Ελ Γκρέκο – Η ρουμανική κυβέρνηση μπλόκαρε την πώληση έργου του

Εμπλοκή για τον πίνακα του Ελ Γκρέκο «Άγιος Σεβαστιανός», που επρόκειτο να βγει σε δημοπρασία στους Christie’s της Νέας Υόρκης (το mononews έχει γράψει σχετικά). Μόλις μία μέρα πριν από την πώλησή του στις 5 Φεβρουαρίου αυτό το αριστούργημα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, που εκτιμάται έως και 9 εκατομμύρια δολάρια αποσύρθηκε από την διαδικασία.

Αιτία είναι η παρέμβαση της κυβέρνησης της Ρουμανίας δια του πρωθυπουργού Μαρτσέλ Τσολάκου, ο οποίος δηλώνει, ότι ο πίνακας αποτελεί μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας. Κι αυτό, γιατί κάποτε ανήκε στον βασιλιά Κάρολο Α΄ της Ρουμανίας (1839–1914).

Πρώτη κίνηση της ρουμανικής κυβέρνησης ως εκ τούτου ήταν να αναθέσει σε ομάδα δικηγόρων το μπλοκάρισμα της πώλησης, κάτι το οποίο και επιτεύχθηκε. Ακολούθως, σύμφωνα με δηλώσεις του ρουμάνου πρωθυπουργού οι δικηγόροι θα επιδιώξουν την ανάκτηση του έργου μέσω νομικών διαδικασιών στο Δικαστήριο του Παρισιού ενώ αυτό θα είναι το πρώτο μόνο βήμα.

Στο μεταξύ από την πλευρά των Christie’s η αντίδραση ήταν άμεση αποσύροντας το έργο από την δημοπρασία ενώ η δήλωση του οίκου, εξαιρετικά λιγόλογη: «Λάβαμε μια έκθεση σχετικά με το έργο. Ο Christie’s αντιμετωπίζει αυτά τα θέματα σοβαρά και υπεύθυνα και αποσύρει την παρτίδα αυτή τη στιγμή. Ανυπομονούμε να πουλήσουμε αυτό το μοναδικό και εκπληκτικό έργο σε μεταγενέστερη ημερομηνία».
Σύμφωνα με τις πληροφορίες πάντως ο πίνακας θα παραμείνει στον οίκο δημοπρασιών ως το τέλος του μήνα, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη η νομική δραστηριότητα που έχει ξεκινήσει η ρουμανική κυβέρνηση.

Από βασιλιά σε ιδιώτη

Επί της ουσίας τώρα: Κατ΄αρχάς ο οίκος δημοπρασιών δεν έκρυψε ποτέ στην προέλευση του πίνακα. Σύμφωνα με την καταχώριση του καταλόγου του για το έργο του Γκρέκο (ήδη πάντως έχει αφαιρεθεί από τον ιστότοπο των Christie’s), ο βασιλιάς Κάρολος Α΄ απέκτησε τον πίνακα περί το 1898 και τον κληροδότησε στο θεσμό του ρουμανικού στέμματος το επόμενο έτος.

Στην συνέχεια το έργο πέρασε στον βασιλιά Μιχαήλ της Ρουμανίας, το 1947 και παρέμεινε στη χώρα μέχρι το 1976. Τότε όμως, μεταφέρεται στην γκαλερί Wildenstein & Co στη Νέα Υόρκη.
Ακολούθως το 2010 η συμβουλευτική ομάδα τέχνης Giraud Pissarro Segalot απέκτησε τον πίνακα για έναν ιδιώτη πελάτη της. Και είναι αυτός ο ανώνυμος συλλέκτης, που παρέδωσε τώρα τον πίνακα προς πώληση.
Ένα βασικό ερώτημα επομένως είναι, πώς στο διάστημα των 15 ετών από την απόκτηση του «Άγιου Σεβαστιανού» ως την αναμενόμενη πώληση στον οίκο Christie’s πέρασε απαρατήρητο το θέμα από τις ρουμανικές αρχές και εάν έχει λήξει οποιαδήποτε παραγραφή.

Στα υπάρχοντα του Γκρέκο

Σπάνια είναι φυσικά τα έργα του Ελ Γκρέκο, που βγαίνουν στην αγορά, καθώς τα περισσότερα βρίσκονται σε μουσεία ή απλώς δεν πωλούνται. Το ρεκόρ πώλησης πάντως, ας σημειωθεί κατέχει από το 2013 το έργο του «Άγιος Δομήνικος προσευχόμενος», που είχε δημοπρατηθεί από τον Sotheby’s του Λονδίνου τον Ιούλιο του 2013 για 13,9 εκατομμύρια δολάρια.

Το συγκεκριμένο, ο «΄Αγιος Σεβαστιανός» πιστεύεται, ότι βρισκόταν στο στούντιο του καλλιτέχνη στο Τολέδο τη στιγμή του θανάτου του. Με χρονολόγηση μεταξύ 1600 και 1610 σχετίζεται με δύο πρώιμες απογραφές, οι οποίες είχαν γίνει στο εργαστήριό του: Η πρώτη έγινε ακριβώς το 1614, χρονολογία του θανάτου του, όταν καταγράφηκαν τα υπάρχοντά του ενώ η δεύτερη από τον γιο του Μανουέλ Θεοτοκόπουλο, λίγα χρόνια αργότερα, το 1621.
«Υπάρχουν αρκετοί Άγιοι Σεβαστιανοί, που αναφέρονται σε αυτούς τους καταλόγους αλλά μόνο τρεις σώζονται σήμερα. Όμως μετά την συγκέντρωση όλων των στοιχείων καταλήγει κανείς, ότι αυτός ο πίνακας σχετίζεται πειστικά και με τις δύο απογραφές», όπως ανέφερε η Τζόνκουιλ Ο’ Ράιλι, επικεφαλής της δημοπρασίας των «Μεγάλων Διδασκάλων» του οίκου Christie’s.
Το έργο είχε συμπεριληφθεί στην περιοδεύουσα αναδρομική έκθεση του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, που είχε διοργανώσει το Πράδο της Μαδρίτης το 1982-83 ενώ το συγκεκριμένο μουσείο κατέχει μία ακόμη έκδοσή του.

Διαβάστε επίσης:

Από τον Γκρέκο στην αρχαία Ελλάδα – Πολύτιμα έργα σε δημοπρασία

Πώς είναι να ζεις με τους θεούς: Ο Ελ Γκρέκο και η θεότητα στην τέχνη

Ελ Γκρέκο: Ο «πατέρας» του Πικάσο και της σύγχρονης τέχνης