Υπάρχουν περί τα 6.3 εκατομμύρια ακίνητα στη χώρα και πάνω από το ένα τρίτο δηλώνονται ως κλειστά. Το ποσοστό «μη κατοικούμενων» κυμαίνεται από 35% ως 37%, ανάλογα με την περιοχή.

Καλό θα ήταν να μην κάνουμε αριθμητική δημοτικού σχολείου, νομίζοντας ότι δυο εκατομμύρια σπίτια θα μπορούσαν να διατεθούν σε όσους αναζητούν στέγη.

Το ποσοστό των «κλειστών» περιλαμβάνει εξοχικές κατοικίες, σπίτια απόδημων, ακίνητα προς πώληση ή ενοικίαση άρα προσωρινά άδεια.

Σε παραθαλάσσιες περιοχές, όπως είναι η αθηναϊκή Ριβιέρα, βρίσκουμε το 15% των μην κατοικούμενων, καθώς αποτελούν pieds à terre αλλοδαπών επενδυτών. Στο κέντρο της Αθήνας βρίσκουμε το 85% από τα κλειστά.

Παραμένουν ανεκμετάλλευτα λόγω νομικών προβλημάτων, εγκατάλειψης, αδυναμίας αξιοποίησης.

Τα περισσότερα ακατοίκητα συγκεντρώνονται σε Πατήσια, Κυψέλη, Σεπόλια, Κάτω Πετράλωνα, δηλαδή στις γειτονιές που απαξιώθηκαν όταν οι Αθηναίοι ανακάλυψαν τις μεζονέτες στα προάστεια.

Από τα ακίνητα που δεν κατοικούνται, σχεδόν τα μισά θα μπορούσαν να βγουν στη αγορά, με την έννοια ότι βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Εντούτοις η διαχείριση και οι πιθανές κυβερνητικές αποφάσεις γίνονται περίπλοκες επειδή έχουν διαφορετικά καθεστώτα ιδιοκτησίας.

Κάποια ανήκουν σε φυσικά πρόσωπα, μεμονωμένους πολίτες ή οικογένειες.

Κάποια είναι κληρονομιές στα χέρια πολλών συνιδιοκτητών, γεγονός που δυσκολεύει τη διάθεσή τους. Κάποια είναι «μπλοκαρισμένα» επειδή δεν έγιναν αποδοχές ούτε πληρώθηκαν φόροι κληρονομιάς. Αυτά οδηγούν σε νομική ακινησία.

Μικρότερο ποσοστό αφορά ακίνητα, περίπου 30.000 τον αριθμό, που περιήλθαν σε τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης δανείων (servicers).

Για αυτά προβλέπεται διπλασιασμός του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων από το 2026 έως το 2028, αν δεν έχουν μισθωθεί ή πωληθεί για τουλάχιστον έξι μήνες εντός του προηγούμενου έτους. Αυτό ίσως πιέσει τους θεσμικούς ιδιοκτήτες να τα ξεφορτωθούν.

Τέλος υπάρχουν τα ακίνητα που ανήκουν στο Δημόσιο και σε Δήμους. Πρόκειται για εγκαταλελειμμένα κτίρια ιδιοκτησίας υπουργείων, του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, κληροδοτήματα.

Ανήκουν σε ένα σωρό οργανισμούς που συγχωνεύτηκαν, όπου οι διοικήσεις άλλαξαν. Συχνά πυκνά γίνονται απόπειρες καταγραφής αλλά δεν υπάρχει πλήρης κατάλογος για όλη την επικράτεια.

Δεν μας εκπλήσσει λοιπόν όταν μαθαίνουμε ότι ο τάδε καθηγητής κατοικεί σε κληροδότημα της Σχολής του, δηλαδή σε ωραιότατο διαμέρισμα στο Κολωνάκι. Το χάος επιτρέπει τη στρέβλωση.

Τι θα γινόταν λοιπόν αν η κυβέρνηση ενθάρρυνε τις μεταβιβάσεις σπιτιών που ανήκουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα; Ενδεχομένως αυτό που γίνεται και με τους πλειστηριασμούς των τραπεζών, με το 75% να αποβαίνουν άκαρποι.

Πολλοί οι λόγοι: πολεοδομικές παραβάσεις, εκκρεμότητες στο Κτηματολόγιο ή άλλες νομικές δυσκολίες. Δεν κάνουν όμως και μια προσπάθεια να δελεάσουν τους αγοραστές.

Τα απέκτησαν κοψοχρονιά, τα πωλούν με υψηλότατες τιμές εκκίνησης. Επιπλέον η διαδικασία είναι χρονοβόρα και οι ενστάσεις ναρκοπέδιο.

Είναι ίσως ατυχές να συγκρίνουμε την πιθανότητα πώλησης ακινήτων του Δημοσίου με την πώληση σπιτιών που κατάσχεσαν οι τράπεζες. Στη δεύτερη περίπτωση υπάρχει συναισθηματική φόρτιση και πολύ κοινωνικό ανάθεμα.

Καταγράφεται πρόσφατα δολοφονία του νέου ιδιοκτήτη από τον άνθρωπο που έχασε το σπίτι (επειδή χρωστούσε). Συγκρίνουμε λοιπόν μόνο τη δαιδαλώδη διαδικασία και τα προβλήματα που προκύπτουν.

Αν υπήρχε σήμερα απόφαση, να πουληθούν οι κατοικίες που ανήκουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, θα χρειαζόταν μια δεκαετία για να ρονταριστεί η διαδικασία, όπως έγινε με τις τράπεζες που μετατράπηκαν σε κτηματομεσίτες μετά το 2015, στο πλαίσιο της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και του πλαισίου ηλεκτρονικών πλειστηριασμών.

Να δούμε όμως πως αντιμετωπίζουν το ζήτημα άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Υπάρχουν στοχευμένα προγράμματα και μέτρα. Στη Γαλλία υπάρχει «Taxe sur les logements vacants», ειδικός φόρος για σπίτια κλειστά πάνω από δυο χρόνια.

Τα δημοτικά συμβούλια καταγράφουν και αποφασίζουν. Πιο ευφάνταστο το πρόγραμμα «Loc’Avantages» όπου γίνεται μείωση φορολόγησης μέχρι 45% αν το ακίνητο ενοικιαστεί κάτω από τις εμπορικές τιμές, σε ενοικιαστή με χαμηλά εισοδήματα.

Και στην Ιρλανδία επιβλήθηκε ο φόρος «Vacant Homes Tax», μέτρο που συζητήθηκε και στον Καναδά για ξένους επενδυτές.

Στη νότια Ιταλία και τη Σικελία έχουμε προγράμματα πώλησης κατοικιών με ένα ευρώ. Ισχύει σε ερειπωμένες κοινότητες, με τον αγοραστή να αναλαμβάνει την ανακαίνιση.

Το κόστος επισκευών ξεκινά από τις 20.000 ευρώ για ένα ταπεινό οίκημα αλλά σε κάτι πιο φιλόδοξο, όπως η αναπαλαίωση μοναστηριού, φτάνει το 1 εκατομμύριο.

Στην Πορτογαλία βρίσκουμε το πρόγραμμα «Mais Habitação», που δίνει στο κράτος δικαίωμα να διαθέτει κενά ακίνητα με ελεγχόμενο ενοίκιο. Στην Καταλονία της Ισπανίας, θεσπίστηκε δυνατότητα επίταξης κενών κατοικιών για κοινωνική στέγαση.

Στη Σκωτία θεσμοθετήθηκαν τα «Compulsory Sales Orders» για εξαναγκαστική πώληση κλειστών ακινήτων που παραμένουν ανεκμετάλλευτα.

Ιδέες υπάρχουν, εκεί όπου υπάρχει πολιτική βούληση.

Διαβάστε επίσης: 

Airbnb: Πόσο επηρέασαν τη στεγαστική κρίση

Συμμαχία Χαρδαλιά – ΕΤΑΔ για την αξιοποίηση του Τάε Κβο Ντο στο Φάληρο

Χρυσή Βίζα: Πόσο επηρέασε τη στεγαστική κρίση