Η απίστευτη πορεία του Viagra έλαβε τέλος στις 11 του Δεκέμβρη με την κυκλοφορία και στην Αμερική ενός φθηνότερου γενοσήμου, ενός αντίγραφου φαρμάκου του πρώτου χαπιού που κυκλοφόρησε ποτέ για την αντιμετώπιση της ανικανότητας (στην Ευρώπη κυκλοφορεί από το 2013). Αλλά τι πορεία ήταν αυτή! Το Viagra της Pfizer, το οποίο εγκρίθηκε πριν από 19 χρόνια, οδήγησε σε μια πραγματική φαρμακευτική και πολιτισμική επανάσταση, έβαλε τη φράση «στυτική δυσλειτουργία» στην κοινή ιατρική γλώσσα, ενέπνευσε χιλιάδες χαζοαστεία και έκανε τα ερωτικά παιχνίδια βασικό στοιχείο των διαφημίσεων της prime time ζώνης της τηλεόρασης.

Το Bloomberg News μίλησε στους ανθρώπους που βρέθηκαν στο επίκεντρο του φαινομένου.

Το 1989 οι χημικοί της Pfizer «μαγείρεψαν» μια ουσία, ονόματι sildenafil citrate, η οποία θεωρούσαν ότι θα μπορούσε να αποτελέσει θεραπεία για την υψηλή αρτηριακή πίεση και το θωρακικό άλγος. Το χαμηλής προτεραιότητας, τότε, project, είχε απογοητευτικά αποτελέσματα στις δοκιμές. Στη συνέχεια, όμως, κατά τη διάρκεια μιας μελέτης σε Ουαλούς μεταλλωρύχους, οι ερευνητές «σκόνταψαν» πάνω στην πραγματική μαγεία της ουσίας: Αναστέλλει το ένζυμο που διασπά μια χημική ουσία που παίζει βασικό ρόλο στη στύση.

David Brown (χημικός της Pfizer): Ήταν τόσο κοντά στην αποτυχία που ο κόσμος δεν ερχόταν στα μίτινγκ. Αυτό που θέλω να πω είναι ξέρεις πώς οι άνθρωποι μυρίζονται την αποτυχία και εξαφανίζονται; Ήταν τόσο κοντά.

Νομίζω ότι ήταν Ιούνιος του 1993. Στάθηκα μπροστά στην επιτροπή κλινικής ανάπτυξης – όλοι ανώτατα διοικητικά στελέχη – και, όπως και τα προηγούμενα τρίμηνα, με σταύρωναν επειδή πετούσα χρήματα. Και μου έδωσαν ένα τελεσίγραφο, βασικά: «Έλα ξανά τον Σεπτέμβριο. Αν δεν έχεις καλά δεδομένα ούτε τότε, το κλείνουμε το θέμα».

Μέρες, στην κυριολεξία, μετά από αυτό το γεγονός, κάνουμε μια μελέτη σε μεταλλωρύχους στη Νότια Ουαλία. Στο τέλος, γίνεται πάντα ένα είδος ανοιχτής ερώτησης: «Υπάρχει τίποτα άλλο που παρατηρήσατε και θέλετε να αναφέρετε;». Ένας από τους άντρες σηκώνει το χέρι του και λέει: «Φαίνεται ότι έχω περισσότερες στύσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας απ’ ό,τι συνήθως» και όλοι οι υπόλοιποι σαν να χαμογέλασαν και είπαν: «Κι εμείς». Εκείνη η στιγμή αποδείχθηκε καταλυτική.

Ian Osterloh (έρευνα και ανάπτυξη Pfizer): Εκείνη την εποχή, κανείς δεν σκέφτηκε πραγματικά «αυτό είναι φανταστικό, αυτό είναι καταπληκτική είδηση, έχουμε όντως κάτι σημαντικό εδώ. Πρέπει να αλλάξουμε την κατεύθυνση του συγκεκριμένου προγράμματος».

David McGibney (έρευνα και ανάπτυξη Pfizer): Θυμάμαι ότι προσωπικά με είχε προβληματίσει αυτή η παρενέργεια.

Brown: Ήταν κυριολεκτικά την επομένη, μετά την ημέρα που πήραμε τα αποτελέσματα από τους μεταλλωρύχους στην Ουαλία. Είπα «χρειάζομαι 150.000 στερλίνες για μια μελέτη σχετικά με την ανικανότητα» και αυτός [ο McGibney] μου είπε όχι. Βασικά έκλεισα την πόρτα του και είπα: «David, δεν φεύγω από το γραφείο σου αν δεν μου δώσεις τα χρήματα». Οποιοσδήποτε άλλος στη θέση του, θα με είχε απολύσει εκείνη τη στιγμή.

Ο Brown πήρε τα χρήματα, οι νέες δοκιμές ξεκίνησαν το 1993, πρώτα στο Μπρίστολ της Βρετανίας και μετά στη Γαλλία, τη Νορβηγία, τη Σουηδία και σε άλλες χώρες και, όπως λένε οι ερευνητές, οι άντρες που συμμετείχαν στις δοκιμές έπρεπε στο τέλος της εβδομάδας να επιστρέψουν τα χάπια που δεν είχαν χρησιμοποιήσει. Όμως, κάποιοι δεν ήθελαν με τίποτα να το κάνουν…

Οι πωλήσεις άρχισαν σχεδόν αμέσως μετά την έγκριση του φαρμάκου από τον αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), στις 27 Μαρτίου 1998. Μέσα σε λιγότερο από δύο μήνες, το Viagra βρισκόταν στο εξώφυλλο του περιοδικού Time.

John Niblack (Pfizer R&D): Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε εγκριθεί κάποιο φαρμακευτικό προϊόν γι’ αυτόν τον σκοπό. Ήταν δύσκολο να φανταστείς τι αξία θα είχε αυτό για μας. Τόση αβεβαιότητα είχαμε γι’ αυτό, πιθανότατα καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας μέχρι την κυκλοφορία του. Ποιος να το ‘ξερε;

Steven Lamm (γιατρός): Νομίζω ότι ακόμη και η Pfizer πιάστηκε εξ απίνης από την έκταση που έδωσαν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Δεν μπορούσαν να ελέγξουν τα ΜΜΕ. Είχαν χάσει εντελώς τον έλεγχο.

Lamm: Ήμουν στην εκπομπή «Today» και μου είπαν «Τι θα πείτε Dr. Lamm;». Και εγώ απάντησα: «Θα πω για τη “στύση”». Και μου λένε: «Δεν μπορείτε να πείτε τη λέξη στύση». Και λέω: «Είναι όρος της φυσιολογίας, τι λέτε τώρα;». Και τότε μου απαντούν: «Ok, αν έτσι νομίζετε». Κατέληξε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο μιλάμε και σκεφτόμαστε για τα πράγματα.

Μέσα σε μία μόλις εβδομάδα, τον Μάιο του 1998, γράφτηκαν περισσότερες από 300.000 συνταγές για Viagra και η Pfizer έστειλε στρατιές πωλητών για να εκπαιδεύσουν τους παθολόγους στο πώς θα θίγουν το ευαίσθητο, τότε, θέμα της ανικανότητας και να μοιράσουν δείγματα από ένα χαπάκι που μπορούσε να αντιμετωπίσει μια κατάσταση που προβλημάτιζε τον αντρικό πληθυσμό από τις απαρχές της ανθρωπότητας.

Jamie Reidy (πωλητής Viagra): Η Pfizer ήταν αναγκασμένη να κάνει σεμινάρια σχετικά με τη σεξουαλική παρενόχληση και εργαστήρια επί πολλές ώρες, ειδικά για τις γυναίκες αντιπροσώπους που θα μιλούσαν όλη μέρα για στύσεις.

Lamm: Έπρεπε να μάθουμε ακόμα και πώς να κάνουμε την ερώτηση, ώστε να μην ντραπεί ο ασθενής.

David Michael Thomas (γιατρός): Από τους χιλιάδες ασθενείς που έβλεπα, μερικοί έρχονταν κυριολεκτικά με καμπαρντίνα και καπέλο και γυαλιά ηλίου και αρνούνταν να δώσουν το όνομά τους. Αν έβγαιναν από το ασανσέρ και κάποιος περπατούσε στον διάδρομο, έφευγαν από τις σκάλες. Δεν ήθελαν να τους δει κανείς να μπαίνουν στην κλινική μου.

Irwin Goldstein (γιατρός): Αναγκαστήκαμε ουσιαστικά να ανοίγουμε το ιατρείο και τα σαββατοκύριακα, π.χ. κάθε 10 λεπτά, έτσι ώστε να έρχεται ο κόσμος, να κάνει αυτές τις συζητήσεις, και να φεύγει με το φάρμακο.

Reidy: Ήμασταν ροκ σταρ. Υπήρχε μια αίθουσα αναμονής γεμάτη άντρες, που απέφευγαν όλοι να κοιτάξουν στα μάτια ο ένας τον άλλο – έκαναν απλά ότι κοιτούσαν κάτω. Ο ουρολόγος έριξε μια ματιά από το παραθυράκι και με είδε και, με πολλή άνεση, μου λέει: «Αυτό είναι το Viagra φίλε!».

Lamm: Ήταν πραγματική τρέλα… Προφανώς άγγιξε μια πολύ ευαίσθητη χορδή. Για τους άντρες, σήμαινε ένα πράγμα. Για τα ζευγάρια, είχε άλλες επιπτώσεις.

Reidy: Οι ουρολόγοι κατέληξαν να γίνουν σύμβουλοι γάμου, σε πολλές περιπτώσεις.

Lamm: Ο κόσμος δεν μπορούσε να σταματήσει να μιλάει γι’ αυτό. Όλο αυτό συνεχίστηκε για μήνες και χρόνια. Οι κοινωνικές – οι πολιτισμικές επιπτώσεις του φαρμάκου ήταν κατακλυσμιαίες.

Jeff Evans (γιατρός): Το πιο εντυπωσιακό ήταν το πόσο δημόσιο έγινε: έδειχνε διαφημίσεις η τηλεόραση και εσύ κάλυπτες τα μάτια των παιδιών σου. Μετά την κυκλοφορία του Viagra, το να μιλάς για το σεξ ή τη σεξουαλική δυσλειτουργία έπαψε να είναι ταμπού.