αυτά μόνο για ερευνητικούς σκοπούς. Το κοινωνικό δίκτυο έθεσε σε διαθεσιμότητα και την Cambridge Analytica.

Ερωτηματικά 

Ο Kogan βρέθηκε στο επίκεντρο ενός σκανδάλου που έχει εγείρει ερωτηματικά όχι μόνο σχετικά με τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ για την ψυχανάλυση και στόχευση των πιθανών ψηφοφόρων, αλλά και για τις πρακτικές που χρησιμοποιούν οι εταιρείες της Σίλικον Βάλεϊ,  όταν, για παράδειγμα, επιτρέπουν σε τρίτους να έχουν πρόσβαση και να εκμεταλλεύονται πληροφορίες προσωπικού χαρακτήρα.

Το Facebook έχει απενεργοποιήσει πλέον το χαρακτηριστικό εκείνο που έδωσε τη δυνατότητα στον Kogan να συγκεντρώσει προσωπικά δεδομένα για εκατομμύρια χρήστες τη στιγμή που το ποσοστό αυτών που είχε «κατεβάσει» την εφαρμογή του ήταν μικρότερο από 1%. Η υπόθεση αυτή, όμως, δείχνει πόσο αμφιβόλου ηθικής μπορεί να είναι οι πρακτικές που χρησιμοποιούν κάποιοι κολοσσοί του Internet σε ό,τι αφορά τη διαχείριση πληροφοριών που πολλοί χρήστες υποθέτουν ότι μένουν πάντα μυστικές.

Ποιος, όμως, είναι ο Kogan;

Η μοιραία μετάβασή του από την ακαδημαϊκή καριέρα στις πιο σκοτεινές γωνιές του social media marketing άρχισε το 2014 όταν ζήτησε τη βοήθειά του η Cambridge Analytica. Η εταιρεία ενδιαφερόταν για ένα project δεδομένων πάνω στο οποίο είχε δουλέψει ο Kogan στο Πανεπιστήμιο Cambridge, το οποίο βασιζόταν σε έρευνες που είχαν να κάνουν με χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ο Kogan, ο οποίος μετανάστευσε στις ΗΠΑ από τη Ρωσία όταν ήταν ακόμη παιδί και πήρε πτυχίο Ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ το 2008, πριν φύγει για να κάνει διδακτορικό στο Χονγκ Κονγκ, εντάχθηκε στο δυναμικό του Cambridge το 2012, με το οποίο συνεχίζει να συνεργάζεται, ως ερευνητής, στο τμήμα Ψυχολογίας, παρά το γεγονός ότι πλέον έχει επιστρέψει στις ΗΠΑ.

Την εποχή που βρισκόταν ακόμη στο Cambridge, ο Kogan ίδρυσε μια εταιρεία στη Βρετανία, την Global Science Research, η οποία ανέπτυξε μια εφαρμογή (app), ονόματι «thisisyourdigitallife», που προσέφερε στους χρήστες του Facebook προβλέψεις σχετικές με την προσωπικότητα, με αντάλλαγμα την πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα τους, αλλά και σε πληροφορίες για τους φίλους τους (συμπεριλαμβανομένων των “like” τους), αν το επέτρεπαν οι ρυθμίσεις του λογαριασμού τους. Την εφαρμογή αυτή κατέβασαν μόνο 270.000 άνθρωποι, αλλά οι ερευνητές κατάφεραν να αντλήσουν στοιχεία από το προφίλ δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων με τα εργαλεία που διέθετε εκείνη την εποχή το Facebook και επέτρεπαν σε τρίτους να έχουν πρόσβαση σε έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών.

Η εταιρεία του Kogan πήρε στη συνέχεια τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών σχετικά με την προσωπικότητα των χρηστών και τα ταίριαξε με τα πραγματικά «like» των χρηστών στο Facebook (και τα «like» των φίλων τους) για να δημιουργήσει ένα μοντέλο που προέβλεπε προσωπικότητες με βάση την ψηφιακή συμπεριφορά των χρηστών. Η εταιρεία, στο τέλος, έδωσε στην Cambridge Analytica έναν κατάλογο που περιείχε εκατομμύρια ανθρώπους στις ΗΠΑ, μαζί με χαρακτηριστικά όπως το όνομα, ο τόπος διαμονής τους, το φύλο, η ηλικία τους και άλλα προσωπικά δεδομένα.

Το μεγάλο πρόβλημα του Facebook 

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα το Facebook είναι ότι γνώριζε το θέμα που είχε ανακύψει με τον Kogan και τη χρήση στοιχείων από την Cambridge Analytica από το 2015, όταν και τους ζήτησε να διαγράψουν τα δεδομένα. Αποδεικνύεται, όμως, ότι δεν στάθηκε δυνατό να παρακολουθήσει πώς χρησιμοποιούνταν τα προσωπικά δεδομένα που συγκέντρωναν διάφοροι από την πλατφόρμα του εκείνη την εποχή και κατά πόσον τηρούσαν τους κανόνες του για τον διαμοιρασμό ή την πώληση προσωπικών δεδομένων.

Το 2015, ο Kogan με τη νέα του σύζυγο αποφάσισαν να αλλάξουν το επώνυμό τους σε κάτι που να εκφράζει καλύτερα τα πιστεύω τους, θρησκευτικά και επιστημονικά, και κατέληξαν στο Spectre (που σημαίνει «φάντασμα – απειλή»), έξι μήνες πριν κυκλοφορήσει η ομώνυμη ταινία του James Bond. Ωστόσο, σύμφωνα με πηγή κοντά στον Kogan, η αλλαγή ονόματος δεν είχε καμία σχέση με το σκάνδαλο. «Ποιος άνθρωπος θα άλλαζε το όνομά του για να πάρει το όνομα ενός καθάρματος μιας ταινίας του James Bond;», αναρωτιέται και προσθέτει: «Γιατί να το κάνει; Για να αποφύγει την κακή δημοσιότητα;».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: Κατρακυλά η μετοχή του Facebook μετά την παραβίαση 50 εκατ. λογαριασμών