Σε πλήρη ετοιμότητα είναι το υπουργείο Ενέργειας να προετοιμάσει το σχέδιο δράσεων και πολιτικών που θα ενισχύσει τους ευάλωτους και όχι μόνο, την πενταετία 2027 με 2032 αξιοποιώντας τα 4,5 δισ. ευρώ  του Ταμείου Social Climate Fund (Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα). Στόχος των δράσεων είναι να προωθήσει την κλιματική ουδετερότητα σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, μειώνοντας το κόστος της μετάβασης και το ζητούμενο για την Ελλάδα είναι να υπάρξει ευελιξία στους στόχους, ώστε να προωθηθούν οι δράσεις που ταιριάζουν καλύτερα στις ανάγκες της χώρας.

Στρατηγική του υπουργείου, προκειμένου να διαμορφώσει το νέο Σχέδιό του για το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα  είναι να εναρμονίσει το Εθνικό
Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση της Ενεργειακής
Ένδειας ώστε οι στόχοι τους να αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά του νέου σχεδίου Δράσης που θα χρηματοδοτηθεί από το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα. Σημειώνεται ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν τα τελικά τους σχέδια για το κοινωνικό κλίμα στην Επιτροπή έως τις 30 Ιουνίου 2025.

1

Στο Σχέδιο θα απαριθμούνται και θα περιγράφονται όλα τα σχεδιαζόμενα μέτρα και οι επενδύσεις για τη στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών, χρηστών μεταφορών και μικροεπιχειρήσεων. Θα πρέπει να αναφέρεται ο αριθμός ευάλωτων νοικοκυριών και εντοπισμός αυτών, όπως και οι ευάλωτες πολύ μικρές επιχειρήσεις και ευάλωτοι χρήστες των μεταφορών και να εξηγείται πώς ορίζεται η ενεργειακή  φτώχεια και η οικονομική δυσκολία μετάβασης στο τομέα των μεταφορών σε εθνικό επίπεδο.

Τα σχέδια θα πρέπει να βασίζονται σε διαβούλευση σε επίπεδο χώρας με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, εκπροσώπους οικονομικών και κοινωνικών εταίρων, της κοινωνίας των πολιτών και οργανώσεων νεολαίας, καθώς και άλλων ενδιαφερομένων. Αυτό γίνεται για να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα και οι επενδύσεις που αναφέρονται στα σχέδια θα στοχεύουν επαρκώς και θα υποστηρίζουν αποτελεσματικά τις πιο ευάλωτες ομάδες.  Η Επιτροπή θα τα αξιολογήσει και θα εκταμιεύσει πληρωμές στα κράτη μέλη μόνο εάν επιτευχθούν τα ορόσημα και οι στόχοι που ορίζονται στα σχέδια.

Για τη χρηματοδότηση αυτών των μέτρων και των επενδύσεων για τη στήριξη των πιο ευάλωτων ομάδων, η SCF θα συγκεντρώσει έσοδα από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων από το ETS2 καθώς και 50 εκατομμύρια δικαιώματα από το υφιστάμενο EU ETS. Μαζί με την υποχρεωτική συνεισφορά 25% των κρατών μελών στα σχέδιά τους για το κοινωνικό κλίμα, η SCF θα πρέπει να κινητοποιήσει τουλάχιστον 86,7 δισεκατομμύρια ευρώ δημόσιας χρηματοδότησης κατά την περίοδο 2026-2032.

Μέρος του SCF θα χρηματοδοτηθεί με πλειστηριασμό των δικαιωμάτων που προέρχονται από το ETS II (έως 65 δισεκατομμύρια ευρώ), με επιπλέον 25% να καλύπτεται από εθνικούς πόρους (συνολικού ύψους 86,7 δισεκατομμυρίων ευρώ). Η στήριξη θα απευθύνεται μόνο σε μέτρα και επενδύσεις που σέβονται την αρχή του «μην κάνετε σημαντική βλάβη» και στοχεύουν στη μείωση της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα.

Μετάβαση χωρίς αποκλεισμούς και με ευέλικτους στόχους

Χθες, ο υπουργός Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου τόνισε ότι το νέο Ταμείο αποτελεί κρίσιμο εργαλείο για μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση. Το Ταμείο, σύμφωνα με τις προβλέψεις, θα ενισχύσει ευάλωτα νοικοκυριά, μικρές επιχειρήσεις και χρήστες μεταφορών που πλήττονται περισσότερο από το κόστος ενέργειας και τις αλλαγές στο πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς.

Στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Ευρωπαίο επίτροπο για το Kλίμα, το Μηδενικό Ισοζύγιο Εκπομπών και την Καθαρή Ανάπτυξη (Commissioner for Climate, Net Zero and Clean Growth), Βόπκε Χούκστρα, ο υπουργός τόνισε ότι ο στόχος που θα υιοθετηθεί προϋποθέτει ρεαλισμό, πολιτική και κοινωνική αποδοχή και διαθέσιμους πόρους. Ο επίτροπος, μάλιστα, σχολίασε ότι η Ελλάδα αποτελεί παράδειγμα στην κατεύθυνση της πράσινης μετάβασης, όχι μόνο για τη Νότια Ευρώπη, αλλά για την ευρωπαϊκή ήπειρο συνολικά.

 Ο κ. Παπασταύρου επεσήμανε την πολιτική της χώρας μας για τον τρόπο επίτευξης του στόχου αυτού, ο οποίος θα πρέπει να παρέχει ευελιξία σε κάθε κράτος-μέλος, ώστε να μπορεί να επιλέξει τα μέσα με τα οποία θα τον πετύχει. Στο σημείο αυτό ανέφερε στον κ. Χούκστρα ότι είναι ανάγκη να υπάρξουν οικονομικά προσιτές, πράσινες, καινοτόμες τεχνολογίες και ανταγωνιστικές τιμές ενέργειας, ιδίως για να βοηθηθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και η ενεργοβόρος βιομηχανία κατά τη διάρκεια της μετάβασης.

Ο κ. Παπασταύρου υπογράμμισε ότι η χώρα μας θεωρεί απαραίτητο να μελετηθούν σε βάθος οι πιθανές επιπτώσεις του νέου Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ 2) -που αφορά στην επέκτασή του στις μεταφορές και στα νοικοκυριά που ξεκινά το 2027-, στον πληθωρισμό και στο διαθέσιμο εισόδημα του μέσου πολίτη και ιδιαίτερα στους πιο ευάλωτους.

Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα

Το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα   έχει σχεδιαστεί για να συμβάλει σε μια κοινωνικά δίκαιη μετάβαση στην προσπάθεια της Ένωσης να επιτύχει την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Στόχος του είναι να αντιμετωπίσει τον κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο της κλιματικής μετάβασης στις ευάλωτες ομάδες. Συγκεκριμένα, στοχεύει στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και των μεταφορών και στην αντιστάθμιση του αυξανόμενου κόστους των ορυκτών καυσίμων που προκύπτει από την επέκταση του συστήματος εμπορίας εκπομπών αερίων θερμοκηπίου σε πρόσθετους τομείς στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Επετεύχθη πολιτική συμφωνία μεταξύ του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στα μέσα Δεκεμβρίου 2022. Το εγκριθέν κείμενο δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ στις 16 Μαΐου 2023 και τέθηκε σε ισχύ στις 5 Ιουνίου 2023.   Στόχος είναι να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που συνδέονται με την ενεργειακή φτώχεια για τα ευάλωτα νοικοκυριά και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις και να υποστηριχθούν οι ευάλωτοι χρήστες των μεταφορών. Προκειμένου να επωφεληθούν από τη διαθέσιμη χρηματοδότηση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν τα τελικά τους σχέδια για το κοινωνικό κλίμα στην Επιτροπή ενδεικτικά έως τις 30 Ιουνίου 2025.