Πειραιώς 260: Η ιστορία πίσω από το εργοστάσιο Τσαούσογλου που θα «αναστήσoυν» Μενδώνη και Μεγάλου

Το παλιό εργοστάσιο επίπλου της οικογένειας Τσαούσογλου στην οδό Πειραιώς 260 που από την κορυφή της Ελληνικής βιομηχανίας το 1960 έφτασε να «φιλοξενεί» τα πιο περιζήτητα πάρτι και πολιτιστικά event της πόλης πρόκειται να αναστηθεί μέσα από μια συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού και της Τράπεζα Πειραιώς με σκοπό την αποκατάσταση και την επανάχρησή του ως κέντρο πολιτισμού της Αθήνας.

Το ακίνητο, που μετά από εξαγορά 12,66 εκατ. ευρώ (με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης) βρίσκεται στα χέρια του Υπουργείου Πολιτισμού, πρόκειται μέσα από το πρόγραμμα «Η Πειραιώς για την Πειραιώς» όπου η Πειραιώς με δωρεά 1 εκατ. αναλαμβάνει την εκπόνηση όλων των αναγκαίων μελετών μέχρι του επιπέδου των τευχών δημοπράτησης προκειμένου να προχωρήσει στη συνέχεια το έργο του συνόλου του βιομηχανικού συγκροτήματος, να αναμορφωθεί σε ένα σύγχρονο και βιώσιμο πολιτιστικό πόλο που θα αναδεικνύει την πολιτιστική κληρονομιά και θα προσφέρει νέες ευκαιρίες για τον πολιτιστικό και καλλιτεχνικό τομέα της Αθήνας.

Πρόκειται για ένα συγκρότημα εμβαδού περίπου 28 στρεμμάτων και υφιστάμενης δόμησης 27.000 τ.μ. που αποτελείται από 15 κτίρια εκ των οποίων κάποια έχουν κηρυχθεί ως προστατευόμενα μνημεία για την αξία τους ως σημεία αναφοράς της βιομηχανικής ανάπτυξης στον 20ο αιώνα και στόχος είναι η μετατροπή του σε έναν πολιτιστικό χώρο που θα συνδυάζει ακριβώς την ιστορική μνήμη με την καινοτομία και τη δημιουργικότητα στην εποχή μας.

Η ιστορία του μας πάει πίσω στη δεκαετία του 50

Οι βιομηχανικές αυτές εγκαταστάσεις φιλοξενούσαν μεταπολεμικά την ΕΒΜΕ Τσαούσογλου, μια εταιρία που κατασκεύαζε μεταλλικά έπιπλα.

Σήμερα η οδός που φιλοξενεί την νυχτερινή ζωή της Αθήνας, στο παρελθόν συνιστούσε μια αμιγώς βιομηχανική ζώνη ακριβώς επειδή εξυπηρετούσε εμπορικά τη σύνδεση Αθήνας- Πειραιά.

Έτσι, στη «βιομηχανική γη» της Πειραιώς οι γιοι του Ιωάννη Τσαούσογλου έφεραν την βιομηχανία επίπλων του ιδρυτή και πατέρα τους από τη Θεσσαλονίκη το 1954, για να εξελιχθεί σε μια από τις πιο γνωστές επιπλοβιομηχανίες της εποχής.

Τα επόμενα χρόνια από την δεκαετία του 60 και εξής καταγράφηκαν στην ιστορία για τα υψηλά κέρδη της εταιρείας που έντυνε μέχρι και τις μαθητικές αίθουσες του ελληνικού δημόσιου σχολείου.

Οι βιομηχανικοί ρυθμοί της εταιρείας για την εποχή έσπαγαν τα κοντέρ της παραγωγικότητας, με τα δημοσιεύματα στις «φυλλάδες» της εποχής περί συνθηκών εργασίας και εργατικών ατυχημάτων – κάποιων εκ των οποίων θανατηφόρων – να είναι αλλεπάλληλα.

Η εισαγόμενη όμως βιομηχανία κατασκευής έτοιμου επίπλου τη δεκαετία του 90 κατέστησε ακόμη και τους εντυπωσιακούς ρυθμούς παραγωγής της εταιρείας ανίκανους να αντέξουν τους νέους όρους του παιχνιδιού.

Λίγο αργότερα η εταιρεία της οικογένειας Τσαόσογλου έσβησε τις μηχανές στην οδό Πειραιώς με επόμενο βήμα την εγκατάλειψη και ύστερα το χαρτοφυλάκιο της Εθνικής Τράπεζας.

Το 2000 κηρύσσονται διατηρητέα με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού μια σειρά από βιομηχανικά ακίνητα της προηγούμενης εποχής και ανάμεσα σε αυτά και το εργοστάσιο Τσαούσογλου στην Πειραιώς.

Συγκεκριμένα το ΥΠΠΟ, με διαδοχικές κηρύξεις το 2000 και το 2001, χαρακτήρισε τα κτίρια του ακινήτου ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία, χρήζοντα ειδικής κρατικής μέριμνας, αναγνωρίζοντας ότι αποτελούν αξιόλογο δείγμα βιομηχανικών κατασκευών, είναι χαρακτηριστικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής και βιομηχανικής φυσιογνωμίας της οδού Πειραιώς στις αρχές του β’ μισού του 20ου αιώνα, και κατά συνέπεια, έχουν σημαντικό κοινωνικό και τεχνολογικό ενδιαφέρον.

Τότε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, γίνεται η αρχή για να «αναστηθεί» από την παραμέληση ένα σημείο της σύγχρονης ιστορίας.

Στους βιομηχανικούς χώρους της πρώην εταιρείας επίπλου το 2006 παίρνει θέση το Φεστιβάλ Αθηνών και χώροι του παραχωρούνται στο κρατικό φεστιβάλ.

Τότε γίνονται και οι πρώτες προσπάθειες παρεμβάσεων στους χώρους και συμμόρφωσης τους για την φιλοξενία κοινού και των πολιτιστικών αναγκών.

Λίγοι ξέρουν την ιστορία του, πολλοί είναι όμως οι Αθηναίοι που έχουν απολαύσει σύγχρονες παραστάσεις και εκθέσεις και έχουν χορέψει μέχρι το πρωί σε μεγάλες διοργανώσεις και φεστιβάλ ηλεκτρονικής μουσικής.

Τα σχέδια

Υπενθυμίζεται πως ήδη από το 2012 είχε εκπονηθεί αρχιτεκτονική προμελέτη για τη μετατροπή του συγκροτήματος σε χώρους γραφείων του Υπουργείου Πολιτισμού. Σήμερα τα σχέδια που περιλαμβάνουν την μικτή χρήση του χώρου, τόσο με την ύπαρξη γραφείων για υπηρεσίες του όσο και με χώρους πολιτισμού φαίνεται να βρίσκονται πάνω στο τραπέζι.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα σχέδια του Υπουργείου Πολιτισμού σκοπός είναι να διατηρηθεί ο βιομηχανικός χαρακτήρας του ακινήτου και μελλοντικά να φιλοξενηθούν εκδηλώσεις και πολιτιστικά δρώμενα.

Χαρακτηριστικά της επένδυσης είναι οι καινοτόμες υποδομές και τεχνολογίες, η αειφορία και η ενεργειακή αποδοτικότητα, ενώ προβλέπεται να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και θα συμβάλει στην τοπική οικονομία.

Το πλάνο προβλέπει φυτεύσεις διαχείριση του νερού, υλικά δαπεδόστρωσης σύμφωνα με τις αρχές της οικολογίας του τοπίου, της βιοποικιλότητας, της ανθεκτικότητας και της δημιουργίας βιώσιμων οικοσυστημάτων, καθώς και την ενεργειακή ανεξαρτησία του συγκροτήματος, μέσα από την αξιοποίηση της ηλιακής και της γεωθερμικής ενέργειας.

Όπως εξήγησε αναλυτικά και η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η υφιστάμενη δόμηση, είναι 27.000 τ.μ. και η νέα δόμηση θα διαμορφωθεί στα 24.500 τ.μ., μετά από τις κατεδαφίσεις των αυθαιρέτων. Ενώ οι αδόμητοι χώροι που σήμερα υπολογίζονται στα 8.890 τ.μ. με την ολοκλήρωση του έργου θα είναι 13.360 τ.μ.

Με την αποκατάσταση του Βιομηχανικού Συγκροτήματος Τσαούσογλου σκοπός είναι να δημιουργεί ένας ένας νέος πολιτιστικός δυναμικός πόλος, με παρεμβάσεις στο αστικό ιστό και στην εικόνα της πρωτεύουσας που θα ενισχύσουν ιδιαίτερα την πολιτιστική φυσιογνωμία του άξονα της οδού Πειραιώς.

Συγκεκριμένα, κάποια έχουν παραχωρηθεί προς χρήση στον ΟΔΑΠ και στο Ελληνικό Φεστιβάλ, που χρησιμοποιεί τμήματα των χώρων ως θεατρικές σκηνές με τις απαραίτητες βοηθητικές εγκαταστάσεις τους. Το έργο της «Διαμόρφωσης και λειτουργίας Εργαστηρίου πιστών αντιγράφων, Μοντελοθήκης και Αποθηκών του ΟΔΑΠ», ενός κτηρίου, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 10.000.000 χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και τον ΟΔΑΠ.

Υπενθυμίζεται πως το Υπουργείο Πολιτισμού εξαγόρασε το ακίνητο, τον Δεκέμβριο του 2023, έναντι 12.600.000 ευρώ από την Εθνική Τράπεζα, με χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης.

Το συγκρότημα θα φιλοξενήσει πολιτιστικούς οργανισμούς, όπως το Θεατρικό Μουσείο, το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγιανάκη, και το Μουσείο Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων. Παράλληλα, θα συνεχίσει να λειτουργεί ως χώρος εκδηλώσεων για το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, ενώ έχει ήδη παραχωρηθεί το κτήριο Α για τις δραστηριότητες του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων, που συγχρόνως θα αναλάβει τη διαμόρφωση των χώρων του αναψυκτήριου, του εστιατορίου, του πωλητηρίου και του χώρου υποδοχής και έκδοσης εισιτηρίων.

Επιπλέον, η στρατηγική μελέτη για την αποκατάσταση και επανάχρηση του συγκροτήματος εγκρίθηκε ομόφωνα από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, τον Ιούλιο 2024, με την αποκατάσταση του συγκροτήματος Πειραιώς 260 να μην αφορά μόνο τη φυσική αποκατάσταση των κτηρίων, αλλά και την επαναλειτουργία του ως κέντρο πολιτισμού που θα φιλοξενήσει εκθέσεις, παραστάσεις, συνέδρια και άλλες πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.

Διαβάστε επίσης: