Επειδή πολλά ακούστηκαν για το «καρτέλ ξενόγλωσσων βιβλίων» και το ρόλο του Αρίστου Δοξιάδη, πάμε να δούμε τι ακριβώς συνέβη με τις μεθόδους διδασκαλίας ξένων γλωσσών. Τελικοί πελάτες ήταν οι μαθητές φροντιστηρίων ενώ ο υφυπουργός των ολίγων ωρών εκπροσωπούσε εταιρεία διανομής. 

Στη Μεταπολίτευση τα εγχειρίδια διδασκαλίας ήταν εισαγόμενα και η επιλογή γινόταν από στιβαρές επωνυμίες όπως η Oxford Press. Τα φροντιστήρια επέλεγαν τη μέθοδο, οι καθηγητές υποδείκνυαν το βιβλίο, οι μαθητές το προμηθεύονταν υποχρεωτικά. Δεν υπήρχε εναλλακτική_ το βιβλίο για την εκμάθηση ξένης γλώσσας είναι σαν φάρμακο σε αγορά χωρίς γενόσημα.

Είμαστε στα τέλη σέβεντις όταν κάποιοι ιδιοκτήτες φροντιστηρίων είδαν την ευκαιρία και άρχισαν να γράφουν τα δικά τους βιβλία. Μέχρι τη δεκαετία του ’90 αναδείχθηκαν οι μεγάλοι παίκτες με εκδοτική δραστηριότητα. Τα φροντιστήρια Μπουκουβάλας, Τζίνα Παγουλάτου, Γρίβας έγιναν οι πρωταγωνιστές στη νέα αγορά. Εξέδιδαν τις δικές τους μεθόδους για τους δικούς τους μαθητές αλλά και για πελάτες σε άλλες πόλεις και σε άλλες χώρες, όπως η Βουλγαρία.

Δεν υπάρχει κάποιο μυστικό για το τι τραβάει και τι όχι. Για κάθε 100 αντίτυπα αγγλικών, πωλούνται 15 γαλλικών, λιγότερα γερμανικών, ισπανικών και πάει λέγοντας. Ξέρουν όλοι πόσα βιβλία θα πουληθούν το Σεπτέμβρη, όταν αρχίζουν τα μαθήματα. Οι παλιοί φροντιστηριούχοι, που κάποτε μάζευαν δραχμή δραχμή τα δίδακτρα, είδαν τις εκδοτικές τους επιχειρήσεις να κάνουν ετήσιο τζίρο 20 εκατομμύρια ευρώ. Με εκατοντάδες υπαλλήλους, νέες εγκαταστάσεις και αέρα στα πανιά τους, έβαζε έκαστος στην τσέπη του τρία με τέσσερα εκατομμύρια το χρόνο.

Το βιβλίο ξεκινούσε από τον εκδότη, πήγαινε στο διανομέα, από εκεί στον χονδρέμπορο, μετά στον βιβλιοπώλη λιανικής, για να φτάσει στα χέρια του μαθητή. Εκείνα τα χρόνια γίνονταν και εκθέσεις βιβλίων για να διαλέγουν μέθοδο οι καθηγητές. Τις εκθέσεις τις οργάνωναν τα βιβλιοπωλεία Φλωράς, με 13 σημεία πώλησης αποκλειστικά για ξενόγλωσσα. Γίνονταν επίσης επισκέψεις στους χώρους διδασκαλίας. Οι εκδότες, προκειμένου να πάρουν μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας, έκαναν δωράκια: χάριζαν λευκούς πίνακες ή κλιματιστικά ή μια εκδρομή ή διαφημιστικές τσαντούλες.

Ενώ λοιπόν η αγορά του ξενόγλωσσου ανθούσε, η εταιρεία διανομής Απόλλων αντιμετώπιζε προβλήματα. Είχε ψηλό κόστος λειτουργίας, κακή διαχείριση και υπερήλικες μετόχους χωρίς διαδόχους. Τα πράγματα ήταν καλύτερα για τη εταιρεία διανομής Ευσταθιάδης. Πλέον έχουμε μπει στην εποχή όπου οι Έλληνες μαθαίνουν τον Ντόου Τζονς και διαβάζουν τα πορτοκαλί ένθετα των εφημερίδων.  Όλοι ψάχνουν για επενδυτικές ευκαιρίες, μιλούν για οφσόρ και νιώθουν την ευφορία μιας πρώτης νίκης στο μπαρμπούτι.

Σε αυτό το πλαίσιο εμφανίζεται ο Αρίστος Δοξιάδης ως εκπρόσωπος της Notos Associates που εξυπηρετεί το EIKON Capital funds, με 33 μετόχους και έδρα στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους. Αγοράζει την Απόλλων.

Τότε υπήρχε η Ενιαία Τιμή Βιβλίου. Δηλαδή ο τελικός αποδέκτης, ο μαθητής, έβρισκε το ίδιο βιβλίο στην ίδια λιανική τιμή σε όλα τα βιβλιοπωλεία. Το παζάρι γινόταν μεταξύ εκδότη, διανομέα, χονδρέμπορου και βιβλιοπώλη. Όσο πιο πολλά αντίτυπα αγόραζε ο χονδρέμπορος ή ο βιβλιοπώλης, τόσο μεγαλύτερη έκπτωση ζητούσε από τον προηγούμενο στην αλυσίδα εφοδιασμού.

Η Απόλλων ζήτησε αποκλειστικότητα, να μην προμηθεύουν οι εκδότες άλλους διανομείς. Πήρε με το μέρος της πεντέξι επιχειρήσεις κι άλλες τόσες ο Ευσταθιάδης. Σχεδόν όλη η αγορά  περνούσε από τους δυο διανομείς. Πήγαιναν λοιπόν στους χονδρεμπόρους από τον Ιανουάριο και έκαναν πρόταση: «δώσε μου τώρα τα λεφτά για να αγοράσεις το αντίτυπο με 10 ευρώ αλλιώς τον Σεπτέμβριο θα σου το δώσω με 12 ευρώ». Έπαιρναν τις επιταγές από τους χονδρεμπόρους προκαταβολικά και αγόραζαν από τους εκδότες το σύνολο της παραγωγής.

Οι δυο διανομείς απέκτησαν συνολική δεσπόζουσα θέση 80%. Θα έπρεπε λοιπόν, για τον υγιή ανταγωνισμό, να έχουν τιμολόγιο. Αν ο χονδρέμπορος αγοράσει χίλια αντίτυπα, η τιμή να είναι τόση, αν αγοράσει πέντε χιλιάδες θα είναι πιο χαμηλά, δηλαδή τόση. Όχι μόνο δεν κατέστησαν το τιμολόγιο δημόσιο αλλά συμφώνησαν μεταξύ τους ποιες θα είναι οι τελικές τιμές. Εναρμόνισαν δηλαδή τις εμπορικές τους πρακτικές. Έτσι, με αέρα κοπανιστό, οδήγησαν σε εξαφάνιση ανταγωνιστές σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού.

Το 2009 παρενέβη η Επιτροπή Ανταγωνισμού, που είναι Ανεξάρτητη Αρχή. Αποφάνθηκε ότι έγινε οριζόντια σύμπραξη της Απόλλων με τον Ευσταθιάδη και κάθετη σύμπραξη των δυο τους με τους εκδότες. Η Απόλλων, την οποία εκπροσωπούσε ο Αρίστος Δοξιάδης, τιμωρήθηκε με πρόστιμο 3.8 εκατομμύρια ευρώ. Όλοι μαζί οι επιχειρηματίες του καρτέλ μάζεψαν πρόστιμα 20 εκατομμυρίων ευρώ.

Το 2011 προσέφυγαν στο Εφετείο και έχασαν. Έπρεπε να πληρώσουν τα πρόστιμα άμεσα. Η απόφαση ήταν εναντίον των εταιρειών, όχι προσωπικά εναντίον του Αρίστου Δοξιάδη. Δεν αποδόθηκαν ρόλοι στους συμμετέχοντες, ποιος το ενορχήστρωσε, ποιος το εκτέλεσε. Οι εταιρείες όφειλαν να καταβάλουν το πρόστιμο στο κράτος καθώς τούτη η απόφαση δεν σχετιζόταν με τη ζημία που είχαν υποστεί οι ανταγωνιστές από το καρτέλ.

Το 2012 οι εκπρόσωποι της Απόλλων, ο Δοξιάδης και οι συν αυτώ, εξαφανίστηκαν. Οι 80 εργαζόμενοι πήγαν ένα πρωί για δουλειά και βρήκαν τα ρολά κατεβασμένα. Δεν έλαβαν ούτε τα δεδουλευμένα ούτε αποζημιώσεις ούτε τίποτα. Είπαμε, η εταιρεία είχε έδρα στην Καραϊβική και οι μέτοχοι παρέμειναν άγνωστοι.

Σε άλλη δικαστική πίστα, ασκήθηκε αυτεπάγγελτη ποινική δίωξη. Σε πρώτο βαθμό καταδικάστηκαν δυο και αθωώθηκε ο Δοξιάδης. Σε δεύτερο βαθμό καταδικάστηκαν ξανά οι δυο ενώ ο Δοξιάδης απαλλάχθηκε λόγω αμφιβολιών. Το κύμα διαμαρτυριών που ακολούθησε το διορισμό του Αρίστου Δοξιάδη σε θέση υφυπουργού σχετιζόταν με τη σύμπραξη, την εναρμόνιση πρακτικών και τη μη καταβολή του προστίμου. Δεν απάντησε επί της ουσίας. Αυτή λοιπόν είναι η ιστορία με τα ξενόγλωσσα, που επανέφερε στη δημοσιότητα ο Γιώργος Φλωράς ο οποίος είδε την οικογενειακή επιχείρηση να καταστρέφεται εξαιτίας του καρτέλ.

Διαβάστε επίσης

Ανωτάτη Βουλευτική του Κωστή Χατζηδάκη