Ο εμπορικός πόλεμος που πυροδότησε ο Ντόναλντ Τραμπ με τους δασμούς, αναμένεται να πλήξει την ευημερία των Ευρωπαίων ωστόσο οι πολιτικοί στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού βλέπουν μια αχτίδα ελπίδας

Όπως αναφέρει σε άρθρο του το Politico, σε οικονομικό επίπεδο, ο κόσμος χωρίζεται πλέον σε τρία διακριτά μπλοκ: τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα και την Ευρώπη. Η απόφαση του Τραμπ να τα βάλει με όλο τον υπόλοιπο κόσμο σε έναν εμπορικό πόλεμο, με ειδικό βάρος κατά της Κίνας, που θεωρείται ο υπ’ αριθμόν ένα αντίπαλος, ανοίγει μια μοναδική ευκαιρία για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

1

Άλλωστε, όπως γνωρίζει όποιος έχει παίξει το γνωστό παιχνίδι Mario Kart, ακόμη και αν βρίσκεσαι στην τελευταία θέση, μπορείς να βρεθείς πρώτος αν οι δύο προπορευόμενοι αλληλοεξουδετερωθούν. «Έχουμε κάποιον που βάζει αυτογκόλ, και αυτός είναι ο κ. Τραμπ» σχολίασε χαρακτηριστικά ο διοικητής της Τράπεζας της Γαλλίας, Φρανσουά Βιλερουά ντε Γκαλό. Το μεγάλο στοίχημα για την Ευρώπη είναι πώς θα αξιοποιήσει την ευκαιρία.

Η δύσκολη αφετηρία της Ευρώπης

Η Ευρώπη βγήκε από την πανδημία του κορωνοϊού σε κακή κατάσταση, με ρυθμούς ανάπτυξης περίπου στο μισό εκείνων των ΗΠΑ. Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η Γερμανία, υπέστη κύματα κλεισιμάτων εργοστασίων, καθώς τα χαλυβουργεία και οι αυτοκινητοβιομηχανίες της κατέρρευσαν υπό το βάρος της ενεργειακής κρίσης που προκάλεσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Θεωρητικά, η ενιαία αγορά της ΕΕ προσφέρει πρόσβαση σε περίπου 450 εκατομμύρια καταναλωτές. Στην πράξη, παραμένει κατακερματισμένη και βαριά στη λήψη αποφάσεων. Ωστόσο, η άνοδος του Τραμπ και ειδικά το «πακέτο δασμών» της 2ας Απριλίου – το οποίο επέβαλε νέους δασμούς 10% έως 49% σε σχεδόν όλες τις άλλες χώρες και προς το παρόν έχει “παγώσει” – φαίνεται πως αρχίζει να αλλάζει το τοπίο.

Το ευρώ έχει ενισχυθεί φέτος κατά 10% έναντι του δολαρίου, καθώς οι επενδυτές αναζητούν σταθερότερες εναλλακτικές. Ακόμη πιο εντυπωσιακή είναι η κίνηση στις αγορές κρατικών ομολόγων, όπου το αμερικανικό χρέος που θεωρείται «ασφαλές» απορρίφθηκε μετά τις ανακοινώσεις Τραμπ, με αποτέλεσμα να αυξηθούν τα επιτόκια δανεισμού των ΗΠΑ, ενώ τα ευρωπαϊκά ομόλογα κέρδισαν έδαφος.

«Με όλη αυτή την υπονόμευση του διεθνούς ρόλου του δολαρίου και των αμερικανικών ομολόγων, το ευρώ φαίνεται να αποκτά νέα δυναμική» σχολίασε ο οικονομολόγος Νταβίντε Ονέλια της TS Lombard. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προβλέπει ότι οι δασμοί θα μειώσουν την ανάπτυξη των ΗΠΑ το 2025 κατά 0,9 μονάδες – η μεγαλύτερη πτώση σε οποιαδήποτε μεγάλη οικονομία πλην του Μεξικού. Αντίθετα, η ζημιά για την ευρωζώνη προβλέπεται μόλις στο 0,2%.

Από ταπεινωμένη, σε ευνοούμενη

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ξεκίνησε τη δεύτερη θητεία της δίνοντας έμφαση στην «ανταγωνιστικότητα» της Ευρώπης – ένας γενικός όρος που συνδέεται με την οικονομία, την ανάπτυξη και τη θέση της έναντι των ανταγωνιστών.

Ενώ οι ΗΠΑ δημιουργούσαν τεχνολογικούς κολοσσούς, εκμεταλλευόμενες εύρυθμες αγορές, κορυφαία πανεπιστήμια και εύρωστους καταναλωτές, και η Κίνα αναδεικνυόταν σε ηγέτιδα της παραγωγής καθαρής ενέργειας και ηλεκτρικών οχημάτων, η Ευρώπη έμενε πίσω. Σήμερα, όμως, με ΗΠΑ και Κίνα να αλληλοτιμωρούνται με δασμούς άνω του 100%, η Ευρώπη βρίσκεται σε στρατηγικό πλεονέκτημα.

Οι δασμοί των ΗΠΑ κατά της Ευρώπης είναι αυξημένοι αλλά πολύ χαμηλότεροι σε σύγκριση με αυτούς κατά της Κίνας. Αυτό ανοίγει νέες αγορές για τις ευρωπαϊκές εταιρείες, όπως εκτιμά ο Λουντοβίκ Σουτόρ-Σορέλ του European Macro Policy Network. Η Κίνα ήδη στηρίζεται σε ευρωπαϊκά προϊόντα σε τομείς όπως τα χημικά και τα μεταφορικά μέσα, ενώ η αμερικανική ζήτηση για ευρωπαϊκά βιομηχανικά προϊόντα που προηγουμένως αγόραζε από την Κίνα θα μπορούσε να αυξηθεί.

Παρότι η κυβέρνηση Τραμπ υποστηρίζει ότι επιδιώκει συμφωνία με το Πεκίνο για μείωση των δασμών, οι μεταφορές εμπορευμάτων στον Ειρηνικό έχουν καταρρεύσει και οι αμφιλεγόμενες συνομιλίες πλήττουν τη μακροπρόθεσμη αξιοπιστία. Παράλληλα, η παγκόσμια κοινότητα, που παραδοσιακά είχε στηρίξει το ελεύθερο εμπόριο υπό αμερικανική ηγεσία, βλέπει πλέον την Ουάσιγκτον να αποστασιοποιείται, δίνοντας στην Ευρώπη την ευκαιρία να καλύψει το κενό.

«Σε έναν όλο και πιο απρόβλεπτο κόσμο, οι χώρες συρρέουν για να συνεργαστούν μαζί μας» δήλωσε η φον ντερ Λάιεν στο Politico, ρίχνοντας αιχμές κατά της πολιτικής Τραμπ.

Εκμετάλλευση της κρίσης

Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Πολ Ντε Γκράουβε, πολλά εξαρτώνται από τη δυνατότητα της Ευρώπης να συνεχίσει να εμπορεύεται ελεύθερα με τον υπόλοιπο κόσμο. Αν τα καταφέρει, οι ΗΠΑ θα καταλήξουν σε απομονωμένο προστατευτισμό με συνέπειες σε τιμές και αποδοτικότητα.

«Συνήθως, οι κρίσεις δημιουργούν ευκαιρίες» ανέφερε. «Αν τις εντοπίσεις εγκαίρως, μπορείς να τις μετατρέψεις σε πλεονέκτημα».

Οι εμπορικές συμφωνίες ωστόσο είναι δύσκολες. Η συμφωνία με τη Mercosur μεταξύ της Ευρώπης και της Νότιας Αμερικής ξεκίνησε το 1999 και μόλις πέρσι υπογράφηκε πολιτική συμφωνία. Παρά την παραδοσιακή απροθυμία της Γαλλίας, ακόμη και εκεί παρατηρείται στροφή, εν μέρει λόγω της πίεσης που δημιούργησε ο Τραμπ. Παράλληλα, η ΕΕ διαπραγματεύεται συμφωνία ελευθέρου εμπορίου και με την Ινδία.

Υπάρχουν και πιο λεπτές ευκαιρίες. Το δολάριο παραμένει το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, προσφέροντας γεωπολιτικό πλεονέκτημα και χαμηλό κόστος δανεισμού στις ΗΠΑ. Όμως κάποιοι εντός της κυβέρνησης Τραμπ αμφισβητούν αν το ειδικό καθεστώς του δολαρίου εξυπηρετεί πλέον τα αμερικανικά συμφέροντα.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι το δολάριο κλονίστηκε μετά το “Liberation Day” με τους δασμούς Τραμπ. Το ευρώ παρουσιάζεται ως εναλλακτική λύση.

«Ο κόσμος αντιμετωπίζει κρίση εμπιστοσύνης στο δολάριο» σημείωσε ο επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Bank, Ντέιβιντ Φόλκερτς-Λάνταου, χαρακτηρίζοντας τους δασμούς του Τραμπ ως «τη μεγαλύτερη αναστάτωση στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα από το 1971».

Το ευρώ στο προσκήνιο

Παρά τα προβλήματα, η ΕΕ συνεχίζει να υπερασπίζεται το κράτος δικαίου, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ όπου η ανεξαρτησία των θεσμών αμφισβητείται. Επίσης, η Ευρώπη διατηρεί ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων, κάτι που προσελκύει επενδυτές.

Κανείς δεν πιστεύει ότι το ευρώ θα εκτοπίσει το δολάριο άμεσα, σύμφωνα με το Politico. Το μερίδιό του στα παγκόσμια αποθέματα συναλλάγματος παραμένει σταθερό στο 20% από το 1999. Όμως, όπως σημειώνει ο οικονομολόγος Νικολά Βερόν του Bruegel, «αν καταρρεύσει η εμπιστοσύνη στο δολάριο, το ευρώ θα είναι η πρώτη εναλλακτική».

Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, κάλεσε πρόσφατα τους Ευρωπαίους ηγέτες να εκμεταλλευτούν την κρίση και να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις στις αγορές τραπεζών και κεφαλαίων, ώστε να ενισχύσουν τη θέση της Ευρώπης. Εάν το ευρώ κερδίσει έδαφος, θα μπορούσε να μειώσει το κόστος δανεισμού για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, ειδικά για startups, και να ενισχύσει τη γεωπολιτική επιρροή της ΕΕ.

Ωστόσο, τίποτα δεν είναι δεδομένο. Οι δασμοί θα πλήξουν την ευρωπαϊκή ανάπτυξη, και σε περίπτωση παγκόσμιας ύφεσης υπάρχει ο κίνδυνος οι επενδυτές να επιστρέψουν στις ΗΠΑ, όπως συνέβη το 2007.

Επιπλέον, αν η Ουάσιγκτον πιέσει την Ευρώπη να αποκόψει τις σχέσεις της με την Κίνα, τα όποια οφέλη θα μπορούσαν να εξαφανιστούν. Και αν η ενίσχυση του ευρώ οδηγήσει σε άνοδο της ισοτιμίας του, θα πληγούν οι εξαγωγές, κάτι κρίσιμο για τη Γερμανία που ήδη αντιμετωπίζει δυσκολίες.

Ακόμα κι έτσι, σε σύγκριση με την αρχή της δεύτερης θητείας φον ντερ Λάιεν, η κατάσταση σήμερα δείχνει πολύ πιο ισορροπημένη. Και, όπως σε κάθε αγώνα ποδοσφαίρου, λίγα πράγματα είναι πιο ικανοποιητικά από το να βλέπεις τον αντίπαλο να σκοράρει αυτογκόλ, σχολιάζει το Politico.

Διαβάστε επίσης:

Τραμπ: Δεν μπορούμε πλέον να επιδοτούμε τον Καναδά με εκατοντάδες δισ. ετησίως εκτός αν γίνει πολιτεία

Τουρκία: Διαψεύδει ότι έστειλε στο Πακιστάν έξι αεροσκάφη με αμυντικό υλικό

Ελλάδα – Τουρκία: Πραγματοποιήθηκε η συνάντηση αντιπροσωπειών στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο των ΜΟΕ